ARBERIAONLINE

Nga libri i Margarit K. Nilo :

‘’E verteta/ kush ini ju grek…?’’

....


Fialët e lashta greke po të zbërthe'en dalin se kan qënë të nita me shqipen e sotme, por në momentin e lindies së shkrimit u bën bashkime fialësh, foliesh e niesh në ni fiale të vetme ku u bë edhe shtimi i mbaresave, gjë që bëri të dallo’ei nga shqipia(ilirishtia) si ni gju’e e ri formulu'me.
Më von, me pushtimet romake, sllave dhe turke, u ndërpre aktiviteti i shtetit të lashte grek, greqishtia e formulu' me bashkim fialësh nuk mëso'ei më në shkolla, ata që e mësun dhe e trashgun te femiet, ata e ruiten deri në ditët tona(sidomos popullsia e qyteteve të atershme). Ata që e flisnin akoma shqipen(ilirishten) dhe popullsia fshatare që nuk e kish mësu mire bën rikthim në shqipe. Kio bëri që Greqia të ngeli e përzi me te dy gjuet. Duke bë që në fundë të l. dytë botrore shumica e Greqisë të fliste shqip, ku edhe Athina e re në 1800 u themelua nga shqiptarët(sipas vet vikipedhias greke).
Gjithe fialët e lashta greke jan të përbëra nga fialza, folie, nie(nyje) e mbaresa shqipe dhe me ni radhe vendosie te tyre brenda fialës që nxierin kuptim të paster vetëm në shqip dhe aspak në gju'en e greqishtes së sotme. Kio ndodhi për arsye se grekët e lashtë emigru'n ne lindien e mesme që në 1100-900 para Krishtit, dhe tani që u ndoqën prei andei(pas 3000 vitesh largim ku jetun me rraca të ndryshme në lindien e mesme) u kthyn me gju'e disi të ndryshume, jo me gju'en orgjinale që ikën, kio spiegon edhe faktin përse greqishtia e sotme nuk përkthen dot greq. e lashte, gjë që e bën shume mirë shqipia.
Më 1923-1924 vetëm nga Turqia u ndoq ni popullsi që zinte 54% të popullsise së atershme greke, dmth që zinte mbi gjysmën e popullsis së atershme greke. Por 3000 viet kio popullsi jetoi andei me rraca të ndryshme, gjë që solli edhe ndryshim të gju'es së mëvonëshme greke, duke bë që greqishtia e sotme të mos e zbërthei dot greq. e lashtë, gjë qe e ben ne menyre te persosur shqipia.


Baza në krii'min e gju'es që në lashtësi kan ken foliet shqipe ''hyj; hy = i' '', dhe ''ryj; ry = ri' '' të ndërtu' kto folie me të gjith lloiet e zanoreve për të rrit diversitetin midis fialëve, që fialët të jen të dallushme nga nira-tietra.
Kto folie kan të nitin kuptim pavarsishtë se janë zanore të ndryshme(i, a, e, o, u; in, an, en, on, un = hy; hyn; -dhe: ri, ra, re, ro, ru, rin, ran, ren, ron, run = ri, rin = ry, ryn) etj. Për çudi folien bazë ''ryj; ry = ri' '' e sho të zhduk nga fialori i shqipes, kur vetëm fialës ''bythë'' i kan dhënë ni faqe në fialor. Si ka mundësi të jet zhduk nga fialori i shkipes kio folie, kur folia ''ryi'' është në përdorim më se të zakonshëm në gjithe Shqiperin dhe eshte baza per krii’min e fialorit gjuesor. Me thone eshte krainore !, e kuit kraine eshte ?, ne e dim shume mire se kio folie(ry, ryj = ri) perdoret ne gjith trevat ku ka shiptare.
Keshtu kan bë edhe me shume fiale të tiera të rëndësishme fialformuse në greqishten e lashte, që jane të Shqiperis së Veriut dhe që janë aktualisht në përdorim të përditshëm, por të zhdukura nga fialori i shqipes ???!!!.
Në shume fiale kan fut germa shtes kot-me kot, kan fut ''b, h, j, ë, y'' vend e pa vend duke i deformu fialët e tiera te shqipes te mbetura ne fialor.

