ALBPelasgian wrote:Sipas ilirologut, Anton Majer tek emrat Epi-le
ntium, Pa
ntia, Ge
nthios, Si
ntia, Ba
ntia, Scara-ba
ntia, Arri-ba
ntium shquhet prapashtesa
-nti. Deri me tani eshte bere vec nje perpjekje, jo aq sistematike dhe e mbrehte e Mahir Domit per t'i vene ne pah ngjashmerite e ilirishtes dhe shqipes ne prapashtesa. Shume me bindes dhe i sakte ka qene etimologu i ndjere, Abdullah Konushevci, i cili u nda nga jeta dhjetorin e vitit te kaluar. Ai zoteronte vertete dijen e nje komperativisti dhe njohesi te thelle te ligjesise fonetike te shqipes. Ja nja dy shembuj:
*-en(t)/-em(t) have yielded usually in Albanian -an(d)/-am. For reduction -nt- > -nd- > -n- see Alb anë 'end,
side' < *H2ent-eH2.  |
Le te kthehemi te pyetja ime konkrete. E konsultova ''Prapashtesat ne gjuhen shqipe'' te Cabejt dhe Xhuvanit, por nuk gjeta dicka qe ne shqip t'i pergjigjej sakte evoluimit te kesaj prapashtese karakteristike ne ilirisht. Mund te hamendesoj dy opsione, edhe pse jam i pasigurt:
1) prapashtesa
-ti. Me kete prapshtese jane formuar pak emra, abstrakte e konkret prej emrash si lodërti, puçkëti, shkretëti. Sipas Xhuvani-Cabej, kjo prapashtese eshte formuar ne fjale qe e kane elementin t ne trup te tyre (psh lageshti>i lagësht).
2) prapashtesa
-th. Kjo prapashtese formon emra mashkullor, me prirje zvogelimi, mbiemra si dhe ndajfolje: Murth, mikth, djalth, fluturth, i vogelith (te Budi) etj.
Ka ndonje gjegjese ne shqip kjo prapashtese ilire apo eshte bjerrë me kalimin e kohes?
Do ndihmonte nëse paraprakisht do të kryej fjalëhetimi për secilën fjalë, po për mendimin tim, kemi të bëjmë me mbaresën emërndërtuse -tí, të pararendur nga një `-n-`-ë që vet rrënja e emrit kërkon, sikurse:
...... DHU
NTI f. sh.
...... Dhurëti. Dhunti morale (shpirtërore). Dhunti artistike. Ka dhunti.
ku rrënja *
dhun është veçse një motërzim i ruajtur veç te kjo fjalë i foljes
dhënë/dhanë/dhôn.
Emrat me mbaresë në -
tí, mendoj se kanë lidhje me mbiemrat që përfundojnë me -
të, p.sh. thartë//thar-tí, urtë//urtí etj.
Në rastin e ilirishtes -
nti, ahere, thjesht kemi të bëjmë me prapashtesën emërndërtuse -tí, me një `-n-`-ë që varet nga vet rrënja e fjalës, si për shëmbull, nëse nga mbiemri:
...... THANTË mb.
...... 1. Që është bërë nga druri i thanës; prej thane. Dru
...... (shkop) i thantë. Thupër e thantë.
...... 2. fig. I fortë, i qëndrueshëm; i shëndoshë, me shëndet
...... të mirë. I thatë, po i thantë. Burrë i thantë. Plakë e
...... thantë. Me trup të thantë.
të deshnim të nxirrnim emrin
thantí, apo nga `i paanë`, të nxirrnim
paanëtí, si motërzim të `paanësí`.
_______________
Nuk kam lexuar gjithçka nga shkrimet e Konushevcit, por nga ato që kam lexuar, më kanë pëlqyer jo pak vështrime e përfundime të tija, dhe mendoj se gjithsesi duhen pasur parasysh. Këtë e mendojte edhe për punën e Çabejt, Demirajt dhe të gjithëve atyre të cilët kanë një njohje të shkëlqyer të Gjuhës Shqipe, që është (duhet të jetë) parakusht i paanashkalushëm për çdo evroindianist, indevropianist, mesdhetarist a ballkanist.