Etimologjia e fjales.

[faon perrovarri]

A mendoni se ekziston substrat ''etimologjik'' ,qe lidh fjalete e meposhtme,
qemal
xhemile
kamila me fjalen sllave CHLEBA=XLEBA= HLEBA=>>>KULAC=BUKE

[Arbëri]

Me sa e di une , emrat Qemal dhe Xhemile kane domethenie Arabe .

[faon perrovarri]

A mendoni se ekziston substrat ''etimologjik'' ,qe lidh fjalete e meposhtme,
qemal
xhemile
kamila me fjalen sllave CHLEBA=XLEBA= HLEBA=>>>KULAC=BUKE
Per te lehtesuar pak intervenimin ne logjiken se si une e konceptoj po ju jap dhe dy shembuj ;
fjala ''qull'' dhe fjalen greke chilo=χυλο=qull

Arben...
ajo qe na rrethon eshte shume e vogel, ne e bejme te veshtire.

[Arbëri]

Ngjashmëritë e fjalëve te gjuhës gjermane dhe gjuhës shqipe :


Albanisch Zot leht koke dredh fluturim trubullt nate tre
Deutsch Gott leicht Kopf dreh Flug trübt Nacht drei

Albanisch breg duron druhem fush are lexon plas shoh
Deutsch Berg dulden drohen Feld Acker lesen platzen schau


Albanisch buk/brum denon flak shtat gosti lland/vend rrotë shkop
Deutsch Brot dienen Flamme Gestalt Gast Land Rad Stock

[faon perrovarri]

Duke ju referuar fjaleve te meposhtme te paraqitura ketu si;
flakë=flame=fair=fok,fumu
lehtë=leicht=lëshore
fluturim=flug=allabërë
land=lëndinë
lexon=lesen=alexi=aleg
plas=platzen
kokë=kopf=kapu
dua të theksoj që në gjuhën gjermane ruhen deri me sot identiteti i njësive fonetike ,por edhe konceptimi që këto njësi kodifikojnë ashtu si në gjuhën shqipe dhe besoj që në etapat archaike të zhvillimit të gjuhës ,por ndonjë do të thotë që pse sqëndron e kundërta? dhe unë përgjigjem fare thjeshtë , Sepse unë kam deshifruar shqipen ,mbi bazën e fjalës shqipe,vllache,greqishten e re dhe italishtes.
Atë qe dua të nënvizoj nga një vlerësim apriori të akustikës (të parametrave fonologjik) është se gjermanishtja ja kalon shqipes për na niveli i ''amortizimit'' emocional per njësi fonetike -kuptimore te njëjta.
Nuk është rastësi që gjermano-folsit po tregojnë interes të madh për gjuhën shqipe ngahera ,kanë kuptuar qe flasin një linjë të diferencuar të proshqipes.

[Mallakastrioti]

Kur themi qe "HIMARA" eshte shqiptare, me kete nuk duhet te nenkuptojme vetem aspektin etnik te kesaj zone si dhe gjeografik, por le te ndalemi edhe ne ate etimologjik, pra vet zberthimin e fjales Himare, ku jane hedhur shume hipoteza dhe kerkojne te na i zberthejne me gjuhen greke. Por cila gjuhe se jo shqipja mund ta zbertheje me se mire emertimin? Gjuha shqipe e sidomos ajo e arberesheve ruan forma te lashta fjalesh. Duke pare edhe pozicionin gjeografik si dhe duke u mbeshtetur ne librin "Studi filologici lingua pelasgo-albanese" te profesorit S. Marchiano le te kerkojme te hedhim me teper drite lidhur ketij toponimi.

