Etimologjia e fjales.

[Gardhi i Ondrrave]

Nuk i kam lexuar akoma te gjitha postimet por desha te kontriboja me etimologjine e fjales AKIL meqesne duke u nxitur nga nje debut ne facebook harrita nje konluzion qe mendoj ja vlen te diskutohet:

Heori i legjendes se Homerit: AKIL (Akili, Akile)

A + K + IL = A (Ashte) + Ky + Yll = AKYLL = AKIL
dmth sipas gjuhes standarte te sotem do thoshim "Ky eshte si yll" por duke u nisur nga versioni me i vjeter i gegerishtes A/Ashte = Eshte, KY + YLL = KYLL pasi ska kuptim ne shqip te thiret 2 here Y-ja ne shqip, pastaj perdorimi ne dialektin e jugut Y=I (qyp= qip, pyll= pidh, shpesh edhe ll=l eshte i mundur)

Mierpres mendime.

Gjithashtu mendoj se fjalet
Greke pasuese jane 'Aqil', 'Arqile', etj.
Italiane (Akili ishte si shqiponje) 'Aquile'
Angleze (Akili ishte vrases) 'a Kill'

Shpjegimi yt ma duket shume i treks, shqiptaret e pardorin shum shpesh fjalen yll me thane i bukur, i forte, i lavdisham.
Pra Akill-eus=Aq/Ak yll asht, asht si ylli o asht nji yll. Edhe ne greqishten e lashte ka kuptim se ata djellit i thrritshin Ilios, pra Ak-ilios. Bukur fort!!

[Mallakastrioti]

Le te analizojme edhe nje teze qe do thosha mundesite nuk duhen perjashtuar. Siç dime Akili, zemren e vet e kishte pikerisht ne thembren e kembes, pasi e ema, Teti (apo Deti) kur e zhyti ne uje pikerisht duke e mbajtur nga thembra e kembes dhe kjo pjese ishte edhe zemra e tij, apo pjesa prej se ciles do ti vinte vdekja.
Tani eshte interesant siç e gjejme ne shkrimet te keshtuquajtura "greke" :

Ἀχιλλε-ύς. Mendimi im eshte se kemi te bejme me nje fjale te perbere, pra ndertimi i emrit dhe pikerisht :

Ἀχ-ιλλε (ku -ύς, sigurishte eshte nje prapashtese), ku "Ἀχ" nuk eshte veçse emri i Akilit, te cilin ai e trashegoi prej te parit te fisit te tij, pra gjyshit.



Pra Ἀχ ku mungojne zanoret "i-a" eshte thjesht nje forme e tkurrur e emrit te tij, te cilin e trashegoi prej gjyshit "Aiak-os".

Por interesante eshte pjesa tjeter e emrit, pra " ιλλε-ύς", apo thjesht "ιλλε" e cila nuk eshte gje tjeter perveçse emri i Zeus, pra "ιλλε=Zeus". Sigurisht ne se gjyshi "Aiakos", ishte djal i Zeus, ateher edhe nipi ka prejardhjen prej Zeus, pra prej YLLIT apo "ILL-it".

Lidhur emrit "ASPETUS" apo ASPET, ne se epirotet e lashte e perkthyen duke u bazuar ne keto te dhena (te cilat kerkova ti shpjegoj me siper), ateher ndoshta duhet te kerkojme pikerisht lidhjen midis tyre. Mos ndoshta kemi te bejme thjesht me fjalen apo fjalet shqipe "AS-P-ET"=ASH-P(REJ)-ET(ERVE)", pra eshte gjak hyjnor (prej ILL=ZEUS) dhe per kete u mireprit dhe u trajtua si nje zot ne Epir?

