Milan Šufflay

[Mallakastrioti]

"Acta et diplomata res Albaniae mediae aetatis illustrantia"

Ky liber besoj duhet gjetur dhe sjell ketu.Te mbledhim forcat per ta sjelle sa me pare.Flm. dhe pune te mbare.

[Arbëri]

Pamjen e gjetëm , por textin akoma jo

http://openlibrary.org/b/OL16284155M/Ac ... lustrantia

[Arbëri]

Edhe këtu në shqip në lidhje me atë libër :
http://www.forumromanum.de/member/forum ... threadid=2

“Acta et diplomata res Albaniae mediae aetatis illustrantia” (Acts and Diplomatic Affairs illustrating the Middle Ages in Albania), Vienna 1913, 1918, covering the years 344 to 1406 A.D.
The present article was first published in a Viennese newspaper in November 1912, at a time when Serb forces had conquered Kosovo and occupied much of Albania. In it, Šufflay paints a picture of Albania in the Middle Ages with a view to showing that Serbia had no historical claim to the country.

http://www.albanianhistory.net/texts20_1/AH1912_4.html

[Arbëri]

“AA” [Acta et diplomata res Albaniae Mediae Aetatis Illustrantia, m.a.], përgjigje të cilën nëse dëshironi mund ta botoni ne gazetën tuaj Diturija (sic!)
1. Nga viti 1918 e deri më sot unë nuk kam punuar asgjë rreth vazhdimit të botimit të veprës Acta et diplomata res Albaniae Mediae Aetatis Illustrantia [vëllimit të III-të, m.a.] për shkak të vdekjes së dy miqve të mi, dijetarëve Thallóczy-it dhe Jireèek-ut, por edhe për shkak të situatës së përgjithëshme të luftës dhe zhvillimeve të njohura pas saj, pra unë nuk kam asgjë të përgatitur. Megjithatë, unë mund të llogaris si një punë pjesërisht të bërë kopjimin e dokumenteve përmes kopjuesve [scribes, m.a.] në arkivat e: Barcelonës, Milanos e Palermos, për gjysmën e dytë të shekullit të XV. Meqenëse në vitin 1926, i kam huazuar profesorit nga Beogradi, Radoniæ, rreth 200 dokumenta, tërësia e këtij materiali u vu në dyshim, dhe unë duhet ta e bëj atë pjesërisht nga fillimi (për më shumë shih: revista Diturija, 3, 373).
2. Hulumtime dhe kërkime shkencore duhet të bëhen në arkivat e Dubrovnikut, Vatikanit dhe Venedikut. Në Dubrovnik dhe Venedik për periudhën kohore 1344-1571. Në vëllimin e dytë të Acta et diplomata res Albaniae Mediae Aetatis Illustrantia nuk është botuar asgjë nga arkivi i Vatikanit. Në shtojcën e vëllimit të dytë, /f. 253-260/, janë botuar të përmbledhura vetëm regestat e dokumenteve nga ky arkiv, për vitet 1344-1406, të cilat tani duhet të kopjohen në tërësi dhe të botohen të plota, si shtojcë e vëllimit të tretë. Meqenëse ne kemi vendndodhjen e këtyre dokumenteve ato mund t’i gjejë lehtë secili arkivist i Arkivit të Vatikanit. Unë shpresoj se ju mund të siguroni kopjimin e këtyre dokumenteve.
3. Për hulumtime e kërkime shkencore dhe për vjeljen e materialit arkivor në arkivat e Dubrovnikut, Vatikanit dhe Venedikut për katër vëllimet e tjera që duhet të botohen të Acta et diplomata res Albaniae Mediae Aetatis Illustrantia nevojitet e pakta 6 muaj për secilin arkiv. Kërkimet dhe hulumtimet në arkivat e Dubrovnikut dhe të Venedikut to t’i bëj unë vetë, ndërsa në arkivin e Vatikanit mund të punojnë kopjues sipas udhëzimeve të bëra nga unë. Në Venedik duhen kopjuar “in extenso” (të plota) më shumë se 100 dokumente dhe ato nga fondet: Senato Misti, Misti Mar, Misti Terra, Secreta Consilii, Libri Domm., Consiglio de X), etj, ndërsa në Vatikan duhen kopjuar rreth 400 dokumente, ndërsa numri më i madh dokumenteve që duhen kopjuar janë nga arkivi i Dubrovnikut më shumë se 700, një pjesë: “in extenso” ndërsa pjesa tjetër “in extracto” (në formë të shkurtuar). Në Venedik mendoj se duhet të paguhet një scribes [kopjues, m.a.] për 6 muaj, sepse qëndrimi im për 6 muaj është i pamjaftueshëm. /Unë mendoj se kërkimet në Venedik duhet të vazhdohen për disa vite nga 6 muaj/. Duke pasur parasysh vëllimin e madh të materialit të arkivit Raguzan, do ishte më mirë, që punën atje ta bënte vetë redaktori [editori, që në këtë rast është Milan Sufflay, m.a.], që të mos kopjohet material i panevojshëm dhe i tepërt arkivor.
4. Sipas llogaritjeve që kam bërë unë, sigurimi i tërë dokumenteve të nevojshme do të kushtonte rreth 30.000 franga ari. Pjesa tjetër prej 35.000 franga ari do të përdorej për përgatitjen dhe shtypjen e katër vëllimeve në vazhdim. Këto katër vëllime mund të arrijnë në rreth 160 tabakë shtypi. Tirazhi i dy vëllimeve të botuara nga Holzhausen-i ishte nga 400 kopje për secilin. Sipas përvojës sime, ky tirazh është shumë i vogël, prandaj mendoj se duhet rritur në 600 kopje secilin nga katër vëllimet e ardhshme. Nëse llogarisim se një kopje nga këto vëllime do të kushtonte 35 franga ari, atëherë shuma e përgjithshme nga të katër vëllimet do të ishte 84.000 franga ari.
