Etimologjia e fjales.

[Strokulli]

..iluzione optike dhe skane asnje lidhje me procesin e njohjes si kusht qe i nenshtrohet llogjikes..
..keto shembuj tregojne se si ju sot konceptoni (per mua gabimisht), vazhdushmerine e procesit te krijimit te shqipes..
..thjeshte krahasime shenjash grafike..

Kja fjalë elenike 'λογική' prej 'λογικός' ('që i përket të folunit ose të arrësyetuonit'), prej λόγος 'të folunë, arrësye', vjen prej foljes λέγω "me folû" e silla ka pasû ndëgljesën 'me gledhû, me njehû, etj.'. Për me lentuonë λόγος prej foljes λέγω, për mùo, asht përdorrun një gledhe e gljashme me të arbaneshën bora, vdora, etj. (-o, edhe prej -uo), që vjen me rranë që, për me lentuo emna foljeshit, përdorrej folja në të shkuomën sikur bjerr»buorr dha (e)borra, vdjerr»vduorr dha (e)vdorra arbanisht, dhe të jetëra ksosh. Kurse γ-eja te λέγω për muo u orrdh prej një dh-eje ma të herrshme, të sillnë e kem në Arbanisht ma ruojtëse se të shkruomet e Homerit të elenve, me gëledhû (zgledh) dhe mbë-ledhû [në të folmet e Arbanit t'Epër e përafërt me ll-ën, kurse dh«»ll ndë zdo të folme t'Arbanit t'Poshtër nyjetohet si -gh, për shëmbull molla (/modha) » mogha, më muorr malli (/madhi) » maghi, e t.j. Elenishtja më ndjet se e ka pasû njësoj si kta të nyjetuonë të zdo të folmeve t'Arbanit t'Poshtër që nyjetonjënë si ''gh-'' dh«»ll-ën (t'Arbanit t'Epër)].

[bardus]

me g:jye-gljye,
me g:ja-glja,
me u g:ji-glji,
ng:jom-ngljom,
me ndëg:juo-ndëgljuo,
g:ju-glju,
g:juhë-gljuhë,
g:jisht-gljisht,
g:janë-gljanë/gljërë,
g:jatë-gljatë,
g:jamb-gljamb,
g:jandërr-gljandërr,
k:jumësht-kljumësht,

Ja dhe disa te tjera nga evidentuara nga Xylander dhe nga Variboba:


Xylander : gyall -ngjall ; giashte- gjashte ; giane-jane ; giane-ngjan ; giuvet-juve ; giashte- jashte ; kesaig getet -kesaj jete ;

Variboba : ghjugh-gjuhe ; ghjarpri-gjarperi ; ghjaal-gjalle ; ghjandem-gjendem ;
ghera-hera ; ghjummi - gjumi ; chjumest-klumesht-qumesht ;

[Strokulli]

giuvet-juve; giashte- jashte; kesaig getet -kesaj jete

Kto janë thjesht [ j=h »» ĵ=ğ-ğj ], juve»ĵuve=ğuve, ksaj»ksaĵ=ksağ, jetë»ĵetë=ğetë. Fjalët gjallë, gjarpën, gjasht munt të jenë si kto: prej ğallë=ĵall « jall=hall='âll, ğarpën=ĵarpën « jarpën=harpën='arpën, ğasht=ĵasht « jasht=hasht='asht.

Jap ose 'âp (e pa, nap - se kem të folunët që jep n-ën, gati si hundaku, para fjalëve, që tukdo delnë në kta të folunë t'anë, n'âp, nap), jap ose 'ap pra me J=H=() ashtë ma e herrshme se ndonjë ĵap=ğap=ğjap (j=h »» ĵ=ğ-ğj).

Porr, jo të gjitha gj-ëtë janë prej ğj-ğ=ĵ « j=h«»(), jo të gjitha q-ëtë janë prej ķj-ķ=ĵ « j=h«»(h). Disa gj- munt të jetë prej një glj prej një gL, pra dy shkronja të ndryshme të ngjituna bashk G+L (sikur munt të jetë folja me gljye prej glye « gë-lye, me lye?!) (si G+L » G'LJ/G'J » GJ, munt të jenë edhe disa K+L » K'LJ/K'J » Q).

Duhet dalluonë edhe kur një j=h asht kthyenë në lj, sikur jam me kjâ (me jâ=hâ=â) » kljanë»kljënë, se në kët rasë me kjâ, ose me kâ (me kân), duhet të jetë ma e herrshme se me kljënë me j-h të nyjetuom si lj.

Pra duhet dalluonë në se gj- munt të jetë prej dy shkronjash së ndryshme si G+J=G+H - edhe kur kto G+J=G+H munt të jenë ato të herrshme mbrej G+LJ. Pra, në përgjithësi, në se j=h«»() ma e herrshme asht kthyenë në lj (sikur j-ë te hjek [prej «je-ê» hêk] ashtë kthyenë në lj- në zdo të folme të Arbërit të Poshtër: hljek«»heljk-holjqa -- e kshtu si e Arbërit të Poshtër, por pa h-ë, e ka edhe elenishtja «έλκω» - e silla, si e tillë, nuk duhet të jetë ma e herrshme se HJEK «» HEK, EK e Arbanit të Epër). Kta, si për disa gj-ë, vëlen edhe për disa Q-ë, q prej I. klj prej kl, ose q prej II. k'j=k'h, etj. duhet dalluonë.