...ose ose ne se do korrigjoja vete time kemi te bejme thjesht me fjalen e paster shqipe "AT"
ASH-PREJ-AT (AS-P-ET=AS-P-AT), pra ketu fjala AT=krijues, vlen per Zeus. Edhe sot shqiptaret perdorin p.sh "Ati yne qe je ne qiell...", pra "Zoti yne (krijuesi yne)...etj

[Zeus10]

Ἀχ-ιλλε (ku -ύς, sigurishte eshte nje prapashtese), ku "Ἀχ" nuk eshte veçse emri i Akilit, te cilin ai e trashegoi prej te parit te fisit te tij, pra gjyshit.
Pra Ἀχ ku mungojne zanoret "i-a" eshte thjesht nje forme e tkurrur e emrit te tij, te cilin e trashegoi prej gjyshit "Aiak-os".

Me pelqen shpjegimi ne kete pjese dhe mendoj qe kjo eshte shume e mundur. Po a nuk eshte kjo karrakteristike per labet?

[Mallakastrioti]

Ἀιaχιλλε-ύς ----Ἀιaχιλλε----Ἀ-ιaχ-ιλλε . Personalisht me tingellon disi me nje shqipe arkaike. Sigurisht ne se prejardhjen e kishte prej ILL-it kishte "ιaχ-gjak"- Hyjnor

[Mallakastrioti]

Ἀχ-ιλλε (ku -ύς, sigurishte eshte nje prapashtese), ku "Ἀχ" nuk eshte veçse emri i Akilit, te cilin ai e trashegoi prej te parit te fisit te tij, pra gjyshit.
Pra Ἀχ ku mungojne zanoret "i-a" eshte thjesht nje forme e tkurrur e emrit te tij, te cilin e trashegoi prej gjyshit "Aiak-os".

Me pelqen shpjegimi ne kete pjese dhe mendoj qe kjo eshte shume e mundur. Po a nuk eshte kjo karrakteristike per labet?

Sigurisht qe eshte karakteristike per labet, Zeus

[Mallakastrioti]

Ἀιaχιλλε-ύς ----Ἀιaχιλλε----Ἀ-ιaχ-ιλλε . Personalisht me tingellon disi me nje shqipe arkaike. Sigurisht ne se prejardhjen e kishte prej ILL-it kishte "ιaχ-gjak"- Hyjnor

Apo me nje gegenishte te paster? (Gjakove-Jakove)...HYLLI-ILLI ?

[edben]

Shume shpjegim i sakte dhe racional Zeus. Gjithashtu do shtoja Arberit ishin njerezit e fushes, pra detyrimisht merreshin me bujqesi, kurse malesoret, njerezit e maleve kryesisht jane marre me blektori. Kjo teze hedh poshte pretendimet qe kane fqinjet tane qe shqiptaret (Arberit) zbriten prej maleve, pasi nuk ka llogjike qe ky popull te quhej edhe "fusharak" edhe i zbritur prej maleve

Jo vetem aq Mallakastrioti, por dhe sikur shqiptaret te kishin zbritur prej maleve, ajo zbritje tregon, zbritjen e dikujt ne token e tij origjinale, te detyruar dikur nga ardhesi(qe mund te mos jete nje etni detyrimisht, por sundimtar) te zhvendoset, per nje arsye ose nje tjeter. Autoktoni, ose banori me i vjeter, krahasuar me ardhesin e ri, gjithmone do gjendet ne zona me te veshtira per te banuar dhe natyrisht me te mbrojura dhe malet dhe pyjet per kete perbejne nje mbrojtje thuajse te sigurte.

Shume shpjegime interesant dhe me arsyetim te drejte.

Une kame nje pyetje mendoja se amri Arben vjen nga Arber dhe Ar+ben = Ar (flori) Beres = Punues Ari (floriri). Nuk e di pse fjalet ne shqipe disa here kane 2 perdorime: Are (fushe bujqesore) dhe Ar (metal i cmuar) .

C'mendim mund te keni ?