Është zvendësu' gabimisht(në mënyrë kreit absurde) zanoria ''i'' me bashketinglloren ''j'', qindra fiale Europiane që jan të nita me shqipen, Europa i ka me ''i'', ne i kemi kthy me ''j''(Copi = kopje; familia = familja, -shqip) e shume të tiera, përse është bë kio futie e ''j'' në vende të ''i'' ndryshe nga gjithë Euro'pa, që jo vetëm i çrregullon kuptimin fialve, por i bën të pa zbërthyshme etimologjikisht, apo për të na nxier sikur s'iemi Europian por sikur jemi të ardhur nga ...Honolulu'ia, dhe se du'et të shporremi që ktu e vendin ta zen serbët etj, kur e vërteta është kreit ndryshe, -ne jemi vendasit e lasht dhe greket e lashte.
Gjith foliet jan dublu me -''ar'', (munu', mundu' = mund-u'-ar = mund-hy-hyr, -duke e bë dy here në fund të folies ''-hy - hyr'').
Kto probleme i ngrita edhe në ni debat ne Institutin e lart gjueso'r, por më than se ata kishin të dreitë e jo une ???.
Gjith mbaresat e fialeve të greq. së lashte jan të pastra vetem në shqip. Me greqishten e sotme formulimi i mbaresave të fialve të lashta greke del kreit ndrishe(siç do ta shikoni edhe në shembuit e më poshtëm).
Mbaresat e përdor në fialët e greq. së lashte jan:
1- mbaresa me folien jam (në formën ''është''), si: a, e, o, i(ish); as, es, os, is, us; aste, este, iste, oste; -ad; -at; -ath = a, ash, ashte; e, es, eshte; ishte, -ne shqipen e sotme = ine, -me greq. e sotme. (vetëm ''ë''(është) nuk ka patur ne lashtesi, se nuk ka pas ekzistu' ''ë'', por ne tani futëm ''ë'' dhe zhdukëm shume zanore të tiera(sidomos ''e; a'').
Zhdukia e shume zanoreve dhe zvendesimi i tyre me ''ë'' dhe me bashketingelloren ''j'' ka çu ne ni fare mase dhe ne humbien e muzikalitetit te gjues, se muzikaliteti i gjues epet nga zanoret.
2- mbaresat: ma; pa; fa = ba, be = ka'ni, -me greq. e sotme. ‘’Kani’’ e greqishtes i pergjigjet formave te shqipes se veriut ‘’ber ka, ngren ka, pir ka(be)’’
3- mbaresat: -t-is(t-ish); -k-is(q-ish); -k-a(q-a); -k-t-is(q-t-ish), etj = greqisht: ''-na-ine; -pu-ine; -pu-ine; -pu-na-ine'', -siç e shikoni me greqishten e sotme nuk kan asni perputhie, kurse me shqipen janë identike.
Më poshte po (j)apim disa shembui, ku trego'en edhe mbaresat e fialëve të nënvizu' në fund të fialëve, (per arsie te programit te shkurter qe me eshte caktu' nga gazeta, nuk jam hap ne detaime(se ky eshte ni shkrim per gazeten)).
Shembui:
Presvi'a(= ambasa'da, trup diplomati'k, -kuptimi i sotem) = pres(pris, prijs) - ve - a; -me greq. e sotme do qe: ''dhiefthinti's, proedhros - va'lo - i'ne'', asni përputhie, përputhia eshte vetem me shqipen.
Euro'pi(= Euro'pa, -qe shqip e shkruin gabim ''Evro'pa'', -kur gjithe bota e shkrun ''Europe'') = E - ur - opi(pamia) = eshte - hyr - pamia = perëndimi(e kundërta e ''orient = ori(dielli; pamia) - en - it(eshte)''; -dhe ''Asia = a - si(shikim) - i(hy) - a'') = lindia.
Me greq. e sotme do qe: ''ine - bi - opi'', përputhia eshte vetëm me shkipen.
Kali'ma(= mbule'së) = ka - l - i(hy) - ma = qe - l - hy - ba = hyn, mbulon; mbulese. Me greq. e sotme: ''pu - afini - bi - kani'', përputhia eshte vetëm me shkipen.

Αpoka'lips = ap, hap + kali'ps(mbulesen) = zbuloi; zbulim; -ku: ''kalips = ka - l - i(hy) - b - is(ish) = qe - l - hy - b - ish = hyn, mbulon; mbulese''.
Dramatopi'os = drama - to - pi(be) - os = drama - te - b - ish = ai qe ben drama per teater. Me greq. e sotme do qe: ''drama - na - kani - ine'', asni perputhie, perputhia eshte vetem me shkipen.