5. Burimet arkivore do të përgatiten në atë mënyrë që nuk do të jetë patjetër i domosdoshëm i tërë materiali dokumentar të disponohet nga unë për të filluar punën me botimin e vëllimit të tretë. Vëllimet do të punohet një nga një. Unë mendoj se vëllimin e tretë duhet ta filloj me vitin 1407 (me pushtimin aragonaso-napolitan të Krujës) dhe eventualisht ta përfundoj në vitin 1457 (konfirmimi i privilegjeve të Krujës nga Alfonsi i V-të). Vëllimi i katërt do të përfshijë periudhën kohore deri në vitin 1479, ndërsa në dy vëllimet e tjera do të botohen të gjitha dokumentet nga shekulli XVI, sepse mendoj se nuk ka shumë dokumente për këtë kohë. Megjithatë, ndoshta për vëllim e tretë si vit më i sigurt përfundimi do ishte viti 1451, sepse në këtë vëllim planifikoj të botoj në tërësi Kadastrin e njohur të Shkodrës nga viti 1416, i cili është mjaft i vëllimshëm. (Dorëshkrimin e Kadastrit të Shkodrës, deri tani e ka botuar pjesërisht Ljubiæ, Starine, vëll. XIV; shih edhe Acta et diplomata res Albaniae Mediae Aetatis Illustrantia, vëll. 2, f. 222, nr. 730. Siç e cek Jireçeku në: Das christliche Element, në: “Sitzungsberichte der Kaiserliche Akademie der Ëisenschaften.” Ëien, 1897, vëll. 139, f. 20, ref. 2; shih edhe Sufflay, Glasnik srpskog geografskog drustva, 1927, Mikloshiqi kishte arritur të shtinte në dorë një kopje të plotë të këtij kadastri dhe e kishte bërë gati për shtyp, mirëpo kjo kopje është zhdukur pa gjurmë (ngjashëm është zhdukur edhe kopja e bërë nga Makushevi), dhe ne duhet ta kopjojmë përsëri dorëshkrimin që ruhet në Venedik.
6. Siç e ceka më lart, unë mendoj se ne mund të llogarisim si vit përfundimtar të këtij vëllimi, vitin 1457; përkohësisht, derisa të kemi në dorë tërë materialin e duhur për këtë vëllim. Puna e parë që duhet bërë është përgatitja e të gjitha regestave të dokumenteve shqiptare të botuara ose cituara për vitet 1407-1457, duke shënuar me saktësi origjinën arkivore të origjinalit të këtyre dokumenteve për të katër vëllimet. Këto regesta na ndihmojnë shumë sepse ne nuk do të rikopjonim këto dokumente edhe njëherë nëpër arkiva të ndryshme. Për arkivin e Venedikut, ne na hyjnë në punë në radhë të parë botimet e N. Jorgës, Ljubiqit dhe Makushevit, ndërsa për arkivin e Vatikanit botimet e Farlatit, Eubelit, Theinerit, Pastorit dhe për Dubrovnikun: Gelçiqi, Jorga etj. Disponoj informacione të sakta se Ljubiqi, Jorga dhe Makushevi, nuk kanë arritur të vjelin të gjithë lëndën arkivore nga Venediku për shqiptarët për vitet 1407-1457. Për Vatikanin janë të mjaftueshme të dhënat nga: Farlati, Theineri, Pastori dhe sidomos nga Eubeli. Ndërsa për Dubrovnikun, më të sigurtat janë të dhënat e Jireçekut, të cilat tani ndodhen në Sofje të Bullgarisë dhe të cilat duhet t’i shikoj personalisht dhe të porosis edhe njëherë kopjimin e tyre në Dubrovnik.
7. Për të përfunduar një punë të tillë, ku entuziazmi im nuk mungon, do të ishte mjaft i rëndësishëm momenti që unë të lëviz lirisht dhe të bëj kërkime dhe hulumtime shkencore në arkivat e përmendura, duke përtëritur lidhjet e mia të mëhershme me miq e kolegë të shumtë. Unë kam kërkuar pasaportë në muajin qershor të 1928, kur u emërova profesor për lëndën e “Historisë së Europës Juglindore” në Universitetin e Budapestit, por qeveria e Beogradit nuk më dha pasaportë as për Hungari e as për ndonjë vend tjetër. Ky sanksion nuk është hequr ende, as sot e kësaj dite. Në mbështetje të nderimit që më bëni dhe të punës që më besoni, në radhë të parë Qeveria Shqiptare dhe ju, kam ndërmend që sapo të marr aktin zyrtar nga Shteti Shqiptar, të bëj një kërkesë të re për pasaportë për të pasur mundësi të lëviz lirisht. Derisa të mos rregullohet çështja e pasaportës, jam i detyruar të mos them asgjë konkrete për vazhdimin e botimit të katër vëllimeve të Acta et diplomata res Albaniae Mediae Aetatis Illustrantia. Mirëpo, deri sa të siguroj pasaportën, unë do të përgatis kryesisht material nga arkivi i Venedikut, të cilin mund ta siguroj përmes kopjuesve. Nga ana tjetër, unë mund të filloj kërkimet edhe në arkivin e Dubrovnikut, por, për momentin kjo gjë është e pamundur. Pro domo: për të shkuar në Dubrovnik, fillimisht duhet të vë kontakt me Sofjen, (shih pikën 6 më lartë), gjë që momentalisht nuk është shumë e rekomanduar. Përveç kësaj, me rastin e një udhëtimi të tillë do të zgjoja dyshimin e policisë se mos po tentoj të largohem nga shteti i SKS pa pasaportë, dhe e fundit, nuk kam mjete financiare të mjaftueshme, dhe për këtë me nevojitet një paradhënie.
Unë kam bërë një parallogaritje e cilat duket kështu: për kërkime arkivore kam menduar shumën prej 50 franga ari, pa shpenzimet e udhëtimit. Këtë shumë të vogël për vete e kam llogaritur duke ditur se duhen paguar edhe kopjuesit, pastaj duhen hequr shpenzimet për përgatitjen e regestave të dokumenteve të botuara si dhe për treguesit lëndor, indeksat, etj, të cilat duhet të vihen në fund të çdo vëllimi, pra, e tërë shuma do të jetë 2.000 franga ari, për vëllim. Të paktën gjysmën e kësaj shume të çdo vëllimi duhet ta marr si paradhënie, kurse pjesën tjetër pas botimit të vëllimit përkatës. Për saktësinë dhe korrektësinë e këtyre përllogaritjeve të mia, kjo gjë do të shihet hapur pasi të botohet vëllimi i tretë i Acta et diplomata res Albaniae Mediae Aetatis Illustrantia. Nëse më vonë do të fillojë rrugë të re e hulumtimeve dhe kërkimeve shkencore, atëherë kërkesa do të jetë tjetër, sipas çelësit: numri i ditëve të qëndrimit për kërkime shkencore, shumëzuar me 50 franga ari ditën, duke shtuar edhe shpenzimet e udhëtimit të klasit të parë.