[Arban Blandi]

[edben]

Le te analizojme edhe nje teze qe do thosha mundesite nuk duhen perjashtuar. Siç dime Akili, zemren e vet e kishte pikerisht ne thembren e kembes, pasi e ema, Teti (apo Deti) kur e zhyti ne uje pikerisht duke e mbajtur nga thembra e kembes dhe kjo pjese ishte edhe zemra e tij, apo pjesa prej se ciles do ti vinte vdekja.
Tani eshte interesant siç e gjejme ne shkrimet te keshtuquajtura "greke" :

Ἀχιλλε-ύς. Mendimi im eshte se kemi te bejme me nje fjale te perbere, pra ndertimi i emrit dhe pikerisht :

Ἀχ-ιλλε (ku -ύς, sigurishte eshte nje prapashtese), ku "Ἀχ" nuk eshte veçse emri i Akilit, te cilin ai e trashegoi prej te parit te fisit te tij, pra gjyshit.



Pra Ἀχ ku mungojne zanoret "i-a" eshte thjesht nje forme e tkurrur e emrit te tij, te cilin e trashegoi prej gjyshit "Aiak-os".

Por interesante eshte pjesa tjeter e emrit, pra " ιλλε-ύς", apo thjesht "ιλλε" e cila nuk eshte gje tjeter perveçse emri i Zeus, pra "ιλλε=Zeus". Sigurisht ne se gjyshi "Aiakos", ishte djal i Zeus, ateher edhe nipi ka prejardhjen prej Zeus, pra prej YLLIT apo "ILL-it".

Lidhur emrit "ASPETUS" apo ASPET, ne se epirotet e lashte e perkthyen duke u bazuar ne keto te dhena (te cilat kerkova ti shpjegoj me siper), ateher ndoshta duhet te kerkojme pikerisht lidhjen midis tyre. Mos ndoshta kemi te bejme thjesht me fjalen apo fjalet shqipe "AS-P-ET"=ASH-P(REJ)-ET(ERVE)", pra eshte gjak hyjnor (prej ILL=ZEUS) dhe per kete u mireprit dhe u trajtua si nje zot ne Epir?

...ose ose ne se do korrigjoja vete time kemi te bejme thjesht me fjalen e paster shqipe "AT"
ASH-PREJ-AT (AS-P-ET=AS-P-AT), pra ketu fjala AT=krijues, vlen per Zeus. Edhe sot shqiptaret perdorin p.sh "Ati yne qe je ne qiell...", pra "Zoti yne (krijuesi yne)...etj

Theori interesant gezohem per informacionin.

Pyetja eshte nese vertetet ne laberi apo me gjere ne shqiperi existojne emra te tille si Aiak apo shkurtimi Ak ?

Nga ata tjeter kuptimi qe i japin greket sikur nuk ka lidhje Aiakos =? Zeus nuk me mbush mendjen. Desha te di ne ka ndonje shpjegim me teper. Sepse nese vertet shqipja ka nje fjale kaq te rendeshme dhe te lasht 'AIAK' patjeter qe duhet te kete nje etimologji te sakte.

Persa i perket fjales se dyte ASPET = 'AS P ET' me duket pak si shume teknikisht i trilluar. Por ja vlen patjeter te analyzohet si mundesi. Per kete do pyesja nese ekziston ndonje shembull perdorimi i tille qe 'Eter' te shkurtohej ne 'Et' dhe 'Prej' ne 'P'. Pra nese ekzistojne keto lloj perdorime konkretisht mund te pranohej si mundesi. Ne te kundert eshte i pamundur te pranohet si i vertet sepse cdo lloj gjuhe e huaj mund te krijoje etimologjira te ngjashme dhe Akili te perfundoj Kinez.

[edben]

Gurra e fjālës: arb. me marrë në fill (përfill), α.ελλ. φιλειν [fillën? fillënj?]

Në arbarisht, thomi: me marrë n'fill, me përfill; me ra n'fill; filli që ljidhën, etj. ...
Me marrë n'fill vje me thanë: me çmuö, me vëljerësuö mirë ndokënd e a ndogja;
me dëftye nderim e vëmëndje ndaj ndokujt a ndogjaje.

Kur na ra odha me pa qysh e shkruönte "elleniku pljak" foljen me dashtunë:



Nië jatër ""përkim i rrasës"", po ça t'jatër...

