Bree’shiyt baaraa ” Elohiym ‘eet hashaamayim w’eet haa’aaret

[Orakulli]

Genesi 1:1
Bree’shiyt baaraa ” Elohiym ‘eet hashaamayim w’eet haa’aarets.
Zberthimi dhe ndarja;

Breeshi yt bara ..........

Duke u bazuar në transformimin fonetik ,të mbështetur tashmë nga shkenca e fonetikës,"p"me "b",shikojmë qartë lidhje të fortë me gjuhen shqipe. Disa profesore të “mëdhenj” thonë që një fjalë e njëjtë në dy gjuhë të ndryshme nuk është asgje.Po ata nuk e dinë se cfarë rëndësie kane fjalë të caktuara të një gjuhë dhe nuk dinë më kryesoren;kohen e ndarjes gjuhësore.Ato fjalë ndonjëhere janë thelbi i një gjuhe,sepse mund të prodhojnë me mijëra koncepte të tjera në përkëmbimet e tyre simbole.Për të shprehur më qartë lidhjen ,po marr në analizë “barra” të Shqipes.Ajo mund të ishte shumë mirë dhe “para” dhe nuk do të sillte ndryshim në kuptimin thelb,parë në dimension kohor.Kupton krijimin fillistar të fëmijës,lidhur me kohët e formimit të tij. “Bara” ka vlerë të njëjte thelb me “para",në dimensionin kryesor fjaleformues,atë kohor.Gjuha është formuar nga ngjashmëritë e grup sendeve,fenomeneve,veprimeve etj.Gjate kalimit te kohës ,sejcilës i është shtuar elementi dallues kodik.Grup fjalët e para kanë qënë shumë te përafërta.Por dua të theksoj që “para” është përPARA “barrës” në lidhje me kohën e formimit si njësi gjuhësore.
Dialekti Çam,zbulon një pjesë të kodeve .Ne dialektin Çam,në kohën e shkuar,përdoren e format “jesha” dhe “isha” dhe “kesha” dhe “kisha”."Isha",për Dialektin Tzam,kupton një qënie të përfunduar në të shkuarën. “Jesha”,qënie e vazhdueshme në të shkuarën.Ka kuptimin kur *bëja të ekzistuarin tim për një periudhe kohë ta caktuar në mënyrë të vazhdueshme,pra eshte koncepti “kur jetoja atje”.Duket,sikur ky dialekt do te ndaje qendrimin ne nje vend te caktuar nga njera ane si koncept numerimi matematik me “isha”,dhe qëndrimin nga shikimi kohor,gjatë një periudhe kohore të caktuar,me “jesha”. Dallimin e bënë me të dukshëm shumësi si “ne jeshëm=ne ishim”,”ne keshëm=Ne kishim”.Keto forma janë të qarta edhe ne dialektin geg per foljen “ me bo”;si “bojsha” në vënd të “bëja”.Duket qartë koha progressive e vazhdueshme e kohës së shkuar e zhdukur,ndoshta me qëllim,në gjuhën standarte shqipe.Njësoj ka ndodhur me formën paskajore të foljes,ndoshta një nga elementët më të rëndësishëm në një gjuhe,parë kjo në këndvështrimin e mundësisë së krijimit të formave më të ndëlikuara mendimore me strukturë “Folje ndihmëse+folje bazë+infinitv.Duke mos gjetur këto koncepte në gjuhën e sotme standarte shqipe dhe në fjalorët e saj,si shumë koncepte të tjera të futura “gabimisht” në dialektalizma, gjuhëtarët e kanë të vështirë të bëjnë kërkime reth gjuhëve të vjetra duke marrë në konsideratë gjuhën shqipe dhe fjalorin zyrtar të saj.Pra “jesha” ,në dialektin Çam, kupton dicka më shumë se "isha",po kështu dhe “bojsha=isha duke bërë,që zakonisht parashoqerohet nga pohuesja “po”,”po bojsha=isha duke ne ate moment”.“isha duke bërë’ ,”bëja” dhe “po bojsha” kuptojnë gjëra të ndryshme në kryerjen e veprimit në lidhje me kohen.
Kuptohet,një pjese e njësive u ka ndryshuar dhe lëvizur deri diku kuptimi fillistar ;por thelbi është pothuajse i pandryshuar, megjithese pak i vështirë për tu kuptuar sot.
Si konkluzion,forma bazë ndërtimore e tyre është folja “shih” qe ka lidhje me proven e ekzistences se nje dickaje “shqisen e shikimit” dhe folja “bëj”,folja bazë e prodhimit njerëzor.Folja shih perdoret qellimisht si mbarese,ne nje shkalle te caktuar te evulucionit gjuheso, per te krijuar nje concept te ri gjuhesor,ose me thjesht nje fjale te re.
Pikërisht këto forma “dialektore” , te sulmuara aq tmerresisht ne tre shekujt e fundit,të cojnë në qendër të problemit,per te gjetur formen e vjeter.