Ama'rantos = [a(jo) - maro'n - t - os(ish) = jo - maron - t - ish] - ajo qe nuk maro'n; qe nuk thaet, qe nuk vyshket; qe nuk shter/ lulia e pavdeksise qe mbillet ne vorre.
Presviti's, presvi's(= ambasado'r) = pres(pris, prijs) - vi - t - is = pris - ve - t - ish = prijes ve, udhëheqes(dreitus) ve. Me greq. e sotme do qe: ''dhiefthinti's - valo - na - ine'', asni përputhie, përputhia është vetëm me shkipen.
Mesi'tis(= ndermie'tes, atij qe hyn ne mes per te zgjith nji problem) = mes - i(hy) - t - is = mes - hy - t - ish. Me greq. e sotme: ''mes-bi-na-ine'' asni perputhie, perputhia është vetëm me shki'pen.
Komiko's(= komi'k, i humo'rit) = ko - m - i(hy) - k - os = q - b - hy - q - ish = hyn, shpon, ngacmon. Me greq. e sotme: ''pu - kani - bi - pu - ine'', asni perputhie, perputhia është vetëm me shkipen.
Katara'ktis(= katara'kt, ui që bie nga ni lartesi në vendet malore; çdo gjë që bie(që rrëzohet) poshtë) = kato(poshte) - ra(ry) - k - t - is = poshte - ra(ry) - q - t - ish. Me greq. e sotme do qe: ''kato - e pese - pu - na - ine'', perputhia është vetëm me shkipen; -etj, etj.

Piesa e pare

Germa: Αα

‘’a’’ ne krye te fialve ka kuptimet: 1- a = i = hy, kuptim qe e marin te gjitha zanoret; 2- a = ashte, ne kuptimet qe perdor veriu shqiptar ‘’a ba, a piek, a dieg etj’’ dhe 3- a= jo; -kto (j)an kuptimet qe ka ‘’a’’ kur ndodhet ne krie te ni fiale, kuptime qe ne fakt i mer ç’do zanore.

-αγει'ρω - a-gji'ro [a + gji - ir = a(ashte) + qe - hyr = hyn, fut; mbleth, grumbullon; -me gr. e sotme do qe: ''ine - pu - bi'', perputhia esht vetem me shqipen], thon [αβε'βαιη - jo e sigurt orgjina, e pa vertetuar] = kuptimet e dhena ne fialoret greke jane: mbleth, bashkoi, grumbulloi.

-αγορα' - a-gora' [a + go - ra = a + q - ra(ry) = ryn, grumbullohet; turm/ ryn; blen; kemben; -me gr. e sotme do qe: ''ine + pu - beni'', si kudo perputhia eshte vetem me shqipen], thon nga [αγει'ρω] = kuptimet e fiales te dhena ne fialoret grek jane: vend i grumbullimit te popullit; pazar; grumbulli i nierezve ne pazar/ bleria, maria e ni malli; shitia.

Gjat zberthimit kemi ber edhe kthimet ne ‘’y’’ dhe ‘’h’’ te cilat nuk kan qene ne ate periudhe, pra ‘’i, a, e, o, u = hy/ ish, eshte; in=hyn; ra, ri etj = ry; is = hysh; etj’’.

-αγοραστη'ς - agoras-ti's [agoras + t - is = bleres + te – ish; -me greq. e sotme do qe: ‘’agoras – na – ine’’], nga [αγορα'ζω] = kuptimi i dhen nga greket: ai qe vete per blerie.

-αι'μα - e'ma [e(hy) - ma = hy - ba = qe hyn - ba], thon [αβε'βαιη - jo e sigurt orgj. e fiales], -me gr. e sotme do qe: ''bi - kani'', perputhia esht vetem me shqipen] = kuptimet e dhena nga greket: gjaku, gjaku i ni gjallese/ vrasie, therie/ lidhie gjaku, fis; origjin.

E kemi thene ne parathenie se jo gjith fialet e greq. se lashte perputhen me fialet e sotme te shqipes, por zberthimi i tyre be’et vetem me shqipen dhe aspak me greqishten e sotme.

-αιω'ν - e-o'n [e-on = eshte - hyn = q - hyn = hyn; iken, kalon; -me greq. e sotme do qe: ‘’ine - bi‘’, perputhia si kudo eshte vetem me shkipen] = kuptimet e dhena nga gjutaret greke jane: periudhe, periudhe e vitit/ stine; kohe/ periudhe iete; ieta e niriut/ moshe/ brez i ni moshe nierzish te ietuar ne ni periudhe te caktuar/ periudhe shume vieçare; shekull// periudhe kohe e pa mbarim.

