Etimologjia e fjales.

[Mallakastrioti]

Edhe pse Zanichelli (fjalori etimologjik) mbeshtetet ne zyrtaren dhe ben lojra fjalesh sikurse çdo fjalor zyrtar, ne se ka rrenje te lashta dhe lidhje me sanskrishte sikurse shqipen, dhe ne se eshte e vertet qe Oqeani ishte biri i Uranit/Vranit=Te Vrenjturit=Reve me Uje (qiellit), atehere nuk shoh arsye qe kjo fjale te jete e panjohur per etimologjine zyrtare, pikerisht sepse Oqeani krijohet prej ujit qe rrjedh prej Reve, pra lindi prej Reve (qiellit):

[ALBPelasgian]

Eshte pak e cuditshme nje fjale qe Hesychius ka sjellur ne fjalorin e tij.

- Β α ρ θ ε ι• yένος ιθαγενών
ἰθαγενής ---of a nation, from the ancient stock, aboriginal,


Bardhei quhej popullsia autoktone e Greqise se lashte(jo helene),me kete rast kujtoj edhe Bardhylin nga Bardh-yll,gjithashtu a mos jane quajtur Pellazget te Bardhet dhe se pellasg, eshte transliterim grek i fjales,ashtu sic kane perkthyer edhe shume fjale te tjera sipas fonetikes se tyre, sic ishte Balla e Aleksandrit, ne Pella?

Gjetje e vecante, kjo! S'eshte larg mendsh mundesia qe nje numer i konsiderueshem etnikash si dhe toponimesh n'Helade te jene perkthyer gjate kohes klasike nga pedantet zyrtare te kohes. Do t'ishte e rendesishme sikur te stivoheshin observimet e Spiro Kondes i cili ne harten e Heladhes ndeshi te tilla perkthime te nje natyre oksimoronike, fjala bjen: Maleion Oros, Gurapetra, e te ngjashme si keto. Nje shembull mjaft kuptimplote eshte edhe nen-fisi i helidoneve ne token e taulanteve. Kjo u ka dhene krah etimologeve qe etnonimin taluantoi ta barazojne me shqip. 'dallendyshe', duke u nisur nga fakti qe 'helidoni' ne greqisht nenkuptonte po te njejtin shpend. Nje shok imi ende kembengul qe etnonimi 'Makedhon' te jete vecse nje perkthim dorian (?) i origjinalit 'Emathian'.

[rrëqebull]

Nje shok imi ende kembengul qe etnonimi 'Makedhon' te jete vecse nje perkthim dorian (?) i origjinalit 'Emathian'.

Domethën mega-mëdha, make-math/madhe, mageste-madhështì

Këtë brendamotërzim e kam ndeshur tek fjala dardhan që vjen nga gardhan

contadino m. 1) argát, bulk (CT Nov. pop. V 373/15); 2) shatár (Sch. Vol. III 118/59), dardhán (CT
Nov. pop. VI 377/10).

Dizionario Italiano - arbëresh della parlata arbëreshe di Piana degli Albanesi
2010 Gaetano Gerbino

[rrëqebull]

Nje shok imi ende kembengul qe etnonimi 'Makedhon' te jete vecse nje perkthim dorian (?) i origjinalit 'Emathian'.

Domethën mega-mëdha, make-math/madhe, mageste-madhështì

[rrëqebull]

Nje shembull mjaft kuptimplote eshte edhe nen-fisi i helidoneve ne token e taulanteve. Kjo u ka dhene krah etimologeve qe etnonimin taluantoi ta barazojne me shqip. 'dallendyshe', duke u nisur nga fakti qe 'helidoni' ne greqisht nenkuptonte po te njejtin shpend.

Duhet të kemi gjithnjë parasysh gjersinë dialektore të ilirshqipes. Në shumë të folme ndeshim dukurinë e dyzanorësimit:
p.sh. nga mirë në mair, ose nga dolëm në dualëm etj.

