ARBERIAONLINE

Shume gjuhetare, jane perpjekur te gjejne origjinen e emrit dhe te vete qytetit te famshem shqiptar: Shkodra. Ai permendet ne histori, si qytet i rendesishem ilir, rezidence e shume mbreterve te famshem, duke perfshire dhe Teuten. Por ndoshta asgjekundi tjeter, pervecse ne kronikat e Çelebiut 1662, qyteti eshte permendur te jete themeluar, nga vete Leka i Madh, duke marre dhe emrin prej tij:

From here we set off westwards, crossing the Drin river, and journeyed to the walled city of Shkodra. It was founded by Iskender Zu'l-qarneyn (Alexander the Great) and was thus called Iskenderiyye (5) (Alexander). It was subsequently taken over and enlarged by Spain, then passed from the king of Puglia into the hands of the doges of Venice. When Mehmed the Conqueror received the dreadful news that the Venetians had begun to loot and plunder the lands around Skopje, Prishtina and Vushtrria, he resolved at once to pacify the region and, arriving with a huge expeditionary force, he conquered the fortress from the Venetians in the year 883 (1478) after a siege of forty days and forty nights. He then made it the capital of a separate sandjak in the eyalet of Rumelia, (33b) bestowing it as a hereditary fief (ocaklik) upon Yusuf Bey, the first sandjak bey of Shkodra. And so, its rulers are still known as Yusuf Beg Ogullari.

There are three Iskenderuns or Alexandrias in the Ottoman Empire. One is this Albanian Iskenderiyye (Shkodra). The second, called Iskenderun, is on the shore of the Mediterranean, one caravan stage from Aleppo, and serves at the port for that city. (6) The third is Alexandria in Egypt, which in Greek is called Alexandria Pyrgos, or Alexander's Castle.

E verteta eshte, qe emri Shkodra, duket vertet i prejardhur nga Iskenderiyye si Skënderaj(Kosovë), duke rrezuar natyrshem i-ne nistore dhe n ne mes : (I) skë(n)deriyye. Problemi eshte se forma i-sk-ender (al-iskandariyya) me klasterin sk eshte varianti turko-arab i emrit Ale-ks-ander, qe sipas variantit te historie se servirur nder ne, duhet te jete me i vonshem se ai latino-grek me klasterin ks.
Atehere, si eshte e mundur qe emri I qytetit shfaqet qe ne ""lashtesi"" ne trajten: Skodra (Latin: Scodra, Ancient Greek: Σκόδρα, Σκοδρινῶν pra jo ne trajten e pritshme Ἀλεξάνδρεία?

Këtà mbi qytetin e Shkodrës e thoshin edhe albaneshët e para 400 vitesh si kryeprifti i Zadrimës, lalëzoti Frang Bardhi (1606-1644) nga Kallmeti i Lezhës, i silli e shkrou edhe te feltat e fundit të fjallorit të tij latinisht-albanisht qe botoi në Romë të Italisë ndë vjetit 1635:

Dom Frang Bardhi nga Lezha (1606), 1635:
«Scodra inclyta, munitissima antiquissimaque Urbs in Epiro, seù Albania, quam Urbem Turcæ sine suspitione existimant esse conditam ab Alexandro magno, hac de causa illorum lingua vocant eam Schendereia, id est minor Alexandria; ponunt enim particulam illam (minor) ad distinctionem maioris Alexandriæ, quæ est Urbis Aegypti celeberrima ab eodem Alexandro condita».

Qe vjen me thashë pak a shumë: Turqit besojnë, pa ndonjë dyshim, qe Shkodrën e themeloi Aleksandri i Madh; per këtà Turqit i thonë në gluhën e tyne "Skenderia", qe vjen me ranë Aleksandrja "e Vogël" - ''e Vogël'' per t'a dallòn nga Aleksandrja "e Madhe" e Magjyptit (Egjiptit).



Shkodrës albaneshët e 1500tës (si të sotmit) i thoshin si në kohën e ilirëve "Σκόδρα".

