Ancient Greek - Albanian Lexicon

[Zeus10]

A mund të kemi dhe “ L = Γ ” ?!

Nuk e kuptoj pyetjen Phoenix.

[Phoenix]

A mund të kemi dhe “ L = Γ ” ?!

Nuk e kuptoj pyetjen Phoenix.

Po mendoja nëse mund të kishte një lidhje midis grafikës "L" dhe "Γ gama" duke i parë si ideograme.

[Zeus10]

Jo, nuk mendoj se ka, bile mendoj se jane ne skaje te kunderta ne formim kuptimi.
Gama e "grekeve" eshte gj-ëja e shqipes, qe eshte ideofoni per gji(bashkesi) kurse L-ja eshte ideofoni per lë(leshoj, le te lire, leviz, luaj, lyej, lindje). Pra krejt te ndryshme. Prandaj ndoshta gama dhe si ideograme eshte nje L e permbysur dhe anasjelltas.

[bardus]

Suidiae ne fjalorin e tij ka dhene :

άρτίςομος. ό σαφής καϊ ό ήδυ φθεγγόμενος [φθέγμα = sound ]

qe do te thote' tingull safi [=σαφής 'i paster] dhe i kendshem [shidet = ήδυ]

mendoj se kemi te bejme me nje togfjalesh te perbere nga gjymtyret:

άρτίςομος ; ' arte + zo', zeri i arte

Disa perdorime te tjera te ar ''flori''

σάτρα gold < s`arta < ar_ta

ἀριίηθεν 'Arcadian' , ''Ariia Vend , Arkadia ' golden,shiny place'; alb.vend i arte

OD.12.387 ἀργῆτι κεραυνῷ white lightning, ἀργῆτι < ar(h) - arg ' i arte, i bardhe' ; argos = arte , i bardhe,i ndritshem.

[bardus]

Folja ndaj, dial. daj, ne helenishten e lashte ka patur mjaft perdorim dhe nga disa trajta te ndryshme me e pastra dhe njesoj si ne shqip

eshte, δαίω divide 'ndaj , dial.daj' ,me pas edhe trajtat e shumta te kesaj paradigme : ένδασαι μέρισον ' pjeston ,ndan ,μέρισον

(=marr,pjese) ; καὶ ἐδάσσατ' ἀρούρας ' dhe ndane arat' ; άναδομή 'ndamje' ; ἰσοδαίτης ,''dividing equally'' ndaj isoj 'njesoj'

gjithashtu e perdorur me parashtesen e njohur te gjuhes shqipe ke- ,κεδαίω, 'ndaj'.

Ketu po vecoj edhe nje perdorin te vecante nga Homeri tek Hymnet :

HH.1.11 τάμεν τρία,'divided in three' , damun (=i ndare ) ne tre.

[Orakulli]

Kjo faqe ka thesare te gjuhesise moderne.

[rrëqebull]

gjithashtu e perdorur me parashtesen e njohur te gjuhes shqipe ke- ,κεδαίω, 'ndaj'.

Ka shumë raste që e vërtetojnë këtë që thua, si për shëmbull `dhel` dhe `këdhel` (tek fjalori i B. Demës),




por, për mendimin tim kjo κεδαίω ishte folje më vete që në atë kohë:

*këdháj

të cilën e shoh thjesht si trajtën dialektore të foljes që më veriorshe mund të thuhej *(sh)kadhoj,
dhe që sot kemi ruajtur, me sa di, me mbaresën -it:

SHKADHIT kal. bujq.
1. I heq pemës degët e thara a të tepërta që të shëndoshet; krasit një dru a një pemë; pres degë të vogla nga drurët. Shkadhit pemët në pranverë. Shkadhit portokallin. Shkadhit dushk (për bagëtinë).

Nga *këdháj në *kadhoj, thjesht ndryshimet e zakonshme ë><a dhe a><o kemi.

Poqë `shkadhit` vjen nga:

KADHË f. sh.
Kizë me bisht të gjatë prej druri, që përdoret për të prerë ferra e driza; kosë ferrash, kmesë.

për të parë nëse është e mundur që κεδαίω = *këdháj, duhet vetëm dëshmia e ndonjë vegle që të jetë quajtur *këdhe.