Kurse lj në fjalë si ljulje, fljas, fljuturë, baljtë, shkëljqen, pëljqen, etj. që i thonë në zdo të folme ndë Arbërit të Poshtër (të siljatë janë prej lule, flas, fluturë, baltë, shkëlqen, pëlqen, me l-ë të thjesht ma të herrshme) asht thjesht si r-ja e butë mbrej r-ës, si nj-ëja mbrej n-ës, pra zbutje e njëi L-ëje të thjesht.

Kët lj-ë që thomë na në disa fjalë, po të na gjegjnjënë italianët do t'a shkronjënë 'GL', se thuhet njësoj si gl-ë e tyne te egli«»eji, figlia-fija [fjalë që ndërlidhet me foljen me BI të arbaneshe, me B-ë ma të herrshme se el. βιος dhe it. figlia, sikur me bâ » it. fa', far] kështu:


Por duhet dalluonë në siljat fjalë, si kto që shkrova përsipëri, kem të banjëmë me një LJ të mirëfilltë të herrshme (sikur te shumësi LJ i LL-ës te YLL-YLJ), as prej J-H, as prej J, as prej L-ë.

[Strokulli]

..ne fund te fundit legjenda e Gjergj.. Elez.. Alise.. ngjan me ate te Herkulit ne Durres, te dy vrasin perbindeshin qe del nga deti qe kerkonte nga nje vashe cdo dite, per cdo tym (shtepi).

E bukurë kta.

[bardus]

Strokull ,te lumte dora per spjegimet e hollesishme aty siper.




Ketu po sjell edhe disa fjale te Hesychius qe me duken te vlefshme.Fjala epërsi = επαρσις, e shpjeguar si υπερηφάνεια qe fjale per fjale eshte hypur pamja "qe shihesh,dukesh lart" ,qe sot greket e perdorin si "krenari".Tjetra eshte dial. ane , te pakten e di qe ne Gjirokaster i thone gjyshes,po aty eshte edhe ναννη "nëne,nanë"; gjithashtu edhe fjala tjete amë, e ëma "nënë" Hesychius e ka vene si αμμας.

[Strokulli]

Ketu po sjell edhe disa fjale te Hesychius qe me duken te vlefshme.Fjala epërsi = επαρσις, e shpjeguar si υπερηφάνεια qe fjale per fjale eshte hypur pamja "qe shihesh,dukesh lart" ,qe sot greket e perdorin si "krenari".

Gati si (e) eper pan:ja, pania (e) eper (parja kish te ishte pamja kah dheu i poshter si fryrja, fryn:je, -n:je ne m:je se, a e ditun, shnderrohet gati gjith herre n-eja ne m-, pos rasave ruojtese sikur dhan:je, kjan:je, ven:je, zan:je, xan:je, etj.)??..

[Strokulli]

gjithashtu, GJILPËRË--gjerpaan.

Gelpane e di u.. A munt te jete prej 'glepane*' me -ane si gershane, trrokane (kumbane), qe mba se vjen me thashun 'ane' (ene ne shumes), pra gershana, ana qe sherben me '''gerrsh'' e nderlidhun (me grr-i), trrokana 'ana' qe sherben me ''trrok'' (me rrakat)???... Ne se shtu, ate herre gelpane i bje me kjan 'ana' qe sherben me ''glep'', pra me rraje ka ''glep- («»gelp-)'' qe munt te jete bash gljambi (''gljap', me ''mb'' qe thome, te thashun si 'p-e', pa hundak ne zanoren e afert, pra pa u pershtuo kumbuoshem ne n'p-np-mb), e, ne kjofte lj-eja prej nje L-eje, ate herre asht ''glap'' rraja, por ne kjofte prej njei j=h=() ate herre munt te jete edhe nje ''g:jap=g:hap=gap''>''gep'' - jem qe anonjem kah ''glap'' > ''glep'', me a>e sikur me dardh>derdh, bane>bere, por duhen pane ma thell edhe folje si qep, me shPuo, etj. qe munt te jene te nderlidhuna me gljambin e gelpanen...

[Strokulli]

Tjetra eshte dial. ane , te pakten e di qe ne Gjirokaster i thone gjyshes,po aty eshte edhe ναννη "nëne,nanë"; gjithashtu edhe fjala tjete amë, e ëma "nënë" Hesychius e ka vene si αμμας.

Am-a, ose me -ja ndoshta ma ruojtse se -a, am-ja... por sice e dime te elenet j=h e te arbaneshve e thone 's', adha -ja=ha bahet -sa, por tue kjan afer bashktingullores kthehet kah zanorja, e pra kem '-as' (qe kshtu, pas shkrimtarreve te pare te elen, do te jete bane edhe rregull),
pra am-ja = αμμ-ας.