-αιω'νιος – eo’nios [eo'n – i - os = koh - i(hy) – ish; -me greq. e sotme do qe: ‘’eon – bi - ine’’, perputhia eshte vetem me shkipen, se edhe ‘’eo’n’’ zberthehet vetem me shkipen], nga [αι'ων] = kuptimet e dhena nga gjutaret grek jane: periudhe kohe e gjate.

-α'κανθα(= αγκα'θι = aga'thi = gjemb; etj) = a'-kan-thi [1- a(asht) + k - an(hyn) - t - ish = qe hyn; 2- a(jo) + k - an(hyn) - t - ish = i veshtir, jo hyn; jo ben; -me gr. e sotme spiegimi ''1'' do qe: ''ine + pu - beni - na - ine'', si kudo perputhia ne zberthim eshte vetem me shkipen] = kuptimet nga gjutaret greke jane: hosten, bodec, thumb; gjemb, çdo bim me gjemba; halat(gjembat e peshkut); çpimi, thumbimi/ veshtiresia.

-ακη'ν - a-ki'n [a(jo) + k - in = jo + q - hyn = jo hyn, jo levis; -me gr. e sotme do qe: ''a - pu - beni'', si kudo perputhia eshte vetem me shkipen], nga [ακη'] = kuptimet e dhena nga vet gjutaret greke jane: ngadal, me qetsi.

-ακμη' - akmi' [a(hy) – k – mi = hy-q-be; -dhe: a-k-m-i(hy) = asht - qe - m(be) - i(hi, hy) = asht qe ben hy = hyn, futet/ mai; kre; teh, pres; kulm; -me gr. e sotme do qe: ''ine - pu - kani - bi'', si kudo perputhia eshte vetem me shkipen], thon nga [α-κα'μνω] = kuptimet e dhena nga vet gjutaret greke jane: maia, teha e preses se çfardo arme qe çpon apo pret; piesa me e lart e ni peme(mali etj)/ zeniti(kur dielli eshte pingul); kulmi i ni stine; kulmi i shperthimit te luleve/ kulmi, momenti me i mir i çdo gjei/ çdo gje me mai/ piekuri maksimale; piekuri seksuale, arritie ne kulm.

-α'κρα - a'kra [a-k-ra = ashte - qe - ra(ry) = fillimi, maia, kreu, ajo qe ryn e para ; -me greq. e sotme do qe: ‘’ine – pu - bi’’, si kudo perputhia eshte vetem me shkipen] = kuptimet e dhena nga vet gjutaret greke jane: fundet, ekstremet, fillimi dhe fundi i ni diçkaie, skaiet; piesa me e siperme e ni trupi(kre = kok, mai)/(koka) qendra kryesore, qendra dreituse per çdo gje/ piesa me e rendesishme e fortifikuar(rrethuar), kalaia, forte'sa kryesore(akro'poli).

-α'κρος - a'kro-s [a(ashte) - k - ro(ry) - ish = akri, kre, kok, mai; (= q-ry) - ish; -me gr. e sotme do qe: ''ine + pu - beni - ine'', si kudo perputhia eshte vetem me shkipen] = kuptimet e dhena nga vet gjutaret greke jane: mai, kre, kok, fillimi, fillimi i ni trupi te zgjatur, piesa e siperme e ni trupi, kreu; i fillimit; fillimi, hyria/ ekstremet e zgjatura te ni trupi, kembet, duart/ kreu(paria) i ni shoqerie/ i skaishem, ekstremist, i dhunshem, nevrik i pa permbaitur/ maia e ni peme apo mali, piesa me e lart e ni trupi; siperfaqe e ni trupi/ gje e zmadhuar me shume se sa duhet, hiperbolike.

-ακρωτη'ριον - akro-ti'-rion [akri(= kre, an, buz, mai , kok) + te rin(te ryn); -ku: ‘’akri = a(ashte) – k – ri(ry) = ashte – q – ry = hyria, kreu, koka, maia, aio qe ryn e para’’; -me gr. e sotme do qe: ''akri - na - beni'', si kudo perputhia eshte vetem me shkipen] = kuptimet e dhena nga vet gjutaret greke jane: çdo ane, breg, buze, skai, pies ansore(e tokes, detit, anies, e ni rrobe); buzet e takimit, futia e aneve te 2 sendeve apo vendeve tek niri-tietri, buzet ansore te takimit te 2 gjerave/ ekstremet(kemb,duar,kok) te ni trupi/ buzet e çatise se shtepise/ vendet e ngritura ku fiksohen skulpturat.