[rrëqebull]

Është edhe në trajtën

σκεδάννυμι
scatter, disperse
http://www.perseus.tufts.edu/hopper/mor ... i&la=greek
http://greek_greek.enacademic.com/155251/%CF%83%CE%BA%CE%B5%CE%B4%CE%AC%CE%BD%CE%BD%CF%85%CE%BC%CE%B9#sel=1:1,1:1

e cila i jep të drejtë pikëpamjes së bardusit që κεδαίω e lidh me ndaj/danj,

sepse ngjan si ndërtimi i 'shpër-ndanj' ose i

SHKAPËRDAJ kal.
Shpërndaj andej-këtej. Shkapërdaj kashtën.

E gjithë mbështjella (enigma) qëndron tek vlera tingullore e shkronjave.
Ka arsye për të patur dyshime edhe për vlerat tingullore të shkronjave të përdorura nga Bardhi e Budi, e le më pastaj për ato të përdorura edhe më herët.

[bardus]

Është edhe në trajtën

σκεδάννυμι
scatter, disperse
http://www.perseus.tufts.edu/hopper/mor ... i&la=greek
http://greek_greek.enacademic.com/155251/%CF%83%CE%BA%CE%B5%CE%B4%CE%AC%CE%BD%CE%BD%CF%85%CE%BC%CE%B9#sel=1:1,1:1

e cila i jep të drejtë pikëpamjes së bardusit që κεδαίω e lidh me ndaj/danj,

sepse ngjan si ndërtimi i 'shpër-ndanj' ose i

SHKAPËRDAJ kal.
Shpërndaj andej-këtej. Shkapërdaj kashtën.

E gjithë mbështjella (enigma) qëndron tek vlera tingullore e shkronjave.
Ka arsye për të patur dyshime edhe për vlerat tingullore të shkronjave të përdorura nga Bardhi e Budi, e le më pastaj për ato të përdorura edhe më herët.

Ke te drejte me kete σκεδάννυμι Rreqebull,ne mbeshtetje eshte edhe Hesychius :

κεδάταΐ - σκεδάννυται [σκεδάννυμι scatter, disperse ]

ku κεδάταΐ eshte trajte e asaj qe permendem me pare, ke-(n)daj ''κεδαίω,split ''.

Nje fjale tjeter e kesaj morfologjie eshte edhe :

κεκύκη, καμπύλη ,''curve'', '' KUKAN ,KUKËZOHEM ''1. Përkulem e bëhem si gungaç; më del kurrizi si gungë, kukohem

KUKËZOJ kal.Përkul si hark, lakoj, kukoj. Kukëzoj trupin (shpinën).

[bardus]

Etimologjia e fjales BRENDA.
BRENDA I. ndajf. 1. Në vendin a në hapësirën që përfshijnë kufijtë e diçkaje, në pjesën e brendshme të diçkaje, në brendësi;

Te shohim se nga e ka origjinen e saj kjo ndajfolje. Per t`ja gjetur rrenjen kesaj ndajfolje po perdor Homerin se eshte i hershem.
Nga Odiseu po sjell nje varg, ku brenda gjendet ne nje trajte pak me te zhveshur sesa kjo qe perdorim sot:

Homeri: ἔνθα δ' ἐνὶ Σκύλλη ναίει δεινὸν λελα.

Shqip: (br)enda të në Skullja najt ( ndënj,jeton) dinon lele kuja.

Brënda në të, ndënjet (qëndron) Skullja, lele kuja e frikshme.

Verejme tek Homeri se ndajfolja brënda ka formen e ἔνθα , gjithashtu kjo ndajfolje ne helenishten e lashte gjendet edhe si ἐντὸς,ἔντοσθεν,ἔνδον (Lacon.), ''brënda'' dhe nuk gaboj po te them duke u nisur edhe nga ndertimi i nd.pranë < për anë ; prapa < për apa se brënda vjen nga për + anda, ku anda eshte forme me e vjeter se ajo e Homerit ἔνθα qe i eshte nenshtruar ndryshimit a>e ,per besueshmeri edhe trajta Sanskrite anta m.''inner part '',kjo eshte rrenja edhe e fjales anëtar [and+ar] ''i brendshem''
Mann, solli edhe trajtat berta, bërnda ,mbrenda ,mbranda mbrenda ,ku b > mb [Pok.] nga te cilat mbranda eshte ajo me e vjetra.


