Page 1 of 1
Y----ypsilon
Posted: Mon May 31, 2010 1:09 pm
by Zeus10
Emri i kesaj shkronje, ka qene shume intrigues per veshet tane qe kur rame per here te pare ne kontakt me te. Ai mbetet thjesht nje konvencion 'shkencor' natyrisht me orgjine greke, per aq kohe, sa magjia te gjitha gjerave ""greke"", qe per ne shqiptaret mbeten teresisht te 'huaja', ka pushtuar mendjen tende. Po le te 'guxojme' te mendojme shqip, a do kete kuptim emri dhe ky simbol per ne? Perpara se te bejme kete, le ti hedhim nje sy nje enciklopedie te "pavarur', rreth ketij konvencioni:
In early Greek it was pronounced like oo IPA: . In Classical Greek, it was pronounced like French u or German ü, IPA: [y]—a sound that is not found in most dialects of English. This was the case at least until the year 1030AD. [1] In Modern Greek it is pronounced like continental i or English ee, IPA: , and in diphthongs, [f] or [v]. In ancient Greek it occurred in both long and short versions, but this distinction has been lost in Modern Greek.
As an initial letter in Classical Greek it always carried the rough breathing (equivalent to h) as reflected in the many Greek-derived English words, such as those that begin with hyper- and hypo-. This rough breathing was derived from an older pronunciation which used a sibilant instead; this sibilant was not lost in Latin, giving rise to such cognates as super- (for hyper-) and sub- (for hypo-).
Duke qene nje enciklopedi e "pavarur" dhe e "gjitheditur", aty "harrohet" te permendet fakti qe ky tingull eshte prezent dhe ne gjuhen e shqiptareve, qe jane fqinjet me te afert te "grekeve". Megjithate aty me te drejte thuhet qe ne kohet moderne, ky tingull ka ndryshuar per te ashte quajturit greke, nga Y---> I
(vazhdon)
Re: Y----ypsilon
Posted: Mon May 31, 2010 1:30 pm
by Zeus10
(vijimi)
Pra, psh ate qe "greket e vjeter" e kane thene YL(L), te rinjte e thone IL(L). Por kjo fjale ne shqip ben sens, ajo paraqet objektin qiellor qe ndricon naten ne qiell me emrin YLL(star). Per me teper, kjo fjale gjendet ne strukturen e vete fjales YPS-IL-on.
Eshte fare e qarte, qe fjala Ypsilon, eshte nje fjale e perbere yp(s)+ilon, dhe per ata qe kane njohuri minimale per gramatiken e greqishtes se vjeter, prapashtesa on eshte prapashtese e kallezores, per emrat mashkullore me stim omikron:
ἄνθρωπος ἔργον
ἀνθρώπου ἔργου
ἀνθρώπῳ ἔργῳ
ἄνθρωπον ἔργον
ἄνθρωπε ἔργον
Pra ne te vertete fjala YL ose IL eshte rrenja e fjales se dyte dhe ajo eshte shume e njejte me fjalen shqipe Yll ose Ill ne dialektet e Jugut. A eshte kjo lidhje me shqipen reale, apo eshte nje ratesi leksikore? Per tu pergjigjur kesaj pyetjeje, duhet te shohim se cfare perfaqson fjala tjeter Yps. Ashtu sic eshte permendur ne komentin paraardhes :
As an initial letter in Classical Greek it always carried the rough breathing (equivalent to h) as reflected in the many Greek-derived English words, such as those that begin with hyper- and hypo-. This rough breathing was derived from an older pronunciation which used a sibilant instead; this sibilant was not lost in Latin, giving rise to such cognates as super- (for hyper-) and sub- (for hypo-
(vijon)
Re: Y----ypsilon
Posted: Mon May 31, 2010 1:57 pm
by Zeus10
Pra fjala e pare eshte shqiptuar HYPS. Ne e dime shume mire qe ne ""greqisht"" fjala
HYP-er do te thote
sipër,
dhe kemi dhene nje koment te hollesishem, qe burimi i kesaj fjale eshte folja e sterlashte shqipe HYP-I(dialekt ypi), te HYPESH, qe ne ""greqisht"" shfaqet ne foljet ngjitem, apo ne emrat kalë, ose mal( me ndyshimet perkatese te zanoreve gjate infleksionit):
Kjo folje shqip sherben dhe per fjaleformimet moderne psh
epi-derma qe do te thote shtresa e siperme e lekures.
Pra vete fjala YPS tregon nje veprim qe ka te beje me lartesine, ose me nje gjendje te siperme, por ajo qe eshte e sigurte eshte qe ajo perkufizon gjendjen e fjales qe vjen me pas, pra sherben pak a shume si nje mbiemer per YLL-on.