Zagreb, Gunduliqeva 25,
Përshëndetje të sinqerta,
I juaji besnik,
Milan von Sufflay
http://209.85.135.132/search?q=cache:Cq ... en&ct=clnk

[Arban Blandi]

"Acta et diplomata res Albaniae mediae aetatis illustrantia" - Ky liber besoj duhet gjetur dhe sjell ketu.Te mbledhim forcat per ta sjelle sa me pare.Flm. dhe pune te mbare.

Pamjen e gjetëm , por textin akoma jo

1913, Acta et diplomata res Albaniae mediae aetatis illustrantia collegerunt et digesserunt Thallóczy, Jireček, Sufflay, Vol. I
1913, Acta et diplomata res Albaniae mediae aetatis illustrantia collegerunt et digesserunt Thallóczy, Jireček, Sufflay. Vol. II

[Mallakastrioti]

Faleminderit Arban qe munde ta sjellesh ketu vepren e Shuflait

[Phoenix]

Milan Sufflay (1879-1931), was a brilliant Croatian historian and polyglot of international reputation, known by his numerous scientific contributions, especially in the field of albanology. His mother was a German from Hungary, and his father a Croat. In 1913 and in 1918, in cooperation with Konstantin Jirecek and Ludwig von Thalloczy, he published two volumes of Acta Albaniae (Acta et Diplomata res Albania mediaevalis illustrantia) in Vienna, in the Latin language. It covers the history of Albania from 344 AD to 1406. His monograph Srbi i albanci (Serbs and Albanians), 1925, has been translated into French and English (English translation from Croatian original by Theresa Alt and Wayles Browne, Cornell University, USA). From 1908 (at the age of 29!) till 1918 Sufflay was professor of the University of Zagreb. From 1918 onward he was not allowed to lecture any more, and the ex-Yugoslav government in Belgrade did not allow him to visit Hungary, Italy, and the Vatican for scientific archival work. It was forbidden for him to accept the position of professor offered to him by the University of Budapest in Hungary. Despite all this, Sufflay planned to publish a continuation of Acta Albaniae in four additional volumes. The project had been financed by the Albanian King Zogu and the government of the state, and Sufflay even delivered a lecture about his project in the building of the Albanian Parliament in Tirana in Albanian language. The financial support equivalent to today's 3,000,000 USD had been deposited for him in a Swiss bank.

Sufflay was assassinated by a steel rod on a street in the center of Zagreb in 1931, at the age of 52. After the dramatic events that followed, Albert Einstein and Heinrich Mann sent an appeal to the International League of Human Rights in Paris to protect Croats from the terror and persecutions of the Serbian police. It was also published in the New York Times (6th May 1931). As we learn from this letter, the newspapers in Zagreb were not allowed to report about Sufflay's activity; it was not allowed to attach a half-mast flag on the main building of the University of Zagreb in his honour; the time of the funeral could not be announced publicly, and even condolence messages were not allowed to be telegraphed. In their letter Einstein and Mann hold the Yugoslav king Aleksandar explicitly responsible for the state terror over the Croats. The letter concludes that it should not be tolerated that killings be allowed as a means to achieve political goals. We should not allow killers to be promoted as national heroes. He is the author of the first Croatian SF (science fiction) novel Na Pacifiku 2255. In 2002, an international congress "Shuflaj dhe Shqiptarët", dedicated to Milan Sufflay, the pioneer of albanology, has been organized in Tirana, capital of Albania. Alfred Moisiu, president of Albania, posthumously decorated Milan Sufflay with the order of "Naim Frasheri d'or". Sufflay's written opus is enormous, comprising about 3000 items.

http://www.croatia.org/crown/articles/8 ... -1931.html

[Phoenix]

Milan Sufflay, outstanding Croatian historian and polyglot, killed in Zagreb in 1931

Albert Einstein

Heinrich Mann


APPEAL TO THE INTERNATIONAL

LEAGUE OF HUMAN RIGHTS
125, AVENUE DE WAGRAM, PARIS

Distinguished friends!

We cannot let pass the occasion to alert the International League of Human Rights to the events that led to the murder of a Croatian scholar Dr Milan Sufflay on February 18 [1931].

As the scholar was going home on that day, he was, on a street in Zagreb, attacked from behind and, according to the reports we have received, murdered with an iron rod. The next day he succumbed to the heavy injuries and died. He was buried at Zagreb's Mirogoj Cemetery on February 22, next to the other Croatian martyrs.