Kjo shpjegon shumë emra dhe vendemërtime të lashtësisë:
Glauk - Gjok

Daun - Dhun/Dhôn (disa e përkthejnë me ujk; mendimi im është se kemi të bëjmë me një emër përgjithësor për kafshët që sulmonin bagëtinë apo kotecin; rruhet tek fjala dhunë, dhe, përmes metatezës, tek kunadhe.)

Taurisci - Terishtët (teri është një tjetër emër për demin ose buallin; ky fis jetonte thuajse ngjitur me Boii, pikërisht Buaj-t)

dhe pokështu

Taulant - Daland(ishe)

[bardus]

Hesychius ka dhene edhe nje fjale tjeter qe ja vlen ta permendim,

tersi ,kseranei 'thaj', qe lidhet me foljen shqipe ter "thaj" nga kjo vjen edhe stere 'toke e thate'





ξηρά ,dry land "STERE f.Toka e thate ; ξηραίνω—parch, dry up " ter, thaj". Me pare jam munduar te spjegoj se ξ "KSI" greke reflekton ne shqip st (sht) dhe se ξ eshte artificiale, e krijuar forcerisht .

Hebrenjte kane ,

Haaretz " It means literally "The Land" ,shq.stere", pra eshte nje kthim mrapsht i fjales sterah .
Gjithashtu, desha te permend edhe shq. ters ,eshte "thatesire" dhe shprehja 'tersi i Pojanit ,' do te thote "Thatesira e Apollonit (diellit)'.

[rrëqebull]

Nje shembull mjaft kuptimplote eshte edhe nen-fisi i helidoneve ne token e taulanteve. Kjo u ka dhene krah etimologeve qe etnonimin taluantoi ta barazojne me shqip. 'dallendyshe', duke u nisur nga fakti qe 'helidoni' ne greqisht nenkuptonte po te njejtin shpend.

Duhet të kemi gjithnjë parasysh gjersinë dialektore të ilirshqipes. Në shumë të folme ndeshim dukurinë e dyzanorësimit:
p.sh. nga mirë në mair, ose nga dolëm në dualëm etj.

Kjo shpjegon shumë emra dhe vendemërtime të lashtësisë:
Glauk - Gjok

Daun - Dhun/Dhôn (disa e përkthejnë me ujk; mendimi im është se kemi të bëjmë me një emër përgjithësor për kafshët që sulmonin bagëtinë apo kotecin; rruhet tek fjala dhunë, dhe, përmes metatezës, tek kunadhe.)

Taurisci - Terishtët (teri është një tjetër emër për demin ose buallin; ky fis jetonte thuajse ngjitur me Boii, pikërisht Buaj-t)

dhe pokështu

Taulant - Daland(ishe)

E përfuqizuar edhe nga kjo:

Deuri was an Illyrian tribe.
Other possible name is Derrioi

Pra Derrëjt.

Mos të ndalemi tek kuptimi i keqësuar nga shekuj
ndikimesh abrahmike*[porsi për gjarpërin]. Për ilirët derri ka qënë
pasuri porsi gjith kafshët e tjera, saqë, në kët rast, fisi e ka
marrë si kafshë totemike.
Po shtroj këtu edhe mundësinë që totemizmi mos të ket
qënë thjesht një shprehje simethân.. bejtarore si falje dhe nderim ndaj
natyrës, por një bashkëveprimësi me natyrën dhe me fiset e tjera
ilire: secili prej fiseve ndoshta ishte pararendësi i zbutjes së
asaj kafshe të së cilës merrte emrin dhe ai që pajiste të tjerët
me njohuritë rreth mbajtjes së sajë apo me prodhimet që vinin
prej sajë, kur i shkëmbenin midis tyre. Ja pra që kemi Delmatët,
Mëzejt, Kaonët, Buajt, Terishtët, Lopsët, ...


*Mandej kemi edhe

THIAS ndajf.
Burrërisht; derrërisht, derrçe. Luftuan thias.