Per kete le ta shikojme formen e nje YLLi dhe le ta krahasojme me germen Y:
Nuk do nje sy te mprehte per te kuptuar, qe forma e Y-se eshte elementi baze ne vizatimin e Yllit nga ana grafike:
(vijon)
Re: Y----ypsilon
Posted: Mon May 31, 2010 2:18 pm
by Arban Blandi
Francesco Barberino (tek "Dokumentat e Dashurisë") dhe Dante Alighieri (të dy të shoqerisë sekrete "Fratelli d'Amore"), e cilësojnë zanoren në lidhje me përendinë, me dritën, etj. Dante tek kap.XXVI i Parajsës, kur Adami flet për gjuhën e parë e folur nga njëriu, shkruan:
"La lingua ch'io parlai, fu tutta spenta
innanzi che all'ovra inconsummabile
fosse la gente di Nembrot attenta;
ché nullo effetto mai razionabile,
per lo piacere uman che rinnovella
seguendo il cielo, sempre fu durabile.
Opera naturale è ch'uom favella;
ma, così ο così, natura lascia
poi fare a voi secondo che v'abbella.
«Pria ch'io scendessi all'infernale ambascia,
I s'appellava in terra al sommo Bene
Onde vien la letizia che mi fascia ...»
(Parajsa, XXVI, vv.124-135)
Të njejtat lidhje kemi dhe me Yod-in e hebraishtës.
Re: Y----ypsilon
Posted: Mon May 31, 2010 2:26 pm
by Zeus10
(vijimi)
Ne fakt ka dhe nje sinonim tjeter per fjalen Yps_ILLON, ajo eshte Y-Grek dhe nese ne kete ekuacion
ILLON=Grek zevendesojme grek meemrin qe ata e therrsnin veten ell-en(Ἕλλην) kemi
ILLON=Ἕλλην
Sipas autoreve te lashte, te paret qe e quajten veten te tille ishin Dorianet e Yll-os, prijesit te Yllijve fisit te famshem ilir te Hyllinjve:
per nder te simbolit te Di
ellit, te atij YLLI qe na jep drite dhe jete, qe do te mbetet Perendia e Perendive.

Re: Y----ypsilon
Posted: Mon May 31, 2010 2:55 pm
by Zeus10
Ζευς, po të shtoj dhe një kuriozitët të vogël, të më falesh nesë dalë jashtë teme pak.. Të mos harrojmë se [ei][oi][yh][h]etj., është shqiptuar gjithmonë , deri sa të ndërhynte Erazmi, i cili pretendonte që [η] duhesh lexuar [e] dhe jo . Shembuj para Erazmit janë Francesco Barberino (tek "Dokumentat e Dashurisë") dhe Dante Alighieri (të dy të shoqerisë sekrete "Fratelli d'Amore"), që e cilësojnë me kuptime hyjnore, në lidhje me përendinë, me dritën, etj. Dante tek kap.XXVI i Parajsës, kur Adami flet për gjuhën e parë e folur nga njëriu, shkruan:
Asnje nuk e di vleren fonetike te sakte te [η], por per mendimin tim, derisa ne shkrim, ajo egzistonte paralelisht me , psh:
μή σε γέρον κοίλῃσιν ἐγὼ παρὰ νηυσὶ κιχείω
ka pasur nje vlere fonetike te ndryshme nga ajo, por jo shume te ndryshme. Ajo ka qene nje tingull ndermjet ë-se dhe i-se, por me afer kesaj te fundit.
Nese do e paraqisja grafikisht, do te kishim:

Re: Y----ypsilon
Posted: Tue Jun 01, 2010 6:27 pm
by Socio
Zeus10 wrote:Pra vete fjala YPS tregon nje veprim qe ka te beje me lartesine, ose me nje gjendje te siperme, por ajo qe eshte e sigurte eshte qe ajo perkufizon gjendjen e fjales qe vjen me pas, pra sherben pak a shume si nje mbiemer per YLL-on.
Per kete le ta shikojme formen e nje YLLi dhe le ta krahasojme me germen Y:
Nuk do nje sy te mprehte per te kuptuar, qe forma e Y-se eshte elementi baze ne vizatimin e Yllit nga ana grafike:
(vijon)
Une pajtohem plotesisht me kete me larte !!
Nuk e di a me qellim apo padashje ke permbledhur 3 figura ne nje, megjithate kete e kam menduar qysh me heret !!!
Ylli + koka e Dhise + Ypsiloni !!
Une, poashtu, Zeus, mendoj se
YPSILONI tregon DY brinjet e dhise... te Zeusit, pra vete te
YLLIT ... te
DIAS ... te
DHISE ...
Coincidence ?!!
Re: Y----ypsilon
Posted: Wed Jun 02, 2010 9:00 am
by Mallakastrioti
Gjeta diçka interesante per shkronjen "Y" dhe te them te drejten ato fjalet e nenvizuara sikur me duken shqip(jane fjale nga homerishtja)...por doja me teper nje mendimin tend Zeus,ne se ato fjale kane lidhje me foljen "jam"-pasi ai e quan "verb=folje"
si dhe ngjashmerine e kesaj folje ne shqip:
http://www.archive.org/stream/homericgr ... 1/mode/1up