[ALBPelasgian]

Duke shfletuar fjalorin etimologjik te Pokorny't gjeta nder te tjerash nje barazim te pakundershtueshem midis shqipes dhe greqishtes se lashte. Fillimisht po hedh origjinalin e asaj qe lexova nga Pokorny:

Root / lemma: keleu-
Meaning: to wander; way
German meaning: `wandern; Weg'
Comments: probably extension from kel-5.
Material: Gr. κέλευθος f. `way' (from *κλευ-θο-ς reshaped after ἐλευθ-), ἱππο-κέλευθος ` zu Pferd sich fortbewegend ', ἀ-κόλουθος (*ἁ- = sm̥-) ` companion ';
Maybe alb. kalonj `walk'
lit. keliáuju `fare, journey' (kẽlias `way' probably previously postverbal).
References: WP. I 446, Kretschrner Gl. 20, 253, E. Fraenkel, Mél. Boisacq I 374 f.
Page(s): 554

Duke mos u mjaftuar vetem me kete, kurreshtja me shtyu qe te hulumtoj shembuj perdorimi te kesaj fjalie ne tekstet e lashta greke.
Ne "perseus" gjejme nder te tjerash kete pasqyre:

κέλευθος , ἡ, with poet.heterocl.pl. κέλευθα; poet. Noun (also Arc., IG5(2).3.23 (Tegea, iv B.C.)),
A. road, path, not common in lit. sense, “πολλαὶ γὰρ ἀνὰ στρατόν εἰσι κέλευθοι” Il.10.66; “Ἰσθμία κ.” B.17.17; ἐν κελεύθοις in the streets, A.Ch.349 (lyr.); “ἐγγὺς γὰρ νυκτός τε καὶ ἤματός εἰσι κέλευθοι” Od.10.86, cf. Parm.1.11; ἀνέμων κέλευθα or κέλευθοι, Il. 14.17, Od.5.383, etc.; ὑγρὰ, ἰχθυόεντα κ., of the sea, 3.71, 177; ἁλὸς βαθεῖαν (vel -είας）“ κ.” Pi.P.5.88; ἄρκτου στροφάδες κ. paths, orbits, S. Tr.131 (lyr.), cf. E.Hel.343 (lyr.); θεῶν δ᾽ ἀπόεικε κελεύθου withdraw from the path of the gods, Il.3.406 (v.l. ἀπόειπε κελεύθους): metaph., ἔργων κέλευθον ἂν καθαράν on the open road of action, Pi.I.5(4).23, cf. O.6.23; “στείχει δι᾽ εὐρείας κ. μυρία παντᾷ φάτις” B.8.47; “ἔστι μοι μυρία παντᾷ κ.” Pi.I.4(3).1, cf. B.5.31: Πειθοῦς, Δίκας κ., Parm.4.4, B.10.26.
II. journey, voyage, by land or water, “ὅς κέν τοι εἴπῃσιν ὁδὸν καὶ μέτρα κελεύθου” Od.4.389; οὐκ ἄν πω χάζοντο κελεύθου would not have halted from their onward way, Il.11.504, cf. 12.262; πολλὰ κ. a far journey, i.e. a great distance, S.OC164 (lyr.).
2. expedition, A.Ag.127 (lyr.), Pers.758 (troch.).
III. way of going, walk, gait, “μιμήσομαι λύκου κ.” E.Rh.212; “δι᾽ ἀψόφου βαίνων κ.” Id.Tr.888.
IV. metaph., way of life, “ἀργαλέας βιότοιο κ.” Emp.115.8; “κ. ἁπλόαι ζωᾶς” Pi.N.8.35; “τὰν ἀνόστιμον βίου κ.” E.HF433 (lyr.).

κέλευθος = kaloj (sic sugjeron Pokorni), apo edhe
κέλευθος = kel (qel) + uthos (udhë). Qel udhën.

[Orakulli]