Siç ngjyrtheksova më sipër, pjesëzat oi/ei janë vijarisht pjesëzat mbiemërore shqiptare aj/ej/ëj/ôj

[rrëqebull]

Ne i quajmë ata ilirë. Ata ishin të parët në Europë që zbuluan hekurin dhe padyshim që kjo u dha atyre një rëndësi të madhe.
Fjala e vjetër ilire isarnon, u bë fjala "iron" (hekur) në anglisht.
Të rinjtë ilirë, shkonin në shërbimin ushtarak dhe udhëtonin në mbarë botën e kur e kishin kryer radhën e tyre të detyrimit, ktheheshin në vatrat e tyre. Ata mësonin të shkruanin e të flisnin latinisht; martoheshin me vajza vendase...
... Diokleciani dhe Konstandini i Madh, (të cilët) kishin kombinuar në vetvete karakterin heroik e këmbënguljen ilire, dhe kulturën universale e politikën e Romës.

The Atlantic, Volume 210
Atlantic Monthly Co., 1962, f. 140

iron (n.)
O.E. isærn (with M.E. rhotacism of -s-) "the metal iron; an iron weapon," from P.Gmc. *isarnan (cf. O.S. isarn, O.N. isarn, M.Du. iser, O.H.G. isarn, Ger. Eisen) "holy metal" or "strong metal" (in contrast to softer bronze) probably an early borrowing of Celt. *isarnon (cf. O.Ir. iarn, Welsh haiarn), from PIE *is-(e)ro- "powerful, holy," from PIE *eis "strong" (cf. Skt. isirah "vigorous, strong," Gk. ieros "strong").
http://www.etymonline.com/index.php?term=iron

Pavarësisht se etymonline e cilëson si fjalë kelte*, isarnon jep kuptimësi vetëm në shqip:
ndërsa, në të gjitha gjuhët e rrjedhjeve të përmendura nga etymonline, ato duken thjesht bashkësi tingullore, në shqip kemi, si në mijëra raste të tjera, një bashkësi të sertë tingull-kuptim.
pra isarnon -> i zarnon -> i xarnun
domethënë "i nxjerrur"
që na lidh drejtpërdrejtë me xeher -> (i)nxjerr(nga nëntoka)
dhe me hekur -> i hek-ur domethënë i hequr (i mbledhur nga nëntoka)


*Diçka ndaj së cilës duhet të kemi vëmëndje është se isarnon nuk është fjala ilire, por pasqyrimi i fjalës ilire tek veshi i të huajve(porsi p.sh. Scampa në vënd të Shkâmbë, apo Taulantes në vënd të Dallandësh), që në kët rast nuk kishin se si me shkruajt x-ën tonë.

[Strokulli]

Atë herë mund të ishnjin zanore të gljata që do të jenë kjan përhjerrun sikur me pasun një -u të gljatë ndë fund?!
Apor ndoshta u-ja atu u pat shkruon thjesht me shënjuon mpë letër bash ço'ça të mposë, si një të gljatë zanore?

{aaaa » au}*? aaaaarr » aur.. ? daaalland* taulant-
{eeee » eu}*?
i-y {iiii » iu}*?
{oooo » ou}*?

Kurse, për ì dhe u, si ai-oi-ëi dhe au-ou-eu, mëndonj se janë ndryshej nga ato sipërthi - e kto i kem me tan mend në përdorim dhe s'kem mbëhì (nevojë) për shenja*, se i kem të dëshmuome:
shtëpì, sh'pì » shpaì, shpoì, shpeì
me punu » me punau, me punou, me puneu
-------

Fjala thi për derrkun, mëndonj se ka lidhje me foljen me thii, thie (që lëshon atë lloj klithme që të çpon veshët, si i vogëlthi derrkth - a edhe si gruoja kur shpirti tutesh i delnë! - ndë thistë mama, thotë një kankë) (e ndërlidhun me foljen të th-uosh, me tha-sh('t)?, apor edhe me këliTH?) - e ktje parr edhe q'aja ndajfolja thias, thi-azë duhet të jetë - ndoshti se zihen si thi, si dirrqe, luftonjën me tan mënd, (heu!) tuke çfrryen e tuke bërritun e tuke u kacafytun?!..
------