Professor Milan Sufflay was renowned for his numerous research articles and activities. Zagreb's newspapers, however, were not allowed to report on the activities of this scholar. The obituary notice was confiscated and condolence telegrams were not allowed to be sent. It was not allowed to announce the time of the funeral, and the hanging of a flag of mourning on the university building was forbidden.

The students that attended the funeral were banished from Zagreb by police authorities and the Croatian national tricolours that decorated the wreaths were removed.

The name of the murderer, Branko Zwerger, was known. The organisation that he was a member of was also known ("Young Yugoslavia"). It was known that the murder was arranged on the night between February 11 and 12, in the flat belonging to the commander of the city, General Belimarkovic. Brkic, Godler, Marcec and the murderer Zwerger were the members of the "Young Yugoslavia" organisation that took part in the assassination. Despite that, the Zagreb police announced on February 19 that the murderer was unknown.

The following facts preceded the murder of professor Sufflay:

1. On the occasion of the visit of the King of Serbia to Zagreb in January, a number of the most renowned personalities - Croatian leader Dr Vlatko Macek, Dr Ante Trumbic, Dr Mile Budak, university professors Dr Filip Lukas, Dr David Karlovic, Dr Milan Sufflay and others - were sent threatening letters signed "For the King and the Homeland," according to which their lives and the lives of their families would be the price if there were any protests or demonstrations during the King's visit to Zagreb.
2. King Alexander held a public speech to the terrorist organisation bearing the name "Young Yugoslavia," in which he spoke about removing Croatian representatives elected by the people, which he had carried out. He said: I have removed the representatives. He himself gave the initiative, that is the order, for his formal removal from the parliament, to be transformed into a physical, that is lasting, removal. June 20, 1928, when the Croatian leaders were murdered in the Belgrade parliament, should be used as a guideline.
3. Following that the government's press appealed to the public to murder the leaders of the Croatian people. Thus it was written in the government newspaper "Nasa sloga" (Our Unity) in Sušak on February 18: "The heads will be smashed."
4. On the same night, Professor Sufflay was murdered in Zagreb. The second example of an open invitation to murder was published on February 28 in the Split journal "Zastava" (The Flag), while further invitations were published in the Maribor journal "Jugoslaven" (The Yugoslav). Some members of "Young Yugoslavia", who had the task of carrying out the murders of Croats in foreign countries, were on March 12 in Vienna caught while carrying out preparations for the murders, and were handed to the courts in Vienna for judicial proceedings.

A delegation of Croatian national representatives handed the League of Nations in Geneva a Memorandum, dated January 25, 1930, which was also sent to governments and organisations of all cultural states, warning them about the situation in Croatia. The Memorandum was an accusation before the entire world against the absolutist rule of the King of Serbia and against the terror and horror of the rule against the Croatian people. As facts have proven, the horrors since that time have only be come worse. With consideration to this alarming state of affairs, we ask of you, the International League of Human Rights, to take all the necessary measures to put a stop to this endless and violent tyranny.

Murder as a source for achieving political goals must not be tolerated.

Glorifying murderers as national heroes must not be tolerated.

We feel that it is the duty of the International League of Human Rights to appeal to all those that respect freedom and the human rights of nations, to oppose the tyranny that rules in Croatia and to start the most dignified protest. All countries, especially France, Germany, Poland, Austria, places where the International League of Human Rights exists, have the responsibility of acting as a shield for this small, peaceful, and enlightened nation.

We await your decision and send you kind regards.

German League of Human Rights

Albert Einstein
Heinrich Mann

April 1931, Berlin.

http://www.croatia.org/crown/articles/8 ... -1931.html

[Phoenix]

New York Times

May 6, 1931
Einstein Accuses
Yugoslavian Rulers in Savant's Murder
Einstein AccusesCharges the Slaying of Sufflay, Noted Croatian Leader, Was Inspired by Government.
Links King to Terrorism

Increase In Cruelty Seen.

League for Rights of Man is Urged to Take Action
Against "Horrible Brutality" of Belgrade Regime.

Special cable to The New York Times.

Berlin, May 5. Accusing the Yugoslav Government of the murder of a Croatian Professor Milan Sufflay, who was struck down in the streets of Agram [Zagreb] on Feb 18, Professor Albert Einstein and the novelist Heinrich Mann, brother of Thomas Mann, have sent a joint letter to the international headquarters of the League for the Rights of Man in Paris urging a protest against the "horrible brutality which is being practiced upon the Croatian people." The letter also was signed by the German headquarters of the league. The Paris headquarters, upon receipt of the communication, immediately undertook steps toward an effective protest in Belgrade.

"As the professor was walking home on the fatal day he was attacked from behind with an iron rod, according to our information and felled." the letter of protest reads "On the next day he died and he was buried on the twenty-second beside other Croatians."


Noted for Scientific Works.
Professor Sufflay was noted for a long list of scientific books, the letter continues.

"Yet Agram [-> Zagreb] newspapers were not allowed to report his activities and the news of his death was suppressed." the protest reads on. Condolence telegrams were not delivered. The time of the funeral was not allowed to be made public and the raising of a mourning flag on the university was forbidden. The authorities went so far as to expel those school children who took part in the funeral and to remove wreaths which were bound with the Croatian national colors fom the grave.

"The name of the murderer was known. It was Nikola Jukitsch [-> in fact, Branko Zwerger, see below]. His organization (Young Yugoslavia) likewise is known. It was even known that arrangements for the murder had been worked out on the night of the eleventh in the home of the military commandant of the city, General Beli Markowitsch, at a session in which members of the Young Yugoslavia organization, Brkitsch, Godler, Marischetz and the murderer Jukitsch [-> in fact the real name is Branko Zwerger] took part. Yet the Agram [-> Zagreb] police officially stated the next day that the name of the murderer was not known.