kaljoj-
Ka mundesi forma origjina e shqipes e vjeter mund te kete qene: koloy+uthosh. uthos eshte shtese kuptimore, te cilin ka nje mundesi tjeter mendimi. Koloy eshte baza, e cila gradualisht shendron fonetikisht o-te ne -e, ë...dhe Y-ja shendrohet fonetikisht ne iu, ku me pas ngelet i-ja ne disa degezime gjuhesh ndersa ne te tjera u-ja. I-ja shendrehohet ne j, si me e lehte ne shqiptim, ndersa u-ja mund te qendroj e pandryshueshme per kohe te gjate, ose mund te shendrohet ne nje a, kjo varet nga pesha e bashtingelloreve qe i bashkangjiten.
Koloy-ka mundesi eshte ne format e vjetra ne emra vendesh. Kalonj eshte ne dialektin myzeqar.
Udha ka mundesi te kete qene od-odh, dhe emri i njohur odh-ys(is,os,us,es,as), ka pasur kuptimin e nje emri te zakonshme, te tille si emri -udhe-t-ar ose udhe-tim, ku "ar" eshte zhvillimi latin i shqipes, si dhe im, dhe mund te jete pa aq i vjeter dhe i njekohshme me zhvillim grek te shqipes me -os si sufix-e, ku perdorej per te formuar emra te rinj nga emra te vendosur me pare, karakteristike e shqipes kjo. Udhe-udhetim-udhetoj-udhetar. Forma urdherore t'udhetosh eshte interesante.
Nese bashkojme artificialisht kaloj me udhosh cfare del? Kaloi udh'tosh (thos), duhet kete dash te thote bredh , ose "bredharak". kaloj udhetim, ose kaloj udhetar. Ose mund te formojne vete me qellim dhe cdo shqiptar do ta kuptonte nje fjale te tille si "udhosh- e kalon gjithe kohen rrugeve. Me shqipen e sotme kemi koncepte interesante qe duhet te kene nje origjine te vjeter formimi si: ngeli rrugeve, kalon gjithe diten rrugeve, bredh, endet, verdalloset.

[Arban Blandi]

pëvet & pyes

«U vetëm e u përvetëm e u shpërmallëm mirë..»
«E përvetë atê t'i kallxojë..»
«Mos e gvetë se të kallëzon vetë».

I.
me pëvetë « me përvetë « për+vet/ves

II.
Prej njëj burími të 1715ës: «vetit o yetit; yetyeti; prej yetej; vetëhésë o yetëhésë, yetyetëhésë; i vetëm o i yetëm..».

III.
» pyesë, pyetë < *përyesë, me *përyetë (?)

IV.
Çerdhja: me përvetë, me përyetë «» me u vetë, me u yetë «» vetje, përvetje, yetje, përyetje..

[Arban Blandi]

Y II pasth. thjeshtligj.
2. Përdoret për të shprehur habi kur shohim diçka jo të zakonshme; ua. Y, sa qënka!

UA II pasth. bised.
Përdoret kur habitemi shumë për diçka jo të zakonshme ose të papritur. Ua, sa bukur! Ua, sa i mirë!
Ua, ç’më the! Ua, si qenka bërë! Ua, edhe ti!

[Arban Blandi]

Etymologí: shndërrimi «u-ë-o» te «mund, mënd, mond»

«..mos u mondonjënë..» (Buzukua)
«..mënd të jerë..» (Akë ku, Çamërí)
«..po të mundësh, eja!..» (FGJSSH)

I.
Siç vëhet ré, «mund, mënd, mond», ntë arbënísht, thuajse 'ndërndërrohën' si me kjënë e njëjta zônore;
rase të këtilla ku mond të pandehën shnd. «u-ë-o», gjehen me plotní;

II.
marrim, për shëmbull, αρβ. gur, fjala mënd të nyjëtohët «gur, gër, gor»;

[Arban Blandi]

Cult: 1610s, "worship," also "a particular form of worship," from Fr. culte (17c.), from L. cultus "care, labor; cultivation, culture; worship, reverence," originally "teneded, cultivated," pp. of colere "to till" (see colony). Rare after 17c.; revived mid-19c. with reference to ancient or primitive rituals. Meaning "devotion to a person or thing" is from 1829. - Cult. An organized group of people, religious or not, with whom you disagree.

Culture: mid-15c., "the tilling of land," from M.Fr. culture and directly from L. cultura "a cultivating, agriculture," figuratively "care, culture, an honoring," from pp. stem of colere "tend, guard, cultivate, till" (see cult). The figurative sense of "cultivation through education" is first attested c.1500. Meaning "the intellectual side of civilization" is from 1805; that of "collective customs and achievements of a people" is from 1867. - For without culture or holiness, which are always the gift of a very few, a man may renounce wealth or any other external thing, but he cannot renounce hatred, envy, jealousy, revenge. Culture is the sanctity of the intellect.