Sa i ket foljes nxjerr, xjer, mëndonj se u ardh prej xêr--e ndoshta mo parë një {a-o} -- sa për buftim jom e qesnj var(»vor)---vêrr--vjerr (ê-je, ndoshta -je asht një hje, he, ndoshti një h- para fuqìdhanëse? - e nuk isht e para herë që na delnë kja), barr(»borr)--bêrr-bjerr (nga kja folje mëndonj se duolli e buorra, borra - atë herë asht gabim të nyjëtohet me r-ë të butë, sikur me thasht po ''rrjedh'', po ''ljedh''?), darr(dorr)--dêrr-djerr (me marr, »morr--merr-mirr (mirre! me ii si hiqe!, ndiqe!), nga mêrr nuk u ba mjerr*, njish (por) na vjeti e hershme), kall(»koll)--kêll-kjell (» qell) (kall mund të jetë e ndërlidhun me foljen me qit, q(-es/-et/-it) (prej ndonjëi me qa*-ka*? - ndoshti me qi *ki? (falnani) ndërlidhet përkah rranja -k, -kj?, (por turqit përse i thon 'koi' 'me qi'? di'mos kan mbetje fjalësh ndë turqishte të lëna prej nierëzshit së bardhësh atje, si me thasht' si të kushërinj me të arbaneshet?, dhe të europiane të tjerë?) shih grrësh-es prej grrish, thërr-es prej thirr, dhe t.j.) e ndër disa vise me pjell u thon me pêll, dhjetës, dhêta, dhe të jetëra ksosh.
-------

Rrëqerbull (edhe kja fjalë më ndjet se vjen prej rrë-qer + b-ull?, rrë- + -çjerr?, me i thasht njëi të egër mace që të çjerrnë?! si kardubulli (gredh i madh) -- di'mos -bull ndë fund të ktyne lidhet edhe me buollin?), sa i ket atyne aj/ej/ëj/ôj që thatë parthi si mbiemnoresh, mëndonj se, frëng (pos) atyne, mund të kenë lidhje edhe me shumësat në -anj, -onj- ënj ? (si për shëmbllë, gjarpën--gjërpanj (kah dheu i poshtër gjërpënj?), e môdhe - të mëdhanja, të mëdhônja?), ose për shëmbull, mbiemni Bardhi---shtëpìa e Bardhanj(-ët), një Roman (Romak)--Romanj(-ët), dhe të jetëra).
--------

Me zpëluon gja gljanie (vënie:të-vënë (në kso rasash që kem -j-ën afër n-ës, prrishnë pakëz punë që tingulli nj shkruhet nj, adhà shkronjmë kundërvënie e jo kundërvënje, thënie e jo thënje se nkatrrohemi?), gljanie:të-gljanë (të ngjarë, kah dheu i poshtër) - por n-ja bunimore, që edhe si shtesë u ardh dhe vjen natyrshëm prej hundakut, shkon dërekj një m-ëje shumë herë, se e tillë asht affërrsìa ndërmjet n-m, ndërkëmbehen -- adhà me pan bahet me pam, pania (pan:ja) nyjëtohet pamja (parja kish të ishte kah dheu i poshtër, por nuk duoll ashtu, sikur me ban për të bërë, me kja('n) - n-ja prej hundakut vjen, e pasandaj bahet edhe shtesë, por r-ëja, a rr-ëja, kah dheu i poshtër, erdh me hjek gjith n-ët e natyrshme hundake, shum herë të nyjëtuome -m?, (për arësyenje të pëlqimit të r-ëse, apor thjesht bjerrje e hundakut?), me kjan s'u ba për të kjër*, qërë*, për shëmbull?).

Pasëqyrimi i fjalve të vëndasve, që ceket Rrëqerbull, tek veshi i të huojve -- mëndonj se ishte një e kryesore pikë që thatë, që duhet mbajt parë syet, që, dëshminjshit së micërrash që kem prej së huojshit, me zpëluon gja gljanie.
-------------


Mëndonj se fjala dallandyshe â një zvogëlim i fjalës dalland* + -ushe (» -ŷshe?) përapashtesë zvogluose? -- sa për dëftim, po qesnj vogëlushe prej vogël + -ushe. Dalland*, me sa duket nuk e kem ruojt, e buorrmë!, na ka vjetun uetëm fjala dallandyshe (së pakthi, sa mirë! - ndryshej, me mos pas kjanun, kurrkush s'kisht të mirrji veshët, ndë gjith rrethin e botës ungjì, at fjalë Taulant-? -- e kush do me vrran të arbaneshat fjalë që me mos e dijt bota se kisht pasun ndokan të jatër ndërpër kto të dheut anë (të arbaneshet!) pos atyne të ashtuthashun të Elen e të elene gljuhë: vrret të vërtetën e të madhit Zot!, tham un), qyeje: dallandyshe.