Une bi,bej,bëj,baj,boj- e bir,e ber,e bër,e ban,e bon ne vendosjet mbiemerore dhe mbaresat foljore
-shih,-sheh.
Nje nga format e vjetra ne te cilen forma mbiemerore eshte bashke me mbaresat foljore eshte “bereshi” per veten e trete njejes ,Ai bereshi.Sot duket si forma “ber” e “shih “ qe kupton;perfunduari së bëri,mormalisht kur shikohet që është e bërë.

2.Yt.
Sot,në Shqipe,dihet që pronësori i vetës së dytë është:
“i yt” dhe” i yti”.
Sot nuk e dimë vetëm se sa i vjetër është.

Konkluzion:
Bëreshi yt=bëreshi yt=
Bëreshi yt b(p)ar(r)a=bërja jote e para,krijesa jote e paa,lindja jote e para,m’bar’sja jote e para.


1. BËRË.Shqiptimi “bërë”.Dialekti myzeqar “ber-E”.Geg “ban-E”,geg 2 “bon-e”.Mungon ne fjalor format “ e bere”,”e ban-e” ,”e bon-e”.
1.1. Diçka që është kryer, diçka që është bërë ose që ka ndodhur; punë a vepër e kryer nga dikush; veprim a sjellje e njeriut.
1.2. Bëmë. Të bërat e të parëve tanë.
2. YT pron. (gjin., dhan., kallëz., rrjedh. TËND; para emrave të farefisnisë TËT) sh. TU (e) (kur prona shënohet nga një emër i gjinisë mashkullore).
2.1. Që të përket ty, pronari i të cilit je ti, që e ke ti.
2. 2.Që ka të bëjë me ty, që ka lidhje të ngushta, lidhje gjaku, lidhje farefisnie a ndonjë lidhje tjetër me ty.
2.3. Të cilit i përket edhe ti, pjesëtar a anëtar i të cilit je edhe ti, në të cilin bën pjesë edhe ti; që e drejton ti, në krye të të cilit je ti.
2.4. Që e ke ti, që është tek ti, që të përket ty; që të dallon a të karakterizon ty; që lidhet me ty, qëështë a që bëhet për ty. Trupi (krahu, syri) yt. Flokët e tu. Zëri yt. Vullneti yt. Zakoni yt. Nderi yt. Gëzimi yt. Sipas mendimit tënd. Në shërbimin tënd. Për të mirën tënde. Për hatrin tënd.
2.5. Që është përgatitur a është hartuar nga ti, që e ke bërë ose që e bën ti, që del a që krijohet së paringa ti; që e ushtron ti.
2.6. si em. YTI sh. TUTË (të). Një i afërt, me të cilin ke lidhje gjaku, lidhje farefisnie ose lidhje të ngushta miqësie; njeri, me të cilin të bashkojnë të njëjtat synime, pikëpamje etj.; njeri, të cilin e do dhe të cilit i beson shumë. Është yti. Erdhën të tutë. Fituan të tutë.
2.7. Përd. em. sipas kuptimeve 1-6 të përemrit

pronor.
3.BARRË.Shqiptimi “barr”.E shquar “BARRA”.

3.1. Fëmija në barkun e nënës, pjellë; gjendja e gruas në periudhën e zhvillimit të fëmijës në barkun e saj, shtatzëni.
4. BARRËSIM m.

Mbarsje. Koha (periudha) e barrësimit.
4. PARA f. sh. P(b)ara
1. Fem. e PAR/Ë,~I (i) 1,2. E para e klasës.
2. vet. nj. Fillimi i një pune, kreu. Nisën nga e para. E shpjegoi edhe një herë nga e para.
4. si fj. ndërm. Së pari. * E para e punës,në radhë të parë, së pari;
5. Kohën, datën, ngjarjen etj., në prag të së cilës bëhet diçka; veprimin a dukurinë që i prin një ngjarjeje a një veprimi tjetër; kund. pas. Para nisjes. Para dreke. Para Vitit të Ri. Erdhi para kohe.
6. Kohën që ka kaluar duke u nisur nga e sotmja; kund. pas. Para një jave (një muaji). Para disa ditëve. Para dy vjetësh.
5.ARË.Eleminoni gabimin fonetik “ë” ose te qellimshem te vendosur nga gjuhetaret tane te koheve moderne.Te dyja shqiptohen njesoj dhe jane njesi te njesojta kodike por qe percaktojne objekte te ndryshme. E shquar “ARA”.
Tokë që lërohet e mbillet, tokë buke.
3. ARËBËRËS .Shqiptohet “arberes”.Duhet te ishte ne fjalorin Shqip-Shqip dhe “araberes” si dhe “arabanës” e dialektit geg.
Ai që hap toka të reja.

7.DIELL m.
1. edhe astr. Trupi i zjarrtë qiellor që gjendet në qendër të sistemit tonë planetar dhe që është burim drite e ngrohtësie.