[Arban Blandi]

Etymologí: një përqasje arberísht-galísht

Me shumë vlera të rralla etimologjike ësht dhe tabela krahasuese mes fjalësit të galíshtes dhe shqypes, që A.Masci ka dhënë ntë veprën e tij
«Discorso degli Albanesi nel Regno di Napoli, 1807»:
[col]Gallico

vnkle
broches
sword
leq
feeth
brest
krees
spittle
cough
see
bald
rond
sleep
gape
tiekle
lose
buy
qury
you
open
lofty
sciapc
shame
rip
hund
mad, mate
toque
door
meal
stir
dally
mud
leave
milk
huoger
teller
cheese
crab
beans
feuther
made|Albanese

ungl [zio]
brech [calzoni]
cord [spada]
gliech [gamba]
deemb [denti]
bres [petto]
ghnet [osso della gamba, ginocchio]
pestiim [saliva]
coll cuol [tosse]
sii [occhi o vedere]
ball [fronte, o calvo]
rodd [correre]
slibb [sonno profondo]
gapp [sbadigliare]
ticlisse [solleticare]
gliosn [giocare, o perdere]
bieen [comprare]
varri [sepolcro]
jù [voi]
appn [aprire]
gliuftaar [guerriero, altiero]
sciapc [cappello]
sciaan [vergogna]
rip [scorticare, cuoio]
gund [naso, cane di caccia]
matt [misura]
toch [zona virginale]
deer [porta]
miel [farina]
sctiir [muovere, gettare]
dagli [temporeggiare, adaggio]
mut [fango, sterco]
glice [lasciare]
miegll [mungere]
uu [fame]
talluur [piatto]
ghiiz [ricolla, formaggio]
crrabb [granchio, uncino]
bath [fave]
fluttur [piuma]
math [grande][/col]

[Orakulli]

Eshte tek forma pesore bëhem e foljes bëj,bo, ba e vjetra e Shqipes.
1.bej, bo, baj, bë, bi
2. behem,bëhem, bohem, bahem, bihem

bi(o,a,e,ë)+h+em
bi,o,a,e,ë-folja me bo shqipes
em=> forma e vjeter e foljes jam

me qenë i bëre
Eshte folja jam qe i jep shtesen kuptimore te pesores foljes bëj.
Ne veten e pare vendoset e para e folejs: I=>bë+h+em (i-am),II=> behesh=be+je+sh=>bëhet=bë+esht
bëhemi=>be+h+emi (jemi)
bëheni=>bë+h+eni(jeni)
bëhen=>bë+h+en (jan)

Kemi:Mundesia me e madhe e formes me te vjeter:
U em.(a<>e)....[iam=>jam]...........Ne emi....[iemi=>jemi]
Ti e .................................[je].............................Ju eni....[ieni=>jeni]
Ai et[/b]....esht,isht, asht].............Ata(o) en(a<>e).....[ian=>jan]

[Orakulli]

V.
marrim gjuhën me «o», «gljoħa» e shnd. «ħ/h-σσ» e kemi kryekëput gërqíshtën e herëme γλώσσα; patjetër mnjeshtëratë kanë të vënë buznë mpë gazë dyke na thënë «αρβ. gljuħa is absolutely borrowed from gr. γλώσσα», dyke harruarë se ata janë në qindëníun e XXI e s'pandehin do' sa e si mund të kenë gljëmuarë gljëmbazitë së goljavet së banorëve të parë së atyre anëve të dhéut..);

VI.
Anëshkrim: siç ka mundësí që folja arrìj të ishte arrih me h-në fundore shprehëse, aqyetë ka mundësí të ishte e njohurë, ntë arbëríshtën e herëme, ndonjë folje me rrônjën «gljëh, gljoh» me domethônien "gjëmboj, çpoj.."