-ακτη' - akti' [a-k-t-i(hy) = a-qe-te-i(hy) = hyria, ana, buza, bregu/ qe hyn, e imet, etj; -afersisht si: ''akros''/ -dhe: çdo gje qe i(hy); -me gr. e sotme do qe: ''ine - pu - na - bi'', perputhia si kudo eshte vetem me shqipen], nga [ακτο'ς] = kuptimet e dhena nga vet gjutaret greke jane: bregdet; gadishull; shkemb i fut ne det/ lartesi/ çdo gje qe rrihet e coptohet, bluhet, behet i imet si pluhur qe futet(gruri i rrahur, mielli, buka)/ çdo gje e imet apo me mai qe ka vetin e futies diku tieter, apo qe i(= hy = ndan); çdo gje e futur; çdo gje ku mund te futet diçka(arkivol, varr; themelet e ni ndertese)/ futia, fitimi nga ni biznes; pasuria; -dhe çdo gje tieter qe i(= hy, futet, ryn).

-ακτι'ς - akti's [a + k-t-i-s = a(asht) + qe-te-i(hy) - ish = qe hyn, qe futet, qe deperton; -ose: ‘’a(hy) – k – t – is = hy-q-t-ish’’; -me gr. e sotme do qe: ''ine + pu - na - bi - ine'', perputhia si kudo esht vetem me shqipen], (ne Sanskrite, ''aktu'' = a - k - t - i(hy) = a(asht) - q - t - hy'' = rreze, rrezatim/ nate) = rreze, ndriçim/ çdo gje qe del dhe largohet nga ni qender; rrezet e ni rrote qerre; rrezet e diellit; rrufe/ dita/ fama, lavdia/ çdo gje qe hyn(deperton).

-αμαδρυα'ς - ama-dru-a's [a'-ma + dru - is = hy ba(krimb) + dru + as(asht) = hy - ba + dru + asht = krimb druri asht; -me gr. e sotme do qe: ''bi - kani + ksillo - ine'', si kudo perputhia eshte vetem me shkipen], nga [α'μα + δρυ'ς = krimb+dru] = kuptimi i dhene nga gjutaret greke eshte: larva, krimbi i druve.

-αντι'φασις - anti'-fas-is [anti - fash(thash) - ish], nga [αντι'φημι- anti-fi'mi = anti - fem(them); -fial qe nuk perdoret fare ne greqisht por qe esht ne perdorim ne gjith Shqiperin e mesme dhe te veriut dhe qe eshte zhdukur nga fialori i shqipes, duke qen ne perdorim ne gjysmen e Shqiperis(ne veri)] = kuptimet e dhena nga gjutaret greke jane: kontradikte me fial(fash, thash)/ propozim i kundert/ pergjigje/ debat/ anti thenie/ anti fem.

-αντι'φημι - anti'-fimi [anti - fem(them)], nga [αντι'+φημι] = flas kunder dikuit/ kundershtoi, anti fem(them).

-αντλι'α - antli'a [1- anti + l - i(hy) - a = anti + le - hy - asht = e nxier; -dhe: 2- an - t - li - a = hyn - t - le - a = qe hyn; -rasti ''1'' me greq. e sotme do qe: ''anti + afini - bi - ine'' asni perputhie, perputhia ne zberthim si kudo esht vetem me shqipen], nga [α'ντλος] = kuptimi i dhene nga vet gjutaret grek eshte: vendi ne te cilin grumbullohet ui/ mieti me te cilin pompohet(nxiret) ui/ hambari i anies/ ui i barkut te anies.

-αποι'ητος - a-pi'i-t-os [a(jo) + be - t - ish/ -ose: jo + bë - i(hy) - t - ish; -me gr. e sotme do qe: ''a + kani - bi - na - ine'', si kudo perputhia eshte vetem me shkipen], nga [α+ποιε'ω-ω] = kuptimet e dhena nga vet gjutaret grek jane: jo be, e pa be, qe nuk u be/ qe nuk mund te behet/ e pa dreitushme, e pa rregullushme/ e pa be, e pa mbaru/ e pa pershtatshme/ e thiesht.

E kemi thene edhe ne parathenie se ne lashtesi nuk ka pas ‘’b = bë, ba’’, eshte fut me vone dhe ka zvendesuar format ‘’fa, pa, ma’’ dhe disa here ‘’vë, va’’.