Ne ate varg te Homerit shihet e paster edhe fjala tjeter shqipe,KUJË [ f.Klithmë e fortë] , Hom.'κυῖα',kjo eshte edhe arsyeja qe e vura postimin ketu.

[rrëqebull]

Edhe për mendimin tim `brenda` > për+enda,
sak si dhe fjalëndërtimi `përbrenda`> për+brenda, prore > për+orë, përpjet, përposh, etj.

Për mendimin tim kjo ënda/enda/anda është në të vërtetë
parafjala në/ndë, e cila ka pësuar një shndërrim, nga parafjalë në ndajfolje, por duke humbur më pas s-ënë fundore ndajfoljore:
*për+(ndë+as)=përendas=*brendas > brenda,
që është fjalëpërfjalësisht fjalëndërtim i pasqyruar edhe tek
*për+(pa+as)=përpas=prapas > prapa
ku pjesa -pa- është

PA I ndajf. bised.
Pastaj. Mat, pa pri! Mendohu mirë, pa fol!

Gjithsesi janë ruajtur trajtat ndajfoljore `brendazi` (si dhe `prapazi`).

Shëmbulli i ndajfoljes /prapa/, duket se të jep të drejtë bardus, për trajtën me ëtë lashtë me `a`
[përpas > prapa || përndëas > branda], gjithsesi nganjëherë kërkimi i "trajtës më të lashtë", më duket jo vetëm një
çështje labirintike, por edhe e tepërt, sepse në shumë raste, kemi shumëllojshmëri trajtash dialektore të njëkohësishme, porsi edhe sot/sod.

Parafjalët në/ën/an/(en) i shoh të gjitha si sinonime të njëkohësishme [madje edhe fjalët enë|anije për mendimin tim me këtë kanë të bëjnë, dhe e tregojnë shumë qartë natyrshmërinë e rrëshqitjeve zanore nga në në an, dhe anasjelltas).

Prandaj e ke shumë të saktë kur thua se edhe fjala `antar` përket tek ky shpjegim.
Për mendimin tim pa, nga an + prapashtesa mbiemërndërtuse iliroshqiptare -tar pra an+tar = i brendshëm







në/ndë është e njëjta përbërëse e Shqipes me anë të së cilës është ndërtuar parafjala `ndër`< ënter (në><ën (metatezë) + prapashtesa fjalëndërtuse ter që nga Siujdhesa Ilire i ka kaluar latinishtes si "inter").
[edhe fjala `qendër` tregon (qe-) pjesën që ndodhet më në mes të diçkaje (-ndër), edhe kjo e gjitha Shqip.

[rrëqebull]

prapa < për apa se brënda vjen nga për + anda, ku anda eshte forme me e vjeter se ajo e Homerit ἔνθα qe i eshte nenshtruar ndryshimit a>e ,per besueshmeri edhe trajta Sanskrite anta m.''inner part ''

Shëmbulli i ndajfoljes /prapa/, duket se të jep të drejtë bardus, për trajtën me ëtë lashtë me `a`
[përpas > prapa || përndëas > branda], gjithsesi nganjëherë kërkimi i "trajtës më të lashtë", më duket jo vetëm një
çështje labirintike, por edhe e tepërt, sepse në shumë raste, kemi shumëllojshmëri trajtash dialektore të njëkohësishme, porsi edhe sot/sod.

Në lidhje më sa më sipër kam edhe një mendim tjetër.


Që nuk kemi pas kurrë diçka si *apa apo *anda, por a-ja, si në rastin e *për+pa+as > prapa, ashtu edhe në atë të *për+ndë+as, ka dalë nga metateza e për- > pra-, thjesht si ndikim i shqiptimit të shpejtë të të dyja/trija pjesëve.
("përndëas" nuk është po aq e rrjedhshme sa fjala *prandas > branda).

Dhe kjo tregon se sa artificiale dhe të mëpasshme janë sanskritishtrat, latinishtrat e gjuhërat e tjera "kishtare", të cilat kanë marrë lëndë nga Shqipja, por duke e përçdnuar e duke përçuar keqkuptime të lloj-llojshme.