[rrëqebull]

Atë herë mund të ishnjin zanore të gljata që do të jenë kjan përhjerrun sikur me pasun një -u të gljatë ndë fund?!
Apor ndoshta u-ja atu u pat shkruon thjesht me shënjuon mpë letër bash ço'ça të mposë, si një të gljatë zanore?

{aaaa » au}*? aaaaarr » aur.. ? daaalland* taulant-
{eeee » eu}*?
i-y {iiii » iu}*?
{oooo » ou}*?

Kurse, për ì dhe u, si ai-oi-ëi dhe au-ou-eu, mëndonj se janë ndryshej nga ato sipërthi - e kto i kem me tan mend në përdorim dhe s'kem mbëhì (nevojë) për shenja*, se i kem të dëshmuome:
shtëpì, sh'pì » shpaì, shpoì, shpeì
me punu » me punau, me punou, me puneu
-------

Mundet. Pajtonem me këto që thua.

Fjala thi për derrkun, mëndonj se ka lidhje me foljen me thii, thie (që lëshon atë lloj klithme që të çpon veshët, si i vogëlthi derrkth - a edhe si gruoja kur shpirti tutesh i delnë! - ndë thistë mama, thotë një kankë) (e ndërlidhun me foljen të th-uosh, me tha-sh('t)?, apor edhe me këliTH?) - e ktje parr edhe q'aja ndajfolja thias, thi-azë duhet të jetë - ndoshti se zihen si thi, si dirrqe, luftonjën me tan mënd, (heu!) tuke çfrryen e tuke bërritun e tuke u kacafytun?!..
------

Edhe u mendonjë që mund të jetë fjaltingullore(onomatopeike). Por aty e pata fjalën që derri për ne nuk është kafshë e keqe, por shënjë e fuqisë dhe vrullit. (p.sh. Punon si derr)

Sa i ket foljes nxjerr, xjer, mëndonj se u ardh prej xêr--e ndoshta mo parë një {a-o} -- sa për buftim jom e qesnj var(»vor)---vêrr--vjerr (ê-je, ndoshta -je asht një hje, he, ndoshti një h- para fuqìdhanëse? - e nuk isht e para herë që na delnë kja), barr(»borr)--bêrr-bjerr (nga kja folje mëndonj se duolli e buorra, borra - atë herë asht gabim të nyjëtohet me r-ë të butë, sikur me thasht po ''rrjedh'', po ''ljedh''?), darr(dorr)--dêrr-djerr (me marr, »morr--merr-mirr (mirre! me ii si hiqe!, ndiqe!), nga mêrr nuk u ba mjerr*, njish (por) na vjeti e hershme), kall(»koll)--kêll-kjell (» qell) (kall mund të jetë e ndërlidhun me foljen me qit, q(-es/-et/-it) (prej ndonjëi me qa*-ka*? - ndoshti me qi *ki? (falnani) ndërlidhet përkah rranja -k, -kj?, (por turqit përse i thon 'koi' 'me qi'? di'mos kan mbetje fjalësh ndë turqishte të lëna prej nierëzshit së bardhësh atje, si me thasht' si të kushërinj me të arbaneshet?, dhe të europiane të tjerë?) shih grrësh-es prej grrish, thërr-es prej thirr, dhe t.j.) e ndër disa vise me pjell u thon me pêll, dhjetës, dhêta, dhe të jetëra ksosh.
-------