Një jatër = Nje tjetër
t'jater= t'jeter
ça = çfare



Perdorim qe kam hasur:
fill = pe (fije peri), filloj (nis), ja ke marre fillin = ja ke marre idene (ja ke filluar mbare)

Me pelqe nje kalim ne trajte te shkurtuar qe more me larte:
Me mare n'fill = Për fill

Kjo besoj bën te mundur që:
Me marre n'di (di /diell) = Perëndi

Ndaj eshte e rendesishme qe keto kalime nga trajta te gjata ne te shkurtra te blithen sepse lehtesojne etimologjine e fjaleve.

[edben]

Duke kerkuar disa informacione lidhur Damastionit te lashte, hasa ne disa informacione interesante qe me poshte do kerkoj te shtjelloj.

E nisim se pari me librin: "Catalogue of Greek Coins: Thessaly to Aetolia"
autor Percy Gardner ku na jep keto te dhena:

...ku me interes te veçante jane keto:





Pra siç shohim ne anen e kundert te kokes se monedheave na paraqitet Trikembeshi. Po çfare ka simbolizuar ne lashtesi trikembeshi. Trikembeshi ishte nje simbol dhurate karshi Zotit, pra konsiderohej si nje nder dhuratat me te vyera dhe me sublime karshi Zotit (i dhurohej edhe mysafireve apo edhe fitimtareve ne gara sportive etj.)

Pikerisht ne monedhat e fundit Trikembeshi paraqitet edhe me nje simbol tjeter "swastika" apo Kryqin e thyer, ku siç dime ka simbolizuar pikerisht rrezatimin e Diellit, pra ka qene nje simbol Diellor, i Diellit. Pra ne keto monedha kemi nje konfirmim lidhur ketyre dy simboleve qe kane qene te lidhura ngushte me njera tjetren.
Por si eshte quajtur ndryshe ky simbol (卐 o 卍)?

Ne librin "The Migration of Symbols"-te autorit Goblet d'Alviella, [1894] lexojme si me poshte:

Pra ketu kemi te bejme me teper me nje bashkim fjalesh GAMA DION, pra KEMBA e Zotit apo KEMBET e zotit. Po te shohim edhe ate shkronje te keshtuquajtur greke, pra "gama" ajo pikerisht ka formen e nje kembe.
Edhe fjala e mesiperme ku nisem arsyetimin thjesht do te thote KAMA-(Y) LRINON, pra Kemba e Apollonit, Diellit, Zeusit, Dias etj..

Interesant por ti shpjegove fjalen 'XAMA' = kemba
A mund te vazhdosh shpjegimin: LRINON -> tek Dielli, Zeusi

[edben]

Ne faqet ne vazhdim me nxiti nje shembell tjeter dhe kam nje theori tjeter qe mendoj eshte si origjinali i gjithe ketyre. Pra keto qe shkruani me lart rrjedhin si resultat:

Me pelqe nje kalim ne trajte te shkurtuar qe dikush permendi:
Me mare n'fill = Për fill

Kjo besoj bën te mundur që:
Me marre n'di (di /diell) = Perëndi

[Zeus10]

Po fill, ka kuptim ne shqip pervec kuptimeve te mesiperme dhe ka te beje pikerisht me nocionin e shoqerise dhe shokut. Cfare eshte shoku?

SHOK m.
1. Njeri me të cilin jemi lidhur me miqësi gjatë jetës, në një punë a në një veprimtari të përbashkët

Shihni tani kuptimin e fillit:

FILL m.
1. Pe i hollë pambuku, leshi, mëndafshi etj., që përdoret për të endur, për të qepur etj.; fije. Fill i dredhur. Fill i ngjyrosur. Fill pambuku (leshi, mëndafshi). Fill me dysh. Fabrika e fillit. Mbështjell fillin. Lidh fillin. Shkoj fillin në gjilpërë.
2. Tel; send shumë i hollë e i gjatë që i ngjet perit; qime. Fill elektriku. Fill telefoni. Fill bakri (ari). Fill floku.
3. fig. Ajo që lidh ose bashkon një send, një njeri a një grup njerëzish me një tjetër; lidhje, fill. Fije të padukshme. Fijet e komplotit. Filli i bisedës (i tregimit, i ngjarjes, i mendimeve). Ngatërroi fillin. Humbas fillin. Këputet filli. Janë lidhur me shumë fije.
4. fig. Shkaku i diçkaje; burimi i lindjes, fillimi i zhvillimit të diçkaje. Fill i mbarë.
Ia gjej fillin.