[rrëqebull]

Ne ate varg te Homerit shihet e paster edhe fjala tjeter shqipe,KUJË [ f.Klithmë e fortë] , Hom.'κυῖα'

Po marrte shkas nga kjo për t'iu përgjigjur edhe kësaj viewtopic.php?p=39965#p39965:

prapasht. -ojë, oja - > onja qe ka ardhur nga -aja{aia} duket qe eshte e hershme dhe mund te jete edhe tregues qe nuk eshte latine, shqipe > shqipooj > shqiponjë.

`kujë` është fjalë tingullçinuese (onomat.), e fjalëndërtuar nga pasthirrma ku + prapashtesa emërndërtuese -je
pjesën e përparme e shohim të përsëritur edhe tek

KUKU pasth.
Përdoret kur shprehim dhembje a hidhërim në rast të një fatkeqësie të madhe që ndodh papritur ose kur shprehim habinë për diçka të rëndë e të papritur. Kuku, ç'e gjeti! Kuku për mua! Kuku, moj nënë! Kuku, ç'paska ndodhur! Kuku, ç'më dëgjuan veshët!

ose tek rrënja e

KUIS jokal.
1. Lëshon një zë të hollë si më të qarë kur e rrahin a kur është sëmurë (për disa kafshë si
qeni, derri etj.). Kuis qeni (derri).
2. Nxjerr një zhurmë a një kërcitje që të çjerr veshët (për rrotat e qerres etj.).
Qerrja kuiste.

prapashtesat (o)je/jë|(a)je/jë|(i)je/jë janë trajta prapashtesore emërndërtuse shumë të veçanta të foljes `është` (siç për shëmbull i kemi në vetën e parë, dhe të dytë njëjës e shumës: jam/je/jeni)

Më duket thjesht si:
`j`-ëja "prothetike" (për thjeshtësí shqiptimi) + trajta më e shkurtër e foljes është/âsht/osht/isht {â/ô/ë}.

Pra:
anije = ishtë (si) enë
blirojë = ôsht blir
gjethnajë = jan gjethe (porsi `gjethishte`!)

e kështu me radhë.

[rrëqebull]

ka dalë nga metateza e për- > pra-, thjesht si ndikim i shqiptimit të shpejtë të të dyja/trija pjesëve.

«Fije për pe» si metateza në rastin e *parëtosh > protosh (πρῶτος)

i parë > i parë ôsht > *parëtosh (t-ëja lind natyshëm për të ndarë dy zanoret par-ë|o-sh, ose pikënisja ka qënë një trajtë mbiemërore
*i partë [si mbiemrat e ndërtuar me prapashtesën -të: i artë, i zbortë, i veçantë, i thantë, i skrimtë, etj.] > i parët > prot (në fjalë shumëpjesëse, ndryshim i ndikuar nga shpejtësia e theksimit shumë herë më e lartë se sa e trajtës /parët/, sepse nga 2 zanore, ka kaluar në 1 zanore)

[rrëqebull]

ka dalë nga metateza e për- > pra-, thjesht si ndikim i shqiptimit të shpejtë të të dyja/trija pjesëve.

«Fije për pe» si metateza në rastin e *parëtosh > protosh (πρῶτος)

i parë > i parë ôsht > *parëtosh (t-ëja lind natyshëm për të ndarë dy zanoret par-ë|o-sh, ose pikënisja ka qënë një trajtë mbiemërore
*i partë [si mbiemrat e ndërtuar me prapashtesën -të: i artë, i zbortë, i veçantë, i thantë, i skrimtë, etj.] > i parët > prot (në fjalë shumëpjesëse, ndryshim i ndikuar nga shpejtësia e theksimit shumë herë më e lartë se sa e trajtës /parët/, sepse nga 2 zanore, ka kaluar në 1 zanore)

πρᾶτος (pratos) (Doric)

dëshmon se metateza ka kaluar nga *parëtosh > pratosh, siç dhe do qe e pritshme (edhe pse ndryshimi a><o s'përbën ndonjë ngecull kushedi, sepse haset shpesh në Shqip).