Në se emni i qytetit ''Σκόδρα, Σκοδρινoν" qe thonë grekelenikët e vjetër arrdhun kish si tkurrje e emnit grekelenik ''Aleksandrja", atëherë vjen me rarë se:

1. nga ''Aleksandra" mundësisht te një (pak a shumë) > '' 'Leksandra, L'ksandra, 'Ksandra'' -sk>ks- "'Skandra" -sk>shk- "'Shkandra", do të dillte se nga një "'Shka'dra >a>o> "Shkodra", fjalla do të kishte pësuon një shndërrim të fundit a>o prej ilirishtfollësish, qe do të ishte një shndërrim zanor i afërt (në mos i njëjtë) me atë të albaneshëve verior të 1500tës (Gjon Buzuku nga Tivari/Mbishkodra: ajme! >a-o> ojme!, e.t.j.) e me atë të të sotëmve (qe e kanë të shpesht këtë shndërrim si te bana>bona, ma>mo), gja qe do të deftonte se: ilirët, pakmos ilirët e qytetit Skodra/Shkodra, bajnshin një shdërrim zanor a>o njësoj si albaneshët verior të 1500tës (si Dom Gjon Buzuku) e njësoj si shqiptarët veriorë të këtyne moteve.

2. në se në literatyrën e vjetër grekelenike emni i qytetit të ilirëve dokumentohet si ''Skodra''/''Skodrinon'' edhe para Aleksandrit të Madh, atëherë do të binte posht ata qe thoshin Turkotomanët e 1500tës/1600tës per Shkodrën; ndryshe, në se turkotomanët kanë të drejtë, do të deftohej ose ndonjë paperputhje kohore e disa datimeve historike ose qe Turqit bajnë fjallë per të banat e ndonjë nieriu t'jatër por ndën emnin e ''Aleksandrit të Madh'' të literatyrës së vjetër grekelenike.

Zeus10 wrote:si eshte e mundur qe emri i qytetit ne ""lashtesine heleno-romako"" perdoret me klasterin Σκ(nje shnderrim turko-arab I mevonshem) ne vend te ks, klasteri orgjinal latino-grek, si ne emrin origjinal ale-KS-ander, prej te cilit ai ka rrjedhur.

Në se emni "Σκοδρα" vjen nga Αλεξανδρια, do t'a kenë kthye ilirishtfollësit KS-ën te ''Aleksandrja'' në -SK-, tue u tkurrë aleksandra" mundësisht në një > "'leksandra", ''lksandra" >KS-SK> "skandra" > "shka'dra" >-andr->-a'dr-> "shkodra".

Strokulli wrote:

Zeus10 wrote:si eshte e mundur qe emri i qytetit ne ""lashtesine heleno-romako"" perdoret me klasterin Σκ(nje shnderrim turko-arab I mevonshem) ne vend te ks, klasteri orgjinal latino-grek, si ne emrin origjinal ale-KS-ander, prej te cilit ai ka rrjedhur.

Në se emni "Σκοδρα" vjen nga Αλεξανδρια, do t'a kenë kthye ilirishtfollësit KS-ën te ''Aleksandrja'' në -SK-, tue u tkurrë aleksandra" mundësisht në një > "'leksandra", ''lksandra" >KS-SK> "skandra" > "shka'dra" >-andr->-a'dr-> "shkodra".

Por burimi nuk jane iliret, por greko-latinet: Skodra -Latin: Scodra, Ancient Greek: Σκόδρα

dhe pse iliret do te perdornin, nje klaster te tille, qe do te shfaqej ne gjuhet arabe shume shekuj me vone.

Mos e ka ngaterruar me Lezhen , Alessio ose Leka njejte me Alec, ku A-ja eshte shquese, e dallon dhe e nxjerr ne vete dike, si p.sh. A-Thana '' laberisht Theno, Athina'' , Doric Ἀθάνα , S.Buzant. Θάνα , po ashtu A`Lek - dhe -andros ' burre' nga helenet .Problemi eshte se cfare eshte kuptimi i LEK(e)-, qe eshte origjina e emrit Aleksander ? Bregdeti nga Lezha deri ne Durres, gjithmone ka qene EMathia.

Per emrin e Shkodres mendoj se vjen nga sh - Koder , Codropolis.
Ndersa sh- ne fillim nga Rreqebull : ''.. ka plotë fjalë të ilirShqipes që kanë një tipar të dyfishtë dhe mund të theksohen me një sh-ë ose s-ë përpara pa ndryshuar kuptimin e vet.''

bardus wrote:Mos e ka ngaterruar me Lezhen , Alessio ose Leka njejte me Alec, ku A-ja eshte shquese, e dallon dhe e nxjerr ne vete dike, si p.sh. A-Thana '' laberisht Theno, Athina'' , Doric Ἀθάνα , S.Buzant. Θάνα , po ashtu A`Lek - dhe -andros ' burre' nga helenet .Problemi eshte se cfare eshte kuptimi i LEK(e)-, qe eshte origjina e emrit Aleksander ? Bregdeti nga Lezha deri ne Durres, gjithmone ka qene EMathia.