Sepse ato jane shkruar me vone. Ata qe shkruanin vone librat, kush e di se ku, duhet te kete qene reth 1200-1300, venin e pyesnin per fjalet ata qe njihnin per greke ne ate kohe, te cile kane qene shqiptaret e sotem, dhe ata i thoshnin fjalet qe kishin ne perdorim. Prandaj greqishtja 2000 vjecare eshte e gjalle tek shqipja pas dymije vjetesh, gje qe teorikisht eshte e pamundur.
O greqishtja e vjeter nuk ka ate moshe, ose nga Shqipja u "rikujtua" greqishtja e vjeter , e cila u harrua per ca shekuj-kohe.
Por ata nuk duan jo ta pranojne, por e vleresojne si cmenduri kete nxjerrje. E verteta ne fakt eshte kthyer teresisht permbys. Me e keqja qe persona qe mbanin dhe mbajne veten per gjuhetare, benin dhe bejne gabime llogjike elementare ne perfundimet e tyre. Si p.sh eshte e marre nga greqishtja e vjetër. Si wshtw marrw, kur wshtw marrw, si nuk u ndryshua nw kohw; praktikisht pwr aq kohw Shqipja mund te kthehet kinezce dhe gjuha kineze mund te shendrohet ne Shqipe, ata e dine kur ne te njejten kohe nuk e dine se per sa kohe zgjatin dhe zne vend ndryshimet rnnjesore fonetike te nje gjuhe.
Me Shqipen ata kane harruar tw pwrdorin termin e saktw pwr kwtw rast qw wshtw: AKIN ne Anglisht, qe ne shqip i thone jane te farefisit, e cila vjen nga FARë dhe FIS.

Problemi I sotem qendron qe Universitete te njohura duan te shesin brockullat e tyre si sekrete te medha te gjetura, si p.sh lidhje te greqishtes se vjeter me nje Romejka ne Turqi qe flitet nga nje popullsi atje dhe qe ngjan shume me greqishten e vjetër dhe mijera te tjera qe kane lidhje me tregtine, reklamen e Universitetit, gjuhetare me origjine greke qe puno ne ate Universitet, ose te arsimuar qe u jane injektuaret me dozat e genjeshtres. Mendja etyre tashme e shtrembuar projekton ato qe u jane dhene si te verteta ne mijera shtremberime te tjera te realitetit gjuhesor. Genjeshtra pjelle genjeshtren ne nje varg pambarim. Asnjigje nga bujat e tyre te medha nuk ka te beje me gjuhesine e vertete, thelbin e saj. Ne vend te merren njehere cafre eshte gjuha dhe si eshte ndertuar, gje qe eshte qellim kryesore I gjuhesise, merren edne me ndertime dhe perforcime kotesirash shkencore. E stjuduar tashme qe greqishtja moderne ka nje hendek jashtezakonisht te madh me greqishten e vjeter , nje profesore e Kembrixhit, me origjine greke nga kjo krahine, ka gjetur gjuhen e gjalle sot qe lidhet me te, qe flitet ende nga pese mije veta ne Turqi. Ne thleb ato jane pa me aq pak vlere sa eshte gjuha greqishte e vjeter, e pafolur ndonjihere ne ate forme qe eshte shkruar. Pjese te saja si rrenje po. Jane ne ndertimet e Shqipes ne nje forme shume te fshehur. Pikerisht ajo qe sot nuk njohinne gjuhesi lidh Shqipen me pjese te asaj gjuhe dhe percakton memesine e Shqipes.
Dhe humbamenot moderne lajme jane si me poshte:
This is actually a unique Greek dialect that is spoken by merely 5,000 people in the north-eastern parts of Turkey, in the area around Trabzon, on Turkey's Black Sea coast.

Since it is so very close to previous forms of the Greek language, Romeyka (that is its name) is considered a 'linguistic goldmine', sharing certain features with the common Greek of 2,000 years ago.

Dr. Ioanna Sitaridou, a lecturer in Romance Philology at the University of Cambridge and Fellow and Director of Studies in Linguistics at Queens' College, Cambridge is responsible for the discovery of the connection between this dialect and ancient Greek.
Qesharkja qendron qe Romejka ka nje emer te lidhur me Romaken.