Charges Threats to the Croats.
Turning to the events leading to the murder, Professor Einstein and the other signers charged that when the King visited the Croatian capital in January, numerous leading Croats received letters signed "For King and Country." in which their lives and those of their families were threatened if they uttered any protest while the King was there. Professor Sufflay received one of the letters, it is charged.

"The name of this terrorist organization was Young Yugoslavia," the protest continued. "The King, in an address to the organization, told how the Croatian representatives to parliament had been put out of the way at his request. An example of this was the shooting of a Croatian leader [-> Stjepan Radic] on the floor of the house on June 20, 1928."

Following the King's visit, the murder of political and intellectual leaders of the Croatians was openly demanded in the government press, says the letter.

"The official organ Nascha Sloga in Suschak, on Feb. 18 wrote, `Skulls will be split.' The same evening Professor Sufflay was struck down," the letter says.

In January the delegates to the Croatian National Assembly sent a memorandum to Geneva calling attention to the situation in Croatia.

"The facts show that the cruelty and brutality practiced upon the Croatians only increase," Professor Einstein's letter says. "In view of this frightful situation, we urge the International League for the Rights of Man to do everything possible to press this unrestrained rule of might which prevails in Croatia."

"Murder as a political weapon must not be tolerated and political murderers must not be made national heroes. The League should muster all possible aid to protect this small, peaceful and highly civilized people."


Sufflay a Histoy Professor.
Professor Milan Sufflay, who was murdered in Agram [Zagreb] on Feb. 18, had been professor of History at Zagreb University for ten years. He had written many books on the history of Albania. In 1920 because of his connection with Croat extremists, he was sentenced to two and a half years' imprisonment for lese-majeste and high treason. On his release he resumed his political activities.

Protests against the Yugoslav dictatorship of King Alexander have been frequent since the murder of Professor Sufflay and the many "suicides" of Croats and Macedonians in the prisons of Belgrade and Zagreb.

Three Serbs were arrested in Vienna recently who were alleged to have been sent there on a murder mission with the knowledge of the Zagreb Chief of Police.

The bitter feeling in Yugoslavia has resulted in numerous bombings and assassinations.

When King Alexander proclaimed the dicatorship two years ago his chief problem was the deadlock caused by the refusal of Croatia to be dominated by a parliamentary government recruited largely from extreme Serbian sources.

A similar article appeared in the San Francisco Examiner on Sunday May 31, 1931 saying pretty much the same thing. Many thanks to BACHNenad's tribune, in particular to Marko.

Remark: From archival material held in Zagreb we know that the name of assassin was not Nikola Jukich (Jukitsch), but BRANKO ZWERGER (hanged in 1943 in Jasenovac). It seems that Einstein and Mann have changed the name to Jukitsch since they lived in Germany, in Berlin, from where they wrote their appeal to Paris. The name of Zwerger sounds German or Jewish, which they may have found unpleasant (and unimportant) for the purpose of this appeal. We are not in possession of the original text, which is written most probably in German. It seems that the original text is in Moscow archives. Namely, during the WW2 the Russians came in possession of all archives of the Ligue de Droits de l'Homme (League of Human Rights in Paris), concerning documents dating before 1945.

Related links:

* Albert Einstein and Heinrich Mann: Appeal on the occasion of killing of Professor Milan Sufflay in Zagreb (full text, in Croatian)
* New York Times: Raditch left tale of Yugoslav plot, article published in August 23, 1931 [pdf]
* A Letter of Protest sent by American intellectuals organized by Roger N. Baldwin, Chairman of the International Committee for Political Prisoners, to the Yugoslav representative in Washington on November 24, 1933.
* Josip Pecaric: Serbian Myth about Jasenovac, Naklada Stih, Zagreb 2001. ISBN 953-6959-00-3 (494 pages), summary

Back to Croatia - an overview of its History, Culture and Science

http://www.croatianhistory.net/etf/nyt.html

[Phoenix]

NË DUBROVNIK, TË DHËNA TË REJA PËR MILAN SHUFLAJ - Shkruan: Anisa Papleka Gazeta „SHQIP“



BesianaInfo 22 Oct. 2006 13:47

NË DUBROVNIK, TË DHËNA TË REJA PËR MILAN SHUFLAJ

Shkruan: Anisa Papleka Gazeta „SHQIP“

MILAN SHUFLAJ
Paanshmëria, korrektësia dhe simpatia e madhe ndaj popullit shqiptar, lidhjet e afërta me Shqipërinë, pranimi dhe argumentimi në mënyrë shkencore i tezës së prejardhjes së drejtpërdrejtë të shqiptarëve nga ilirët, si dhe autoktonia e tyre në trojet shqiptare, ishin shkaqe që e shtynë Beogradin për të organizuar vrasjen e Milan Shuflaj. Menjëherë pas atentatit policia konfiskoi të gjitha dorëshkrimet që ndodheshin në apartamentin e tij. Një pjesë e mirë nga këto dorëshkrime si duket janë humbur përgjithmonë, ngase edhe sot e kësaj dite nuk i gjejmë ndonjë gjurmë. Jehona e vrasjes ishte e madhe. Reaguan me shkrimet e tyre: "Tribuna", Romë; "Berliner Tagblat"; "New York Times"; "Frankfurter Zeitung"; "Arbënia", Tiranë; "Vullneti i Popullit", Tiranë, etj. Me një memorandum të veçantë reaguan edhe kolosët e shkencës e të letrave si: Albert Einstein, Heinrich Mann, dr. Josef Bajza, dr. Max Hildebert Boehm, dr. Karl Fritzler, dr. Zenon Kuziela, dr. Martin Spahn, dr. Branimir Jeliq, Josip Milkoviq, Lumo Skendo, Faik Konica, si dhe "Ligue Internationale des Droits des L‘Homme", "Federation Universitaire Internationale".