Per emrin e Shkodres mendoj se vjen nga sh - Koder , Codropolis.
Ndersa sh- ne fillim nga Rreqebull : ''.. ka plotë fjalë të ilirShqipes që kanë një tipar të dyfishtë dhe mund të theksohen me një sh-ë ose s-ë përpara pa ndryshuar kuptimin e vet.''

Jo per Lezhen ka folur ne nje vend tjeter:

From here we proceeded for 9 hours to the ancient fortress of Lezha. In Albanian, it is called Les (Lezhë). Sultan Mehmed the Conqueror took over Lezha from the Venetians with difficulty in 883 (1478) when he was advancing on Shkodra. "This fortress is like a lion (leys)," he remarked, and after the battle it was called Lion Fortress (Kale-yi Leys), but gradually Leys ('Lion') became corrupted to Les ('Corpse'). According to the Conqueror's survey register, it is part of the sandjak of Dukagjin in the eyalet of Rumelia and is administered by a voyvoda. It has a market inspector, a deputy kadi, a collector of tolls and a castle warden with ..... garrison soldiers.

Zeus10 wrote:Por burimi nuk jane iliret, por greko-latinet: Skodra -Latin: Scodra, Ancient Greek: Σκόδρα

Greqishtfollësit, mundësisht, mund të kenë shkruon emnin e qytetit ashtu si ia thoshin vet vendasit atij - ''Σκόδρα".

Zeus10 wrote:dhe pse iliret do te perdornin, nje klaster te tille, qe do te shfaqej ne gjuhet arabe shume shekuj me vone.

Do të ishte një shndërrim nga gluha e ilirëve, mundësisht i peraffërt me të albaneshëve të mesjetës, qe KS-ën te disa huamarrje të vjetra duket se e patën kthye në -SH-, siç ndodhi te:
- fjalla latine eksemplum > affërmendshëm në "ksemplu, kshempull, 'shembull' >''ksh''>'sh> ''shembull'', e t'jetra.
Ndërkaqa, frryma e gluhës albaneshe disa sh- i shndërron per kumbim ma të fortë edhe në -shk- ose -sht- siç ndodhi te:
- scientia > shenca >sh-shk> shkenca, e t'jetra,
- me dash >sh-sht> me dasht, dhe t'jetra.

Strokulli wrote:

Zeus10 wrote:Por burimi nuk jane iliret, por greko-latinet: Skodra -Latin: Scodra, Ancient Greek: Σκόδρα

Greqishtfollësit, mundësisht, mund të kenë shkruon emnin e qytetit ashtu si ia thoshin vet vendasit atij - ''Σκόδρα".

Edhe mundet por duke pasur parasysh, qe dhe emrat e pervecem te huaj, "greket" I perkthenin ne gjuhen e tyre, ka shume pak gjasa te jete ashtu.

Strokulli wrote:

Zeus10 wrote:dhe pse iliret do te perdornin, nje klaster te tille, qe do te shfaqej ne gjuhet arabe shume shekuj me vone.

Do të ishte një shndërrim nga gluha e ilirëve, mundësisht i peraffërt me të albaneshëve të mesjetës, qe KS-ën te disa huamarrje të vjetra duket se e patën kthye në -SH-, siç ndodhi te:
- fjalla latine eksemplum > affërmendshëm në "ksemplu, kshempull, 'shembull' >''ksh''>'sh> ''shembull'', e t'jetra.

ketu kemi kalimin ks-->sh, por jo metathezen ks-->sk

Strokulli wrote:Ndërkaqa, frryma e gluhës albaneshe disa sh- i shndërron per kumbim ma të fortë edhe në -shk- ose -sht- siç ndodhi te:
- scientia > shenca >sh-shk> shkenca, e t'jetra,
- me dash >sh-sht> me dasht, dhe t'jetra.

gjithashtu dhe ne kete shembull nuk kemi shnderrimin ks-->sk

Po, shqipja eshte e afte ta beje ate shnderrim, shembulli me domethenes eshte:

excel(lat)----------shkëlqej(alb)

Duke qene se, shkrimet greko-latine, do te kishin ruajtur formen ks, ne vend te sk->shk, atehere eshte shume e arsyeshme te pranojme ate qe thoni ju, qe ata te kene huazuar formen ilire te fjales. Por ky arsyetim pa gjemba, na con ne nje konkluzion shume te rendesishem, qe forma ilire eshte e njejte me ate shqipe, duke na dhene nje argument shume te forte, ne tezen se e folmja shqipe, nuk eshte gje tjeter vecse ajo ilire. Kjo eshte nje drite e vogel ne misterin ilir, por shume e qarte dhe shume domethenese.