Tat (i ati), i thome edhe ta' ne te thirret, ta', TA'.. por rraja asht edhe AT..

Mam (e ama), i thome edhe ma' ne te thirret, ma', MA'.. por rraja asht edhe AM..

Nan, edhe oj na', NA'.. por rraja asht edhe AN..

Bab (b-p, ''pap'' si thuhet me b-e te zbutun, duhet te jete njesoj sikur tat qe bahet dad, me t-e te forrte qe bahet d),
qe ne te thirret i thome edhe ba', BA' (e ''PA''' me b- te zbutun)..
por rraja asht edhe AP - qe i thone te mitunit tates, ose vllaut te madh..

[Arbëri]

Strokulli , urime per titullin moderator i forumit dhe te deshiroj punë të mbarë !


p.s. e shkrova ketu sepse skisha mundesi te tema tjeter qe t'ia uroj , sikur e mbyllur ishte ?

[ALBPelasgian]

Bardus

Nje glosë në maqedonishten e vjetër është ῥάματα

ῥάματα - rhamata bunch of grapes (Ionic rhagmata,rhages Koine rhôgmata,rhôges , rhax rhôx)

Ne shqip eshte nje fjale e afert ,,rrameta'' qe i referohet nje lloj fshese. Perdoret edhe si ,,rrameta e rrushit''.

A ka ndonjë afri këtu apo është thjesht një rastësi?

[faon perrovarri]

Kur "Pies" inderuar Bardus filloj me "c'arě ose c'farě" = tsi ár, ose tsi faptě arě dhe Pies=tsi,si bij ose ndryshe "co robij=ča běre". Ky eshte substrati pro lgreko-latin i races ARiane,pro-pellasghi .C'ashtu dhe se lot topi i babaQemos.

[bardus]

Bardus

Nje glosë në maqedonishten e vjetër është ῥάματα

ῥάματα - rhamata bunch of grapes (Ionic rhagmata,rhages Koine rhôgmata,rhôges , rhax rhôx)

Ne shqip eshte nje fjale e afert ,,rrameta'' qe i referohet nje lloj fshese. Perdoret edhe si ,,rrameta e rrushit''.

A ka ndonjë afri këtu apo është thjesht një rastësi?

Alb, une e di se gjendet nje ρυτα 'rrush' qe e ka permendur Hesychius por ῥάματα nuk e di nese lidhet me te,por meqe permendem maqedonet e lashte po sjell nje fjale tjeter po nga Hesychius .

κεμποσ "light footed' kembe lehte, këmbosh

Kjo besoj lidhet me fjalen kembe me prapashtesen os=osh njesoj si larosh,bukurosh.Problemi eshte se kembe eshte ne toskerisht,ndersa te fjala qe kam sjellur me pare nga Dorianet καμπυλιρ 'kamb ulliri" rrenje ulliri, na del si gege kamb(a ka ekzistuar toskerishtja qe ne ate kohe?).

[bardus]

Homeri, ka perdorur edhe nje fjale qe sot gjendet vetem ne dialektet e gjuhes shqipe,behet fjale per Heja ,Arberishte Haeia, Rossi 'ngrenja' nga folja ha :

Hom.:—ᾐών,ἤια provisions for a journey' heja ' ;I. [select] provisions for a journey, epic word , generally, λύκων ἤια (ulkun heja )" heja e ujqve" food for wolves' ; ἤι_α, ᾖα : (1) provisions, food, Il. 13.103. (Od.)—

Greket e sotem kane, φάω eat, φαί food, edhe keto te ardhura nga ph`ha te morfologjise shqipe,por nuk e ruajten trajten Homerike sic e ruajten shqiptaret,ha folje, heja,haja,emer qe ne lashtesi ka qene ha_ia,me prapashtesen zmadhuese _ia .

Kjo e vendos shume para ne kohe foljen ha < heja, te cilen Mayer e mendonte te ardhur nga *skad qe me duket si ide e gabuar,kete e verteton ketu edhe Homeri te Odisea pra,

Hom.ᾐών,ἤια, ἤι_α, ᾖα = shqip heja

[bardus]

Me fjalen verë, jemi marre me pare dhe eshte e rendesishme sepse kjo fjale eshte e gjuhes shqipe dhe jo nga e bija saj(me mire te themi ilirishte) latine vino ,gjithashtu e kemi thene me pare se si u formua nga uena-vena e qe lidhet me iven Doriane dhe hell. vj.oino ,por desha te permend nje forme te ndermjetme uino te panjohur me pare.Nje arberesh i sllavizuar i rrethit te Udines ne Itali pasi flet per per gjuhen qe nuk perputhet me sllavishten sepse ai e imagjinonte qe rridhte nga fisi epiriot(sic e kane klasifikuar disa) i Uskokeve ne Segna te Dalmacise ,solli formen e fjales venë, qe mund ta vendosim ne mes uina-vena.Falenderojme ate arber te para 150 vjeteve, per kete nder qe na ka bere.

[Phoenix]

Sa për kureshtje rreth fjalës "Burrë".