Ju rrefej boboshtarin, shqiptarin e famshem, Viktor Eftimiu
Klasiku qe lindi ne Plevice, me 21 Janar te vitit 1889,ne fshatin Boboshtice me mana te kuqe te rrethit te Korces.Nena e tij Marina nuk arriti te hynte ne shtepi,kur e zune dhimbjet e lindjes ,dhe Viktori u lnd ne plevice afer shtepise se tij,ku ndodhet edhe sot e kesaj dite...
"Ne zerin e cdo kengetari ligjeron toka e vendlindjes,sado larg qe te jete ajo dhe sado vrage ta kene ndare prej afshit te saj "
Keto jane fjale malli ,fjale qe dalin nga shpirti i nje mergimtari ,qe ne cdo hap qe hedh ,ne syte e tij eshte e fotografuar vendlindja ,ne mendjen e tij eshte vendlindja,toka nga ai vjen.Eh,vendlindja,vendlindja ...
E tille te mbetet ne kujtese deri ne diten qe mbyll syte...Keto jane fjale malli e nostalgjie te dala nga zemra ,mendja dhe goja e nje njeriu te shquar ,qe ka lene pas nje kolorit te cmuar veprash artistike letrare. E zgjodhen akademik,minister,e quajten klasik,mori cmime ,dekorata,tituj nderi ,miku i ngushte i Stefan Cvajg-ut,shkrimtarit te famshem austriak, aktorit te famshem shqiptar Aleksander Moisiut,por mes lavdise dhe penes nuk harronte kurre te vinte origjinen e tij

rej BOBOSHTARI,prej SHQIPTARI...
Ky eshte akademiku,klasiku,shkrimtari,dramaturgu,poeti,eseisti,njeriu i letrave rumune ,shqipe,ish-Ministri i Arsimit te Rumanise,nje njeri universal,arumuni,shqiptari,boboshtari,Viktor Eftimiu...Por le t'i hedhim drite e perjetesi vepres se Viktor Eftimiut...Kush eshte Viktor Eftimiu.,..Klasiku qe lindi ne Plevice, me 21 Janar te vitit 1889,ne fshatin Boboshtice me mana te kuqe te rrethit te Korces.Nena e tij Marina nuk arriti te hynte ne shtepi,kur e zune dhimbjet e lindjes ,dhe Viktori u lnd ne plevice afer shtepise se tij,ku ndodhet edhe sot e kesaj dite...
Viktori ka lindur nga prinder autoktone boboshtare,eshte nje nga femijet e Gjergo Cavos dhe Marines ,vajzes se Ikonomit (Ekonomu),mesonjesit te vetem te fshatit te shekullit te 19-te.Gjyshi i tij Ikonomi do te ndikonte shume ne rritjen dhe edukimin e Viktorit dhe per Viktorin ,gjyshi i tij do te mbetej mesonjesi dhe udherrefyesi i perjeteshem i tij.Ja si eshte shprehur Viktori per gjysh Ikonomin:-Ishte nje burre shtatlarte ,me mjeker te bardhe i zgjuar dhe i drejte ,nje artizan e mbaruar qe tregonte bukur.Sa me shume kalonin vitet e kuptoja se c'domethenie kane patur per mua gjaku dhe mesimet e trasheguara nga gjysh Ikonomi.
"Ai nguliti te une ndjenjen e dashurise per fshatin e lindjes ,Boboshticen,qe Viktori nuk e harroi kurre.".Nje tjeter njeri qe ka luajtur nje rol te madh ne formimin ,e Viktorit duke e ndihmuar ate edhe nga ana finaciare dhe te emigronte ne Rumani ,ka qene edhe vellai i madh i Viktorit,Stilian Cavo,nje njeri me nje kulture te gjere,zoterues i 5 gjuheve te huaja dhe krijues i dy pjeseve nje tragjedi greke "Heros ",dhe "Martel",drame mesjetare,te cilat jane luajtur nga trupa e Teatrit te Bukureshtit".
Duke emigruar ne Rumani,qendra ku ai jetoi dhe zhvilloi veprimtarine e tij te larmishme , do te ishte Bukureshti.....Viktor Eftimiu me penen e tij te arte ,stilin e tij te mrekullueshem,me mendjen e tij te ndritur i ka falur kultures rumune ,letrave rumune ,por edhe letrave shqipe,60 mije vargje,mbi 150 libra ,me poezi dhe poema ,drama,komedi,romane,novela,tregime,libra per femije,potrete e kujtime ,aforizma,esse,artikuj kritke per boten e skenes ,te gjitha fale talentit te lindur,punes se palodhshme ,me nje vullnet te admirueshem,.Besnik deri ne fund te jetes se tij i Rumanise ku zhvilloi talentin e tij te fuqishem,veprimtarine e tij.Nje liber voluminoz me poezi eshte "Ode e gjuhes rumune".