Për isarnon ende nukë kamte siguri.
Ahere kemi: isarnon - i xarnun - i nxjerrur pasi rn ka dal rr (si tek rnoft/rroftë)
mandej kemi i kalbur dhe folja kjelb(qelb) pra nga a -> je
ose..
isarnon - izarnon - i zjarrun meqënse hekuri punohet me zjarr

Rrëqerbull (edhe kja fjalë më ndjet se vjen prej rrë-qer + b-ull?, rrë- + -çjerr?, me i thasht njëi të egër mace që të çjerrnë?! si kardubulli (gredh i madh) -- di'mos -bull ndë fund të ktyne lidhet edhe me buollin?),

Kjo është nga latinishtja lu(pus)cervul(us).

riqebull, ruqerbull, by-forms of luqerbull ‘werewolf’, originally ‘lynx’.
From Vulgar Latin *lupus cervulus, from lupus cervārius ‘lynx’ (compare French loup-cervier, Italian lupo cerviere, Romansh luf tscherver), from Latin lupus + cervārius < cervus.

Fjala shqipe duhet të ket qenë disi e ngjashme me Lyncus Lychnid dhe

Lynkestis or Lynchestia Λυγκηστίς, Λυγκηστία "land of the lynx"

Ndoshta e lidhur me ulk - ũk - l'ũk - lunk (nga ũ hũnore ->un) ...

Legjenda e Lykaonit Pellazg që u bë ujk dhe Zeusit, të riut shqiptar nga Epiri
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=557081587638666

sa i ket atyne aj/ej/ëj/ôj që thatë parthi si mbiemnoresh, mëndonj se, frëng (pos) atyne, mund të kenë lidhje edhe me shumësat në -anj, -onj- ënj ? (si për shëmbllë, gjarpën--gjërpanj (kah dheu i poshtër gjërpënj?), e môdhe - të mëdhanja, të mëdhônja?), ose për shëmbull, mbiemni Bardhi---shtëpìa e Bardhanj(-ët), një Roman (Romak)--Romanj(-ët), dhe të jetëra).
--------

Sigurisht.

Me zpëluon gja gljanie (vënie:të-vënë (në kso rasash që kem -j-ën afër n-ës, prrishnë pakëz punë që tingulli nj shkruhet nj, adhà shkronjmë kundërvënie e jo kundërvënje, thënie e jo thënje se nkatrrohemi?), gljanie:të-gljanë (të ngjarë, kah dheu i poshtër) - por n-ja bunimore, që edhe si shtesë u ardh dhe vjen natyrshëm prej hundakut, shkon dërekj një m-ëje shumë herë, se e tillë asht affërrsìa ndërmjet n-m, ndërkëmbehen -- adhà me pan bahet me pam, pania (pan:ja) nyjëtohet pamja (parja kish të ishte kah dheu i poshtër, por nuk duoll ashtu, sikur me ban për të bërë, me kja('n) - n-ja prej hundakut vjen, e pasandaj bahet edhe shtesë, por r-ëja, a rr-ëja, kah dheu i poshtër, erdh me hjek gjith n-ët e natyrshme hundake, shum herë të nyjëtuome -m?, (për arësyenje të pëlqimit të r-ëse, apor thjesht bjerrje e hundakut?), me kjan s'u ba për të kjër*, qërë*, për shëmbull?).

Prandaj thashte më sipër ndoshta isarnon - i zjarrnon - i zjarrmë

Mëndonj se fjala dallandyshe â një zvogëlim i fjalës dalland* + -ushe (» -ŷshe?) përapashtesë zvogluose? -- sa për dëftim, po qesnj vogëlushe prej vogël + -ushe.

Pa dyshim që po.

Ndutu faleminderit për ndihmën e vyer Strokull!