Le ti hedhim dhe njehere nje sy fjales ""greke"":



Pra duket egzaktesisht, i njejti koncept, duke e bere 'greqishten" nje shqipe "te kamufluar'.
Ja ku eshte aplikimi i konceptit perseri ne nje fjale tjeter shqip:

PËRFILL kal.
1. E çmoj, e vlerësoj mirë dikë a diçka; tregoj nderim e vëmendje ndaj dikujt a diçkaje; dëgjoj me kujdes zërin a mendimet e dikujt; kund. shpërfill. Përfill vullnetin e shumicës (zërin e masës). Në të kaluarën nuk i përfillnin punëtorët (fshatarët e varfër).
2. Marr parasysh, e llogarit, e bëj hesap; i jap rëndësi, e vlerësoj (kryesisht mohuese). Nuk e përfillën rrezikun (vdekjen). Nuk i përfillin vështirësitë.
3. Përmend, zë në gojë, vë në dukje diçka a dikë. Nuk i pëlqen t'ia përfillësh atë ngjarje (atë njeri).

ku natyrisht perfill=per+fill, ku per eshte nje parafjale e zakonshme per disa folje shqip:
pergatit
perdor
pershkruaj
permend

etj.

[Mallakastrioti]

Le te analizojme edhe nje teze qe do thosha mundesite nuk duhen perjashtuar. Siç dime Akili, zemren e vet e kishte pikerisht ne thembren e kembes, pasi e ema, Teti (apo Deti) kur e zhyti ne uje pikerisht duke e mbajtur nga thembra e kembes dhe kjo pjese ishte edhe zemra e tij, apo pjesa prej se ciles do ti vinte vdekja.
Tani eshte interesant siç e gjejme ne shkrimet te keshtuquajtura "greke" :

Ἀχιλλε-ύς. Mendimi im eshte se kemi te bejme me nje fjale te perbere, pra ndertimi i emrit dhe pikerisht :

Ἀχ-ιλλε (ku -ύς, sigurishte eshte nje prapashtese), ku "Ἀχ" nuk eshte veçse emri i Akilit, te cilin ai e trashegoi prej te parit te fisit te tij, pra gjyshit.



Pra Ἀχ ku mungojne zanoret "i-a" eshte thjesht nje forme e tkurrur e emrit te tij, te cilin e trashegoi prej gjyshit "Aiak-os".

Por interesante eshte pjesa tjeter e emrit, pra " ιλλε-ύς", apo thjesht "ιλλε" e cila nuk eshte gje tjeter perveçse emri i Zeus, pra "ιλλε=Zeus". Sigurisht ne se gjyshi "Aiakos", ishte djal i Zeus, ateher edhe nipi ka prejardhjen prej Zeus, pra prej YLLIT apo "ILL-it".

Lidhur emrit "ASPETUS" apo ASPET, ne se epirotet e lashte e perkthyen duke u bazuar ne keto te dhena (te cilat kerkova ti shpjegoj me siper), ateher ndoshta duhet te kerkojme pikerisht lidhjen midis tyre. Mos ndoshta kemi te bejme thjesht me fjalen apo fjalet shqipe "AS-P-ET"=ASH-P(REJ)-ET(ERVE)", pra eshte gjak hyjnor (prej ILL=ZEUS) dhe per kete u mireprit dhe u trajtua si nje zot ne Epir?

...ose ose ne se do korrigjoja vete time kemi te bejme thjesht me fjalen e paster shqipe "AT"
ASH-PREJ-AT (AS-P-ET=AS-P-AT), pra ketu fjala AT=krijues, vlen per Zeus. Edhe sot shqiptaret perdorin p.sh "Ati yne qe je ne qiell...", pra "Zoti yne (krijuesi yne)...etj

Theori interesant gezohem per informacionin.