Me 28 Nendor 1932,per nder te festes se Pavaresise nje trupe artistike "Flaka",ne Konstance te Bukureshtit shfaqi dramen "Kendezi i zi".Shqiperimet e para te dramave dhe komedive te Viktor Eftimiut jane "Akimi",,"Nusja e kuqe","Kendezi i zi",,"Osman opingaxhiu",(komedi nga jeta shqiptare),romanin"Dy qirinj",komedine "Njeriu qe pa vdekjen me sy",,botuar ne mesin e shekullit te kaluar,ne Tirane ,biles me vone u vu ne skene nga Trupa e Teatrit Kombetar Shqiptar,dhe une kam pasur fatin ta shoh kur studioja ne Tirane.Sigurisht shqiperimi i ketyre veprave u be me lejen e tij,dhe disa prej tyre u perkthyen nga shkrimtari dhe publicisti,,i cili u nda para pak ditesh nga jeta ,I MADHI DHE I SHQUARI PUBLICISTI ,SHKRIMTARI,i ndjeri ,boboshtari Dionis Bubani.
Apo "Valsi i Titanikut,vene ne skene nga aktoret e shquar te kombit tone Alfred Bualioti dhe Anton Qesari.Biles disa nga veprat e Viktorit ne shqip do te dilnin ne te njejten kohe me "Vargjet e lira ",te Migjenit ,"Raca shqiptare",te Jakov Milajt dhe 'Kosova-djepi i shqiptarise ",te Hamit Kokalarit. Me 1 korrik 1971,Viktori do te behej Anetar Nderi I lidhjes se Shkrimtareve dhe Artisteve te Shqiperise....ku shkrimtari shume i emocionuar,per nderin dhe respektin qe po i behej ne vendlindjen e tij, do te shprehej, se sa shume i mungonte atdheu i tij:
Une jam si nje rrenje lisi e shkulur qe tok me veten merr edhe plisin e dheut.
Ja nje poezi qe shkrimtari ja kushton vendlindjes:
"Kujtoj horizontin me lulet e qershise
Atdheun tim,dhe detin,dhe qiellin blu
Rreth tyre po afrohen tani
Te njejtat festa
Dhe erera te njejta po zhduken larg diku
Atje cdo mbremje
Bie e bute dhe ngadale
Mbi male shtron kuroren
Te zjarrta si flamure
Dhe pyjet po ofshajne
Therrasin me gulcim
Ate qe u largua dhe ndoshta s'kthehet kurreâ€
Ja si i kendonte shkrimtari ,ndjenjes se bukur te dashurise,qe secili nga ne e ka pasion,eshte ndjenja qe te rinon:
Me duket shekull,viti ne agim
Ndersa ai qe iku
Shkoi nxituar
Sa keq,me vjen per cdo cast te kaluar
Kur nuk u ndodhem prane ,shpirti im
Pse i debuam oret e gezimet?
Teper te gjata ishin edhe largimet
Oh sa boshlleqe ditet tona kane
Ti me dhuron e dashur :LUMTURINE!
Ndjej nje pendim ,keqardhje per rinine
Per cdo sekonde qe nuk u ndodhem prane.
Kthimi i Viktor Eftimiut ne atdhe pas 68 vjetesh dhe mikpritja boboshtare...Shkrimtari i madh ,do te kthehej ne vendlindjen e tij,ne fshatin e tij te lindjes,Boboshtice,pas 68 vjetesh,ne moshen 82 vjecare.Ai u prit me nje entusiazem,madheshti dashuri,ngrohtesi,mirenjohje,respect,ku ju hapen portat e shtepise, nga bashkefshataret e tij,nga vellezerit e tij boboshtare,ne qender te fshatit .Boboshtaret treguan vlerat e tyre ,shpirtin dhe zemren e madhe pej boboshtari,prej shqiptari,shpirt vellazeror,edhe femija i djepit u gezua qe kishte mes tyre birin e fshatit .
Femije te moshave te ndryshme te veshur me kostumet tradicionale arumune te zones,kishin mbledhur lulet me te bukura e te fresketa ,per Njeriun e Shquar,Viktor Eftimiun....