[rrëqebull]

teutā `(bulk, mass) people, land'; teutono-s `Landesherr':
Illyr. PN Τέυτα, Teutana, Teuticus, Τεύταρος; messap. PN ϑeotoria, Gen. ϑeotorras; thrak. PN Tauto-medes; osk. τωFτο, touto, umbr. Akk. totam `civitas'; gall. GN Teutates (*teuto-tatis `Landesvater' to tata, above S. 1056), newer Toutates, Tōtates, Tūtates, PN Teutiō, Toutius, Tūtius, Toutonos;

Indo-European Etymological Dictionary - Indogermanisches Etymologisches Woerterbuch (JPokorny)

Një mrekulli! Kto janë fjalët dhe emrat që ruajn plotësisht vendlindjen e tyre: në tokë iliroshqiptare/midis iliroshqipeve:

teutā = dheut-â [âsht i dheut(tonë), bashkëatdhetar si themi sot]

Teutana = Dheut-tan-â [është e dheut tanë, mbretnesha/perëndesha jonë]

Teuticus = Dhetik [mnyra mbiemërore me prapshtesën -ik (si fisnik, jetik, etj.]

Τεύταρος = Dhetar

ϑeotoria = Dhetôre

Teutates = Dheu-tatës [Atdheu! `Landesvater' në gjermanisht]

T -> Dh, ndoshta sepse fillimisht ka qënë shum më frymuese: T -> Dʰ -> Dh, ku Dʰ është tingulli i vërtetë dhe T veshi i të huajit, ose thjesht shkrimësimi i atij tingulli.. prandaj kena dhe rastin ϑeotoria ku ϑ = Tʰ ose Dʰ, varësisht edhe nga dialekti iliroshqiptar.


Fjala gjermanishte deutsche dëshmon degësimin e saj nga ilirshqipja.

[rrëqebull]

Ja pra që kemi Delmatët,
Mëzejt, Kaonët, Buajt, Terishtët, Lopsët, ...[/u]

dhe

alb. delmë `sheep', VN Dalmatae, Delmatae

Indo-European Etymological Dictionary - Indogermanisches Etymologisches Woerterbuch (JPokorny)

alb. ager `donkey (pulling a wagon)', illyr. TN Agrianes.

Indo-European Etymological Dictionary - Indogermanisches Etymologisches Woerterbuch (JPokorny)

Agrianët = ager-janë-t

* * *

Illyr. Batto `appellation for rebellion leaders', alb. batoj `rock the boat' (përmbys anijen)

Indo-European Etymological Dictionary - Indogermanisches Etymologisches Woerterbuch (JPokorny)

Ndoshta. Në ngjyrimin kryengritës, përmbysës i sundimit [siç thonë edhe shkrimdhânat(kronikat)]

[rrëqebull]

Këtu po hedh një nga thëniet më të bukura dhe të vërteta të veprës së paçmueshme të Pokornit:

Probably from av. ap. basta- n. `ligation' derived alb. besë `pact, covenant, faith, belief, armistice', previously illyr. TN Besoi [common alb. shift st > s];
clearly illyr. displays simultaneous satem and centum characteristics since it was created before the split of Indo European family. Because the institution of besa is the most important pagan medium that surpasses monotheistic religions in alb. psyche, that means alb. are the descendants of illyr. Only alb. and Indic languages relate to the fact of blood bond. The institution of besa marks the ancient code of blood revenge and the victory of patriarchy or the blood line of the father.

Indo-European Etymological Dictionary - Indogermanisches Etymologisches Woerterbuch (JPokorny) f. 127

Besoi janë të mbajtur për thrakë nga disa. Këtu na del që s'ka pse të dallohet ilir me thrak.

[rrëqebull]

Root / lemma: bhlǝido-s
English meaning: pale
German meaning: `licht, blaß'

Alb. bl̃erónj `blossom, be green' from adj. *bl̃erë from *bled-rë (e = idg. ai or oi), bl̃éhurë `pale, wan, pallid'.
In addition probably the illyr. PN Blaedarus.
Note:Alb. is one of illyr. dialects.
References: WP. II 217, Trautmann 34, Specht Dekl. 197.
Page(s): 160


Indo-European Etymological Dictionary - Indogermanisches Etymologisches Woerterbuch (JPokorny)

Në qoftë se blerë vjen nga bled-rë, Blaedarus është vijarisht tiparësimi i lasht i emrit të përveçëm Blerim
Por ka gjasa të jetë edhe shkrimësimi i Bleg-tar ku gt ka dhânë d, që ndoshta ka qenë një emër tjetër për bariun. Sot ruajmë ende

BLEGË f.
Bareshë.