-αποκαλυ'πτω - apo-kali'pto [ap, hap + mbulesen(= kalimen) = zbuloi; -‘’kali’ma = mbulese = ka – l – i(hy) – ma = qe – le – hy – ba = qe hyn, qe vesh, qe mbulon’’], nga [απο' + καλυ'πτω] = zbuloi, (h)ek mbulesen(kalimen)/ zbuloi, bei te dukshme// zbulohem, be’em i dukshem.

-αποκα'λυψις - apo-ka'lips-is [ap(hap) + mbules - ish = zbuloi] = hap mbulesen(kalimen), zbulim.

-α'τρητος - a'-tritos [a(jo) + t - ri(ry) - t - is = jo ryn/ jo çpon; -me gr. e sotme do qe: ''a + na - bi - na - ine'', si kudo perputhia eshte vetem me shkipen] = e pa çpushme/ ai qe nuk çpon(qe nuk ryn).

-α'τρυτος - a'-tritos [a(jo) + t - ri(ry) - t - ish = jo - ryn], nga [α-(jo) + τρυ'ω] = kuptimet e dhena nga vet gjutaret greke jane: jo perulet(ryn), jo nenshtrohet/ i pa lodhur; qe nuk nderpritet// i ngathet, qe nuk levis(ryn) shpeit/ (rruga) e keqe, e veshtir; e pa kalushme, qe smund te rysh.

-αυλη' - auli'(avlli’) [a - u - li = a(asht) - u(hy) - le] = vend i rrethuar pran shpis/ vend i rrethuar per bagtit(stall/ vath)/ shpi banimi.

-αυλοποιο'ς - aulo-pi-os [auli(avlli’) - be - ish], nga [αυλο'ς + ποιε'ω] = ai qe ben auli(avlli). (rastet ''pi, fi, mi, vi'' tashme jan zvendesuar me ''bi = be, bei'').

Δδ
-δαι''κτη'ρ - dai-kti'r [dai + k-t-ir = ndai + q-t-hyr = e dan, e ndan; -me gr. e sotme do qe: ''kovi; horizi + pu - na - bi'', perputhia eshte vetem me shqipen], nga [δαι'ζω] = kuptimet e dhena nga vet gjutaret greke jane: ai qe dan, qe pret, qe copton/ qe ther, qe vret, vra'ses; diktator. Sinoni'me: daikti's, dai'ktor(diktator).

-δατε'ομαι - dhate'ome [date'ome = da - te - o(hy) - me(be) = nda-te-hy-be; -nga: ''da' = d - a(hy) = te - hy = hyn, da, nda''] = dai/ dai me dysh/ dai diçka me dike tie'ter. (me gr. e sotme do te qe: ''mirazo + na - bi - kani'', -kur me shqipen perputhia eshte e plote ).

-δατη'ριος - dhati'rios [da + t-iri-os = da(nda) + t-hyri(ben)-eshte] = ai qe ndan diçka; -me gr. e sotme eshte: ''mira'zi(hori'zi) + na - bi - ine'', -asni perputhie(as ne rrez e as ne mbares) perputhia me shqipen eshte e plot dhe kio eshte per gjith fialet e greq. se lasht.

-δατητη'ς - dhatiti's [da' + t-i(hy)-t-is = da', nda' + t-hy-t-ish = nda te hysh, da te besh] = ai qe dan. (me gr. e sotme do te qe: ''mirazo + na - beni - na - ine'' kur me shqipen perputhia eshte e plote).

-δε'κομαι - dhe'kome [de + ko-me = do + qe - be; -nga: ''de', de'o = du, dua = d - e(hy) = te hyi, te afroi, te mar = de, do, dua''], nga [δε'ω = de, do; dua, kam nevo'i] = kuptimet e dhena nga vet gjutaret greket jane: de, do, dua, prano'i, kam nevoi/ ma'rr, etj. Sikurse [δε'χομαι].

-δρα'μα - dhra'ma [d - ra(ry) - ma = te - ry - ba = ryn; ndoth; ndodhi/ te ryn, te ngarkohet, detyre; -me greq. e sotme do qe: ‘’na – bi - kani’’, si kudo perputhia eshte vetem me shkipen], nga [δρα'ω] = dram, vepri'm/ ndodhi, ngja'rie/ veper teatra'le/ tragjedi'/ detyrim; detyre.

-δραματοποιε'ω - dhrama-to-pie'o [drama + te - pieo(bei); -me greq. e sotme do qe: ''drama + na - ka'no'', si kudo perputhia eshte vetem me shqipen], nga [δραματοποιο'ς] = bei dra'ma/ dramatizo'i diçka.

