Struktura e fjaleve dhe kuptimi qe kane elementet brenda tyre, mund te jete ne favor te kesaj teze. Zakonisht fjalet komplekse, kane nje structure te tille:
parashtese + rrenje + prapashtese(ose/dhe mbarese)
Ajo qe presupozohet e paanalizueshme ne pjese me te vogla eshte rrenja e fjales, por kjo kurrsesi nuk do te thote, qe nuk mund te gjurmohet kuptimi i saj. Kjo eshte e vlefshme dhe per parashtesat, qe shpeshhere jane atje per te negativizuar kuptimin e fjales pasardhese, psh:
rational-------------irrational
predictable-------------unpredictable
Kam zgjedhur tri fjale te anglishtes per analize, per te provuar qe kuptime te shqipes, te shprehura grafikisht nga nje shkronje apo grup shkronjash, jane te pranishme ne gjuhe te huaja, por ne nuk i veme re sepse nuk besojme tek kjo gje.
1. obedience
2. ignorance
3. tolerance
te tre keta emra, kane fjalet analoge ne shqip, qe jane specifike per shqipen (rasti 1) ose jane futur ne shqip prej leksikut te huaj(rasti 2&3). Ato jane :
1. bindje
2. injorancë
3. tolerance
Ne analizen time, nuk do merrem fare me prapashtesat, qe jane formuar si nje akumulim mbaresash : ence, ance, sepse ato nuk perfaqsojne asgje dhe nuk jane misherim I formimit nga e folmja, por jane me shume si pasoje e rregullimeve gramatikore jashte se folures.
Le ti analizojme nje nga nje ato.
1. Nuk ka dyshim, qe fjala obedience ka lidhje me latinishten oboedire por ne te njejten kohe, 'obedience' si emer eshte e lidhur shume me foljen obey, qe per hir te se vertetes, duke qene folje, i paraprin emrit ne gjuhen e folme. Por cdo te thote te bindesh? Nje nga kuptimet themelore te tij eshte:
pra me pak fjale: veproj/bëj si ç'më thonë2. Veproj sipas kërkesave dhe urdhrave të dikujt, e dëgjoj dikë dhe i nënshtrohem pa e kundërshtuar. U bindem prindërve. I bindem urdhrit. Bindem pa fjalë.
Fakti qe ne gjuhen angleze, vete kuptimi i fjales bindem, bartet vetem prej porcionit: obey pa shtuar klasterin dire te latinishtes, tregon qe kuptimi i vete fjales gjendet vetem ne bey(anglisht) dhe per analogji boe(latinisht). Cdo te thote bey(eng) ose boe(lat) ne shqip? Ajo eshte folja shqipe bëj(veproj) qe ka lindur bashke me gjuhen shqipe, si nje nga fjalet e para te saj ne mos e para. Pra ne shqip :
obey---------do te thote e bëj( çfarë me kërkohet të bëj)
nuk po merrem fare me mundesine qe dire, perkthehet me thane pra gjithe fjala obeudire, mund te kete kuptimin:
e bëj çfarë më thonë të bëj
por do ndalem vetem ne parashtesen 'o'(lat/eng) qe sipas te gjitha gjasave eshte nyja 'e' e shqipes se sotme, qe nga nje forme diateze e foljes shqip ka dhene nje forme leksikore te latinishtes.