Rruget e fshatit ishin fshire e pastruar taze ashtu si ishin ne kujtesen e ketij burri te famshem boboshtar,nje qilim sipas tradites arumune ,si i thone boboshtaret ne zhargonin popullor "Me rrote",qilim qe vetem duart e arta dhe mendja e ndritur e grave boboshtare dine ta bejne,ishte shtruar ne qender te fshatit,aty poshte manave te kuqe.Ja si shprehet shkrimtari per fshatin e tij te lindjes,Boboshticen: Rrugica e pare qe me ka mbetur e skalitur ne mendje ,eshte nje rrugice plot diell dhe e fshire taze,rruga qe vjen nga Korca ne Boboshtice.
Ai ishte shume popullor dhe i shpenguar ne bisedat me njerezit e tij boboshtare qe e kishin pritur aq gjate...
Nderhyrja e shkrimtarit per lirimin e Aleksander Moisiu dhe telegramet drejtuar qeverise franceze per lirimin e Avni Rustemit.
Viktor Eftimiu,megjithse larg vendlindjes ai bente te pamunduren te krijonte dhe mbante lidhje me bashkeatdhetaret e tij kudo ishin. Fale lidhjeve te tij miqesore,influences se tij ne qarqet europiane,ballkanike,kredive te tij te besueshmerise ,ne vitin 1915,ai nderhyn me nje guxim te papare duke mos ju trembur asnje pasoje qe mund t'i ndodhte ,per lirimin e aktorit te famshem shqiptar me permasa boterore ,Aleksander Moisiut. Aleksander Moisiu ishte kapur rob lufte ,ne France dhe ishte vendosur ne nje kamp perqendrimi ne ujdhesen e Bretanjes.
Jeta e tij ishte ne nje rrezik ,sa pritej nga momenti ne moment ,eleminimi fizik ,apo vdekja e aktorit te famshem.Duke njohur reputacionin qe kishte Viktor Eftimiu ,ne qarqet e larta europiane dhe franceze,gruaja e ardhshme e Aleksander Moisiu Johana Tervin,merr takim me njeriun e famshem boboshtar,ku i thote se jeni ju i vetmi njeri qe mund te realizoni lirimin e Aleksander Moisiut,duke i vene nje plan lirimi mbi tavoline ,Viktorit, i cili e zbatoi me perpikmeri...Viktori ,nderhyn ne Ambasaden franceze ne Bukuresht,dhe aktori i madh lirohet duke u shkembyer me nje gjeneral francez te kapur prej gjermaneve.
Me pas kur Avni Rustemi ,vrau Esad Pashe Toptanin ,ne Parise,Viktorui do te dergonte telegrame te shumta ,dhe o te shkruante ne shtypin europian ,per lirimin e Avni Rustemit.Shkrimtari ,i madh ka qene ne krye te listes me 1800 korcare, ,ku krahas emrit te tij ishte edhe fshati i lindjes Boboshtica ,ne nje mesazh qe i drejtuan presidentit Wilson,te parandalonte masakren shoviniste ,ku rrezikohej pavaresia e Shqiperise...Ne nentor te vitit 1972,Viktori vjen per here te dyte ne Shqiperi per te marre pjese ne 60 vjetorin e Shpalljes se Pavaresise ne Vlore,por ai nuk mundi te merrte pjese ne festimet,per shkak te nje insulte celebrale ,ku me pas humbi ndjenjat...
Njeriu i famshem boboshtar,do te mbyllte syte pergjithmone me 27 Nentor 1972...Rumania humbi njeriun qe i fali aq shume kultures rumune ,njeriun qe i dha fame Rumanise ,me letrat e tij,me shkrimet e tij,ne shtypin europian ,boteror.Rumania humbi NJERIUN E FAMSHEM,ARUMUNIN ,TE MADHIN ,POR TE PAVDEKSHMIN NE VEPER,BOBOSHTARIN, SHQIPTARIN....VIKTOR EFTIMIUN....
Ai eshte mburrja ,krenaria jo vetem e rumuneve ,por edhe e Shqiptareve,Njeriu qe ka lene nje mesazh ,per brezin e ardhshem te artisteve:"Nje shtet i qyteruar ,duhet t'i paguaje mire artistet e vet".Dhe kjo eshte mese e vertete..Jane artistet,shkrimtaret ,njerezit e letrave qe ngrejne figuren e nje kombi,qe integrojne nje komb ne boten e qyteruar,qe integrojne identitetin kombetar ne nje toke te huaj! Prehu i qete se Atdheu jot,Boboshtica jote ,nuk te harrojne kurre!
Raimonda Moisiu.Hartford Ct.USA.