-δραματοποιο'ς - dhrama-to-pio's [drama + te - pi - os = drama + te - be - eshte], nga [δρα'μα + ποιε'ω] = ai qe ben dra'ma per tea'ter. (fiala eshte shqip, me gr. e sotme do te qe: ''drama + na - kani - ine'').

-δριμυ'ς - dhrimi's [d - ri - mi - is = te - ry - be - ish = qe ryn, qe deperton, qe hyn, qe ryn, qe futet; -me gr. e sotme do qe: ''na - bi – kani - ine'', asni perputhie, perputhia si kudo eshte vetem me shqipen], thon [α'γνωστη - pa niour orgj.] = kuptimet e dhena nga vet gjutaret greke jane: depertu's, i mpret, i holl, çierres/ die'ges/ i hidhur/ i mprehte; me mai, me teh te mpre'hte; i eger, i ashper, i rrembyer, depertus/ ietsor, i gjall/ i nxet, dieges; nevrik/ i afte, i zo'ti.

-δρο'μος - dhro'mos [d - ro(ry) - mo - is = te - ry - bo - ish = ryn, ecen para, udheton; vrapon/ ryn, sulmon, futet; -me gr. e sotme do qe: ''na - bi - kani - ine'', si kudo perputhia eshte vetem me shqipen], thon nga [δραμει'ν(nga: θε'ω – te’-o, ose: τρε'χω – tre’ko)] = vrapi'm/ vend per vrapim/ she'sh/ ndeshie, gare; luftim/ ndeshie ne rruge/ udhetim/ stadiu'm/ rruge, u'dhe/ rruge(piste) ne stadiu'm.

Εε
-ει'ρων - i'-ron [i(ish) + ryn = ryn, çpon; ngacmon; pyet], thon [αβε'βαιη - jo e vertetu] = ai qe ironizon, qe te tiera mendon dhe te tiera thot, ai qe tall/ talles; mashtrus/ ngacmus.

-ειρωνει'α - ironi'-a(ashte) [tallie; çpim(ryn), ngacmim - a] = tallie/ ben sikur s’di gje per diçka.

-ειρωνευτη'ς - irone-uti's [ironi + u(hy) - t - ish; -me gr. e sotme do qe: ''ironi + bi - na - ine'', perputhia si kudo eshte vetem me shqipen] = ai qe ironizon(tall, shpon, ngacmon)/ ai qe ben sikur s'kupton.

-ε'ρχομαι - e'r-kho-me [hyr - qe - me(be) = hyi, shkoi para/ hyi, futem; -me gr. e sotme do qe: ''bi - pu - kano'', si kudo perputhia eshte vetem me shqipen], thon [αβε'βαιη - e pa sigurt, -thon ndoshta nga *hε'ρ-χο-μαι] = kuptimet e dhena nga gjutaret grek jane: udhetoi; vi'; shkoi diku/ vi' per ndim/ fus ne men diçka/ udhetoi me anie/ jam, ndodhem/ ndoth/ dal; lind; kriohem/ bashkbisedoi me dike/ perplasem me dike/ hyi ne diçka te pa niofur/ ndeshem(luftoi) me dike/ rritem, zmadhohem/ dua, dashuroi/ provoi diçka/ perqendrohem ne diçka.

-εσχατι'α - es-khati'a [1- es + ka - t - i(hy) - a = eshte + qe - te - hy - a = qe hyn = mai, kre/ kufiri; -2- es(hysh) + ka - te - a = hysh + qe - te - ish = qe hyn = mai, kre/ kufiri; -ne se do e zberthenim spiegimin ''1'' me
greqishten e sotme do qe: ''ine + pu - na - bi - ine'' asni perputhie, perputhia si kudo eshte vetem me shqipen], nga [ε'σχατος] = kuptimet e dhena nga vet gjutaret greke jane: mai; kre; fillim, hyrie/ kufiri i ni vendi/ piesa me e lart, maia e ni mali.

Ζζ
- ζαπληθη'ς - za-plithi's [za + plot - is = plot za(zë)], nga [ζα + πλη'θος(= pli'tos = plit, plot, shum)] = kuptimet e dhena nga vet gjutaret grek jane: shum popull(turm; plot)/ i zeshem, ze lart, za plot(plit), i zhurmeshem, zhurm plot. [ktu (j)epet ne perkthim ni kuptim i paster shqip te dy fialve ''za'' dhe ''plit = plot'', fial qe sot i ka ne perdorim vetem shqipia].