Interesimin e Shuflajt për shqiptarët dhe Shqipërinë e ndeshim që në fillim të karrierës së tij shkencore, kur, duke hulumtuar e mbledhur dokumente nëpër arkivat e Dalmacisë, për "Codex diplomaticus" të Tadija Smiçiklasit, zbulon materiale burimore, shumë interesante, të pabotuara, që i takonin mesjetës shqiptare. Kjo periudhë, në atë kohë ishte e pa hulumtuar fare dhe zgjon interes të jashtëzakonshëm te studiuesi i ri, interesim ky që e preokupon aq shumë, sa bëhet qëllim kryesor i veprimtarisë shkencore për gjithë jetën. Gjatë gjithë kësaj periudhe kohore, nga pena e dr. Milan Shuflajt dolën studime të jashtëzakonshme me vlera të larta shkencore në fushën e albanologjisë. E tillë është vepra monumentale "Acta et diplomata res Albaniae mediae aetatis illustrantia", të cilën e boton së bashku me L. Thallocin dhe K. Jireçekun.

Materialin e mbledhur dr. Shuflaj e sistemonte dhe e përcillte me komente të ndryshme, kështu që të shumtën këto komente paraqesin diskutime me vlerë të lartë shkencore dhe mund të shfrytëzohen si studime të veçanta. Punën për përgatitjen e botimit të kësaj kryevepre e ka vazhduar edhe më tutje. Janë përshkruar një pjesë e dokumenteve nga arkiva të ndryshme, është konsultuar literatura përkatëse, si dhe është bërë plani konkret për botimin e vëllimit të tretë.


Gjetja e regestave të vëllimit të tretë të "Acta Albaniae..." në Arkivin Qendror Shtetëror të Tiranës, një sensacion i vërtetë shkencor dhe kulturor

Kohët e fundit, në shtypin periodik, si dhe në studime të veçanta, në Kroaci, Shqipëri, Kosovë, Greqi, Austri, Itali, por edhe gjetiu, është shkruar se është gjetur vëllimi i tretë, i cili ishte i gatshëm për botim. Në fakt, e vërteta është krejt ndryshe. Dr. Milan Shuflaj nuk kishte arritur ta përgatiste për botim vëllimin e tretë, ashtu siç është shkruar e pohuar deri tani. Në dorëshkrimet e tij, të cilat ruhen në Arkivin Shtetëror Kroat në Zagreb, një pjesë e këtyre dokumenteve, që përbëjnë dy të tretat e vëllimit të tretë, janë të shpërndara nëpër kuti të ndryshme. Kjo është e tëra që është zbuluar, pas hulumtimeve të bëra, e jo dorëshkrimi komplet i vëllimit të tretë, sikur pohohet tani. Pra dr. Milan Shuflaj nuk e kishte shkruar e as që e kishte përgatitur për botim vëllimin e tretë.

Pohimet e mësipërme u vërtetuan kur në Arkivin Qendror Shtetëror të Tiranës, në fondin e Ministrisë së Arsimit [fondi 295, dosja 85, f. 1-43, viti 1931] u zbulua komplet përmbajtja e vëllimit të tretë të "Acta et diplomata res Albaniae mediae aetatis illustrantia", aq shumë të përfolur, i cili shkaktoi edhe debate e polemika të shumta te studiuesit, historianët, por edhe te gazetarët.

Shuflaj kishte përgatitur, sikur edhe në dy vëllimet e mëparshme, tashmë të botuara, "regestat" [sinopsisin] e dokumenteve që duhej të futeshin në vëllimin e tretë. Informacionet për ekzistencën e këtyre dokumenteve M. Sufflay i kishte nxjerrë nga botimet e ndryshme të korpuseve burimore me autorë: Baronius, Cerone, Eubel, Farlati, Fermendin, Gelcich, Hopf, Iorga, Ljubic, Makuev, Marinesco, Pastor, Thalloczy, Theiner, Waddingo, që kishte arritur t‘i konsultonte gjatë përgatitjes së dy vëllimeve të para të AA. Nga këto botime ai kishte mbledhur jo vetëm të dhënat për përmbajtjen e dokumenteve, por edhe për vendndodhjen e tyre. Shënimet mbi dokumentet i grupon sipas arkivave dhe bibliotekave ku ato ndodheshin si në Arkivin e Venedikut (450 dokumente nga vitet 1407-1451), Arkivin e Vatikanit (113 dokumente nga vitet: 1405-1451), Arkivin e Napolit (20 dokumente, nga vitet 1402-1451), Arkivin e Barcelonës (12 dokumente nga vitet 1447-1451), Arkivin e Ankonës (8 nga vitet 1412-1439), Museo Civico të Venedikut (2 nga viti 1420), etj. Është interesant fakti, që në përmbajtjen e vëllimit të tretë, M. Sufflay nuk kishte futur dokumentet nga Arkivi i Barcelonës, të cilat i kishin përshkruar për llogari të tijën disa scribes spanjol, por ky ia kishte huazuar akademikut serb në Beograd, Jovan Radonic-it, për konsultim, për një studim. Ky i fundit i botoi ato në vitin 1942, pas vdekjes së M. Sufflay, pa pasur lejen e tij. M. Sufflay i kishte kërkuar me këmbëngulje që Radonić-i t‘ia kthente dokumentet nga arkivi i Barcelonës, e megjithatë ai i kishte mbajtur ato, edhe pse i kishte premtuar Sufflay-t se do t‘ia kthente.