Pyetja eshte nese vertetet ne laberi apo me gjere ne shqiperi existojne emra te tille si Aiak apo shkurtimi Ak ?

Nga ata tjeter kuptimi qe i japin greket sikur nuk ka lidhje Aiakos =? Zeus nuk me mbush mendjen. Desha te di ne ka ndonje shpjegim me teper. Sepse nese vertet shqipja ka nje fjale kaq te rendeshme dhe te lasht 'AIAK' patjeter qe duhet te kete nje etimologji te sakte.

Persa i perket fjales se dyte ASPET = 'AS P ET' me duket pak si shume teknikisht i trilluar. Por ja vlen patjeter te analyzohet si mundesi. Per kete do pyesja nese ekziston ndonje shembull perdorimi i tille qe 'Eter' te shkurtohej ne 'Et' dhe 'Prej' ne 'P'. Pra nese ekzistojne keto lloj perdorime konkretisht mund te pranohej si mundesi. Ne te kundert eshte i pamundur te pranohet si i vertet sepse cdo lloj gjuhe e huaj mund te krijoje etimologjira te ngjashme dhe Akili te perfundoj Kinez.

---

Ne kete rast, sigurine 100 % te shnderrimit te fjales AT ne ET e kemi te faktuar pikerisht ne se do mbeshtetemi ne dialektin tosk dhe kryesisht ate mallakastriot apo lab (por ndoshta edhe çam ). Tipike ne zonat rurale te ketyre krahinave qe permenda (pra Mallakaster-Laberi) jane keto shembuj te folme: p.sh " i ka ngjare t'et" (i ka ngjare atit, babait), ose " beji ze tyt'eti (thirr tet'at, lajmeroje), ose, "t'et ku e ke? (Ku eshte babai, ati yte?) etj...
Ne se do perdornim te njejtin kriter edhe per emrin "ASPET" dhe te vendosnim ndarjen midis "P" dhe "ET", pra presjen siper tyre= P'ET, atehere mund te kemi te bejme me nje te folme te njejte. Lidhur shnderrimit te "prej" ne thjesht "P" per mendimin tim ajo ka patur te ngjare qe ka ndodhur ne lashtesi (ose me mire te themi qe "P" eshte gjeneza qe lindi "prej), edhe pse per momentin une mund te sjell qe nje shnderrim te tille ende e hasim ne te folmen dialektore p.sh "pe" dhe "pi"=prej. Dialektet kryesisht ruajne forma arkaike apo te vjetra ne vetvete.

[Zeus10]

Ne kete rast, sigurine 100 % te shnderrimit te fjales AT ne ET e kemi te faktuar pikerisht ne se do mbeshtetemi ne dialektin tosk dhe kryesisht ate mallakastriot apo lab (por ndoshta edhe çam ). Tipike ne zonat rurale te ketyre krahinave qe permenda (pra Mallakaster-Laberi) jane keto shembuj te folme: p.sh " i ka ngjare t'et" (i ka ngjare atit, babait), ose " beji ze tyt'eti (thirr tet'at, lajmeroje), ose, "t'et ku e ke? (Ku eshte babai, ati yte?) etj...
Ne se do perdornim te njejtin kriter edhe per emrin "ASPET" dhe te vendosnim ndarjen midis "P" dhe "ET", pra presjen siper tyre= P'ET, atehere mund te kemi te bejme me nje te folme te njejte. Lidhur shnderrimit te "prej" ne thjesht "P" per mendimin tim ajo ka patur te ngjare qe ka ndodhur ne lashtesi (ose me mire te themi qe "P" eshte gjeneza qe lindi "prej), edhe pse per momentin une mund te sjell qe nje shnderrim te tille ende e hasim ne te folmen dialektore p.sh "pe" dhe "pi"=prej. Dialektet kryesisht ruajne forma arkaike apo te vjetra ne vetvete.

Ky eshte nje transformim fonetik i garantuar, qe jo vetem perdoret ne gjuhen e folur, por dhe eshte zyrtarizuar(me poshte nje pashaporte e kohes se Zogut):