-ζηλοτυπι'α - zilo-ti-pi'-a [zili + ti - pi - i(hy) - a(ashte) = zili + te - be - hy - a; -me gr. e sotme do qe: ''zili + na - kani - bi - ine'', si kudo perputhia eshte vetem me shqipen], nga [ζηλο'τυπος] = kuptimet e dhena nga gjutaret grek jane: zili, hyrie e zilis.

E kemi then qe ne hyrie, se shkrimet me te zeze te çelur jane perkthimet e dhena nga vet gjutaret greke.

-ζηλωτη'ς - zilo-ti's [zili-t-ish = i zilis-te-ish] = ziliqar, qe te hyn zilia, ai qe nuk e do ta shikoi tietrin me mir se veten.(me gr. e sotme do te qe: ''Zili + na - ine'’, si kudo perputhia eshte vetem me shqipen).

Ηη
- ηγεμω'ν - igjemo'n [i-gje-mon = hy-qe-bon = hyn, shkon para, udheheq rrugen; eshte kreu, eshte maia (qe hyn i pari, qe udheheq); -me greq. e sotme do qe: ''bi - pu - kani'', perputhia si kudo eshte vetem me shqipen], nga [ηγε'ομαι] = ai qe udheheq/ ai qe tregon rrugen duke shkuar vet perpara/ udheheqes, komandant ushtarak/ kreu.

- ηγε'της - igje'tis [i - gje - t - is = i(hy) - qe - te - is = hyn, shkon para, udheheq; eshte kreu(maia) qe hyn i pari; -me gr. e sotme do qe: ''bi - pu - na - ine'', si kudo perputhia eshte vetem me shqipen], nga [ηγε'ομαι] = udheheqes/ komandant; igje'ti; pri's(prijs).

Θθ
-θεατρικο'ς - theatr-i-ko's [theatr - i(hy) - k - os = theater - hy - q - ish; -me gr. e sotme do qe: ''theater - bi - pu - ine'', si kudo perputhia eshte vetem me shqipen], nga [θε'ατρον] = aio qe lo'zet ne tea'ter, aio qe imito'het.

- θρυ'μμα - thri'mma [thri'ma = theri'me, theri'me buke, etj (eshte edhe ne fialorin e sotem grek, por ne perdorim eshte vetem ne shqip); -nga: ''the - rin - ma = te - ryn - ba = e imet; qe hyn/ e ry, e ndar''], nga [θρυ'πτω] = copa, therime; mbetie te ni thyerie apo shkatrrimi.

Ιι
-ιατρο'ς - iatro's [iat - ro - os = iet - ry - eshte = te ryn ne iet, te siell ne iet, te sheron, te kuron; -ku: ''iat = iet = i - at = hy - asht = hyn, levis; (j)eton''], nga [ια'ομαι = ia’ome = ie(t) – o – me = iet – hy – be = te hyn ne iet, te sheron] = doktori, mieku; qe sheron, qe lehteson dhimbien; qe te ri ne iet(qe te ry ne iet).

-ι'πταμαι - i'ptame [ip + t - a(hy) - me = ip(= hip, lart) + te - hy - be = lart - hyi(= shkoi) = fluturoi; -nga: ''ip = i - p = i(hy) - be = hyn; ngrihesh lart''; -me gr. e sotme do qe: ''pano + na - bi - kani'', asni perputhie, perputhia si kudo esht vetem me shqipen] = fluturoi.

Konkluzioni: Siç e pate nga gjith fialet qe zberthe’en ne fialorin e bere, zberthimi i greq. lashte be’et vetem me shqipen dhe aspak me greqishten e sotme qe eshte e perzi me te adhurit nga Lindia e Mesme dhe se parimi i ndertimit te fialeve eshte i bazu mbi foliet shqipe ‘’i, in, ir; ri etj’’ te ndertu kto me gjith lloiet e zanoreve per te rrit ndryshimin midis fialeve, qe fialet te (j)en te dallushme nga nira-tietra, gje kio e pa zbulu nga gjutaret deri me sot. Sigurisht jo gjith fialet e greq. lashte perputhen me shqipen e sotme, por se zberthimi i tyre be’et vetem me shqipen dhe aspak me greqishten e sotme.
Ne librin ‘’E verteta/ kush ini ju grek...?’’ do gjeni zberthimin e shume fialeve interasante qe i perdor gjith bota dhe qe kan kuptim vetem ne shqip



-___________
me shume http://networkedblogs.com/AX0FP