Zbulimet më të reja nga Arkivi Shtetëror i Dubrovnikut

Shuflaj kishte lënë pa përfshirë këtu edhe disa dokumente nga Arkivat e Dubrovnikut dhe Kotorrit. Një gjë të tillë e ka pohuar vetë në letrën e zbuluar kohë më parë në Arkivin e Dubrovnikut. Në letër, e cila mban datën e 9 janarit të vitit 1931, ai kërkon t‘i mundësohet studimi i dokumenteve që ruhen në këtë arkiv, ngase po përgatitej të botonte vëllimin e tretë të "Acta et diplomata res Albaniae mediae aetatis illustrantia". Me këtë rast, nga vetë dora e Shuflajt, kemi një të dhënë shumë të rëndësishme, se vëllimi i tretë po përgatitej, se nuk ishte shkruar kurrë.

Pos kësaj letre, në Arkivin e Dubrovnikut kemi zbuluar edhe procesverbalin e bërë nga arkivi për studimin që bëri Milan Shuflaj atje, deri më 17 shkurt, domethënë një ditë para se të vritej. Ky procesverbal është i një rëndësie të dorës së parë, ngase aty janë të shënuar me saktësi dhe pedantëri të gjitha vëllimet, dokumentet dhe dorëshkrimet që ka shfrytëzuar Shuflaj gjatë studimit të tij. Kjo është një lehtësi e jashtëzakonshme për ne, që të mund të bëjmë rikontruimin e gjithë asaj që Shuflaj studioi dhe përshkroi për vëllimin e tretë të kryeveprës së tij, aq më parë, ku ne nuk kishim deri tani asnjë informatë se çka planifikonte Shuflaj të fuste në vëllimin e tretë nga ky arkiv.

Duke ndjekur shënimet e Shuflajt, kemi konsultuar disa nga vëllimet, dorëshkrimet dhe dokumentet që ishin shënuar nga survejuesit e arkivit, dhe kështu kemi vërtetuar me saktësi, se lënda arkivore e studiuar nga Shuflaj nuk kalonte vitin 1451, që ishte kufiri i fundit për vëllimin e tretë. Me këtë rast falënderojmë prof. Ivo Oreshkoviqin, dr. Ivo Veseliqin, Niksha Selamin dhe Ivana Lazareviqin, që na mundësuan të shikojmë dhe të krahasojmë lëndën arkivore, por edhe na vunë në dispozicion gjithë dokumentacionin për Shuflajn, i cili ishte vetëm për shërbim të brendshëm.


Shuflaj paraqet kulturën shqiptare në një shkallë të lartë zhvillimi në mesjetë, me një traditë të vazhduar që nga antika e lashtë

Pas studimeve dhe analizave të posaçme, të bëra pas hulumtimit dhe zbulimit të lëndës arkivore, Shuflaj paraqet kulturën shqiptare në një shkallë të lartë zhvillimi në mesjetë, duke mbrojtur teorinë se kjo kulturë ishte më e afërt me Bizantin dhe Dalmatët, se sa me sllavët e ngulur në Ballkan dhe se kishte një traditë të pasur që nga kohët më të lashta. Kontributi i tij në këtë drejtim është i argumentuar dhe ka themele të forta shkencore.

Kontributi i dr. Shuflajt në trajtimin e çështjes së ngritjes së dinastëve shqiptarë në Shqipërinë e Veriut dhe problemin e gjenezës së tyre, e zbërthen në atë mënyrë, që duke gjetur lidhje të ndryshme farefisnore të gjakut apo martesore me bujarët fqinj, malazias, kroatë, grekë, maqedonas, bullgarë apo serb, vëren ndikim të caktuar në organizimin e strukturës shtetërore shqiptare dhe institucionet tjera që kishin një traditë të gjatë në këto treva. Krahas kësaj ai trajton edhe problemin e institucionit të notariatit, të cilin e analizon që nga zanafilla e tij nëpër qytetet bregdetare shqiptare, duke tërhequr një paralele në mes zhvillimit të këtij institucioni në Italinë veriore dhe Dalmaci në njërën anë dhe në Italinë jugore dhe në trojet shqiptare në anën tjetër, studim, që deri tani ka mbetur i vetmi në këtë lëmë.

Duke analizuar njësitë politike dhe ato territoriale-gjeografike, sipas të dhënave burimore arkivore, dr. Shuflaj e shqyrton problemin e gërshetimit të elementeve perëndimorë dhe lindorë në nomenklaturën topografike të Shqipërisë, duke tejkaluar kështu tezat e vjetruara dhe të njëanshme gjoja "shkencore", mbi influencën ekskluzive të Perëndimit apo Lindjes në trevën e Ballkanit, duke arritur kështu në përfundim të ri shkencor, sipas të cilit në këtë hapësirë gjeografike kemi të bëjmë me influenca të gërshetuara pa ndonjë dallim të favorizuar në llogari të njërit apo tjetrit ndikim.

Prejardhjen ilire të shqipes e të shqiptarëve, Shuflaj e dëshmon me argumente shkencore, ndër të tjera edhe me praninë e emrave të vendeve, krahinave dhe vëllazërive, të cilat i trajton për emra ilirë, e që mund të zbërthehen me brumin gjuhësor të shqipes. Në anën tjetër shpreh mendimin se shqipja është një idiomë e ilirishtes dhe fazë e re e një të folmeje të moçme ilire, ngase shqiptarët jetojnë aty, ku në kohë të lashta kanë jetuar ilirët dhe ishin në këto treva, pa asnjë dyshim, para dyndjes së sllavëve.

Edhe në studimet tjera të dr. Milan Shuflajt bie në sy pasuria e madhe e materialit burimor faktologjik, por disi kanë mbetur anash pa u analizuar dhe shqyrtuar sa duhet faktorët ekonomikë dhe shoqërorë dhe ndikimi i tyre. Historia e shqiptarëve është për të kryesisht historia e një etniteti etnokulturor të dalluar, me rrënjë të lashta autoktone e vazhdimësi të pandërprerë, me një aftësi të jashtëzakonshme rigjeneruese, e cila paraqet thelbin autentik të historisë së Ballkanit në përgjithësi, e asaj shqiptare në veçanti.