Po aty:

Alb. also shows that Root / lemma: bhlǝido-s : `pale', derived from Root / lemma: bhlē-u̯o-s : `a kind of colour (blue, gold)'

Kto rindërtimet e rrënjëvet janë gjithnjë të dyshimta.
Por tu lexu gold vjen në mendje flori. (Nga bh/bʰ në--> f ndodh tek dilekti ilirovenedikas)
Në këtë rast puthitet rrënja e rindërtuar PIE *bhle- :
Dot'thotë që nga shqipja blerim janë përhapur gjith të tjerat (lat. flora, angl. flower, etj.)




Bukuria magjepsëse e fjalës blerim është se ajo është e përbërë nga pjesëza tingullore(onomatopeike)
b + lerim(lindje):
çelja e burbuqeve, rritja e kërpudhave, rritja e drithërave etj. janë të gjitha dukuri që për iliroshqiptarin e parë
ishin si një shpërthim( ja pse b/bh/bʰ-lerim)
I njëjti "shpërthim" që shfaqet tek fjala plas(e cila ka bër si tullë ndërtuese për fjalë të huaja si "eksplozive", "plozive" etj.) që
me një mendësi thellësisht të natyrshme dhe natyrore(në mos edhe "poetike") të t'anëve ka dhânë foljen
flas (ph/pʰ/flas); pra pengim-shpërthimi i ajërit fal së cilit shprehim tingujt (e njëjta lojë onomatopeike edhe tek shpreh)

[rrëqebull]

Alb. bl̃éhurë `pale, wan, pallid'.

Indo-European Etymological Dictionary - Indogermanisches Etymologisches Woerterbuch (JPokorny)

Kush di më shumë për këtë fjalë?
Kush ka Fjalorin e Mehmet Elezit a mund ta qëmtoj dhe të na thojë nëse e ka këtë fjalë?

Fjalor i Gjuhës Shqipe (Nga Mehmet Elezi)
Ky Fjalor përmban rreth 41000 fjalë e rreth 54000 kuptime, të cilat nuk gjinden në fjalorët e Akademisë së Shkencave të viteve 1980 e 2002.

Dua të marr vesh në se mund të ket qënë e njëkuptimtë me i bardh ose "bjond/blond".
Në qoftë se po, do kishim shtjelluar edhe emrin e mbretërve ilir Pleurat, nga vargmbretëria e Glaukias; ky i fundit ruhet tek mbiemri Gjoka.

***

Alb. is one of illyr. dialects.

Indo-European Etymological Dictionary - Indogermanisches Etymologisches Woerterbuch (JPokorny)

Kjo është plotësisht e vërtetë, por jo vërtet' e plotë, si thënie.
Shqipja përmbledh shumë dialekte ilire. Madje aq shumë sa që fjala ilire, ndoshta nuk na mjaftonë.
Sepse në Gjuhën Shqipe gjejmë brigjishte, hyllirishte, hyllinishte, trakishte, mahëdhônishte, dakishte, dorishte...
Pra Shqipja është ajo që mund të themi, në një fjalë, paleoballkanishte
dhe të gjitha ato që u përmëndën janë dialektet e saja.
P.sh.

phryg. εζις `hedgehog'
alb. esh `hedgehog'

ESH m. krahin.
1. zool. Iriq. U mblodh si esh.
2. fig. mospërf. Ai që i ngjan dikujt tjetër në pamje, në punë, në veprime etj.
Mori eshin e vet. Ka gjetur eshi eshin janë të dy njësoj; ka gjetur rrasa vegshin

Apo

phryg. PN Μανταλος
English meaning: to step, tread over, press

MANDALL m.
Copë dërrase që vihet në krye të derës ose anës saj për ta mbyllur nga brenda; copë e tillë prej dërrase a prej metali që shërben për të mbajtur të mbyllur kapakët e musëndrës, të dollapit etj. I vuri mandallin derës.
* Derë pa mandall shtëpi a vend tjetër ku mund të hyjë kush të dojë.