Qëndrimi i Milan Shuflajt në Shqipëri dhe marrëveshja për vazhdimin e studimeve në

fushën e albanologjisë me mbretin dhe qeverinë shqiptare

Qeveria shqiptare, duke treguar respekt dhe nderim të veçantë për shkencëtarin dhe albanologun e njohur kroat me famë botërore, e fton atë në fund të vitit 1930 që të vizitojë Shqipërinë. Kjo ftesë bëhet menjëherë pasi "Kaiserliche Akademie der Wissenschaften in Wien" i kishte propozuar dr. Shuflajt të vazhdonte botimin e vëllimit të tretë të "Acta et diplomata res Albaniae mediae aetatis illustrantia". I pritur me nderime më të larta shtetërore, që nga Mbreti Zog, Kryeministri, ministri i Kulturës dhe më në fund nga anëtarët e parlamentit shqiptar, dr. Milan Shuflajt i njihet dhe në një farë mënyre i shpërblehet gjithë mundi që kishte bërë në hulumtimet dhe kërkimet shkencore në fushën e albanologjisë dhe veçanërisht në studimin dhe botimin e dokumenteve mesjetare, të cilat deri në atë kohë pothuajse ishin të panjohura fare. I shoqëruar nga intelektualë dhe politikanë shqiptarë, studiuesi i madh kroat viziton arkiva të ndryshme kishtare, biblioteka, pika arkeologjike dhe njihet për së afërmi me kulturën dhe traditën shqiptare, për të cilën kishte shkruar aq shumë. I impresionuar nga mbishkrimet dhe dokumentet e shumta mesjetare, ai kërkon që pjesa më e madhe e tyre të fotografohen ose të përshkruhen. Kështu, më vonë, kur të kthehej në Zagreb, t‘i studionte me themel dhe të nxirrte konkludime të rëndësishme shkencore. Për fat të keq, një gjë të tillë nuk arriti ta bënte kurrë, ngase u vra nga dora kriminale e policisë serbe. Në mbrëmjen e 18 shkurtit të viti 1931, aty rreth orës 20:00, në rrugën "Dalmatinska" nr. 6 (në Zagreb), nga pusia goditet për vdekje dr. Milan Shuflaj. Plagët ishin të rënda dhe ai vdes të nesërmen, më 19 shkurt. Vrasësit ishin Branko Zwerger, Lubomir Bellosheviqi dhe Stevo Veçerina, të cilët kishin marrë urdhër nga Beogradi që të likuidonin dr. Shuflajn.


Shteti shqiptar heq të gjitha shpenzimet që do të bëheshin për botimet e "Acta Albaniae..." dhe të një historie të Shqipërisë disavëllimshe

Gjatë qëndrimit në Shqipëri, dr. Shuflaj më 16 janar 1931 mban një fjalim në parlamentin shqiptar, ku në mënyrë të hollësishme elaboron punën rreth botimit të vëllimeve në vazhdim të "Acta Albaniae", si dhe të "Historisë së Shqipërisë". Për këtë gjë, parlamenti shqiptar nga buxheti i shtetit e urdhëron ministrin e Arsimit që në emër të shpenzimeve të paguajë në "Banque Commerciale de Bâle á Zurich", në llogari të dr. Milan Shuflajt, shumën prej 75000 frangash ari, që sot është e barabartë me rreth 4 milionë dollarë.

Metoda e shqyrtimit shkencor, paanshmëria, korrektësia, pedantëria, analizat dhe studimet e nduarduarshme, qofshin ato paleografike, diplomatike, onomastike, toponomastike apo të tjera, edhe sot e kësaj dite janë të patejkaluara. Një gjë të tillë, ia mundësonte kultura e gjerë, njohja e gjuhëve të shumta, vullneti dhe këmbëngulësia, që e vërteta çdo herë të ngadhënjejë, edhe në ato raste kur dikujt nuk i pëlqente kjo gjë. Edhe pse është shkruar se dr. Milan Shuflaj nuk ka shkruar shumë, e vërteta është krejt ndryshe. Punimet dhe studimet e tij janë të shpërndara nëpër gazeta dhe revista të kohës, por edhe ato të botuara si libra të veçantë, i janë të njohur vetëm një numri të vogël specialistësh dhe studiuesish, ndërsa masa e gjerë e lexuesve nuk kanë njohuri se ato ekzistojnë.

Biblioteka kombëtare hungareze e Budapestit, "Szechenyi,"ruan një korrespodencë të Milan Shuflajt me Ludevit Thalloczyn dhe Jozef Bajzën

Në bibliotekën kombëtare hungareze të Budapestit, "Szechenyi," është zbuluar një letërkëmbim i Milan Shuflajt me dr. Ludevit Thalloczyn dhe Jozef Bajzen, me një vëllim prej 219 letrash [ose 462 faqe] të pabotuara dhe të panjohura deri tani, që trajtojnë problematikën mesjetare shqiptare; botimet e ndryshme, si dhe vazhdimin e studimit dhe hulumtimit nëpër arkiva të ndryshme të Evropës.

Letërkëmbimi është në gjuhën hungareze, shkruar nga vetë Shuflaj, kryesisht me dorë, ndërsa një numër i vogël i faqeve janë të daktilografuara. Ky letërkëmbim përfshin periudhën e viteve 1908-1915. E veçanta e këtij letërkëmbimi është se aty, në mënyrë shumë të hapur, pasqyrohen qëllimet dhe planet afatgjata të Milan Shuflajt për studime të themelta në fushën e albanologjisë, duke përfshirë edhe përgatitjen e një historie 8 [tetë] vëllimshme të Shqipërisë, nga antika deri te shpallja e pavarësisë në vitin 1912.

http://www.forumromanum.de/member/forum ... threadid=2