Etimologjia e fjales.

[Orakulli]

Lundra, loj, loz, leviz, luzon,.. vjen vetem prej Shqipes. Semantika eshte : 'te shkosh prej nje vendi ne nje vend tjeter'

[Zeus10]

BISHT m.
1. Pjesa e zgjatur në fund të kurrizit të kafshëve, që është e lëvizshme .
3. Pjesë e një vegle a e një mjeti, shkop i ngulur në pjesën tjetër a i mbërthyer me të ose pjesë e zgjatur ,( fissare).

Kurse vete fjala bisht, eshte krijuar nga protoshqiptari nga koncepti i: bi(1. te biesh 2. te varesh).
"Cuditerisht", ""greku"" bazohet ne te njejtin koncept, por duke perdorur simotren e fjales bi: ra

[Strokulli]

κρύσταλλ’ος në głuhen ‘ellenike’ do me thonë ‘akull’.



Po t’a 'çikëtonjëm' kristallin ‘ellenik’, ajŷ nis me u çkrî e n'uotëhej me u shqipëlluom. Me kri (nkrinj) dhe ndajshtesat -sht (porsi lagësht) e -all (porsi dhamballë; thore me -ull, -ëll), po në t’anën głuhë gjënd'hen. Dhe akullit i thömë adhe nkrija, pasi ajŷ, s'osht mbëhìa me i'u'a thonë una, bohet n’së-kriëshit e uhjëtë (majdje, jam e mendonj se edhe uot fjala akull mond të jetë rrëjedhunë n’fjalës uhj (hj e çpejtë si hjedh), që mote para mond të jetë kjanë nalkuor adhe si *{âhj} a ôhj (ojë dëshmohet me-të-jetë, ndë një fjaluorth të 1497’ës) a *{ëhj} (shih dhe mand-mond-mënd «a-o-ë---u» mund) prej këta *{ahj-të} dhe me përapashtesën -ull, jam e pandehnj se duolli kundnjë *{ahjull} e pa, me ndërrimin e h-së ndë k-g, u ba akull). Merrhet, pa u’a thonë u, që, në arbarisht, mond të ndërtonjëm fare leh e plo domethonie: kundnjë *{kriështall:osht} ~ κρύσταλλος.

Duo me iu shtuo edhe një fjalë, meqë u fol sipërthi për fjalës detar, për 'eng. rudder, timon', s'di a e gjifni:
DULFË.

[Zeus10]

Shume fjale te anglishtes jane ndertuar dhe marre kuptimin nga folje shqip(duke shtuar tinguj parazite, me funksione te percaktuara fonetike), qe ne fakt jane foljet me te hershme te gjuhes se folur, qe bartin nje kuptim specifik:

[Zeus10]

Perpara se "anglezet" te shnderroheshin ne angleze, ata perdornin nje shprehje te tille:

po loj=p(o)loj=play
po rrun=p(o)run-e
po raj(bie)~perulem=p(o)ray

etj.

[Gardhi i Ondrrave]

Nornishte e vjeter?! Cfare gjuhe eshte kjo?
Fjala lund-er eshte fjale shqipe e paster. Ajo eshte formuar nga folja e lashte qe tregon gjendje levizjeje: lu(luaj), e sistemit baze c-v(bashketingellore-zanore) dhe fundorja ne forme klasteri nd, si ne foljet ose emrat e tjere te kesaj natyre ndertuese te shqipes:

tund
shkund
rend
fund
pend-e
gjend
rënd-ë
lënd-ë
etj, etj

Te lutem mos sill me absurditete te tilla, me gjasme huamarrje te shqipes, nga gjuhe imagjinare te padegjuara me pare.

Zeus m'lexo me kujdes. Nuk fola per huazime, shqipja ska huazu asigja, thash qi kjo fjal i ngjason (madje asht e njajta ne form e kuptim) me fjalen lodhr/lundr e nornishtes e vjeter (old norse, gjuha e vikingvet, si ka munsi qi nuk e njef??),qi asht trung pemet i perdorun si vark. Poashtu ne gjermanisht kena nji lund qi domethan pyll i vogel, pra perseri elementi dru/pem. Sic kam than nji here gjuha jon ka lidhje teper evidente me djalektet skandinave dhe gjermane, sepse simbas menimin tem ajo, si gjuha zanafillore e indoeuropjanvet, asht zhvillu ne ato ambiente primitive mes akujve dhe ambienteve te egra, para se shqiptart e lasht te zbrisnin ne zonat jugore dhe te zhvilloshin djalekte te tjera ( si djalektet italike, anatolik, hellenik etj). Asht thjesht nji teori.

[bardus]

κρύσταλλ’ος në głuhen ‘ellenike’ do me thonë ‘akull’.
Po t’a 'çikëtonjëm' kristallin ‘ellenik’, ajŷ nis me u çkrî e n'uotëhej me u shqipëlluom. Me kri (nkrinj) dhe ndajshtesat -sht (porsi lagësht) e -all (porsi dhamballë; thore me -ull, -ëll), po në t’anën głuhë gjënd'hen. Dhe akullit i thömë adhe nkrija, pasi ajŷ, s'osht mbëhìa me i'u'a thonë una, bohet n’së-kriëshit e uhjëtë (majdje, jam e mendonj se edhe uot fjala akull mond të jetë rrëjedhunë n’fjalës uhj (hj e çpejtë si hjedh), që mote para mond të jetë kjanë nalkuor adhe si *{âhj} a ôhj (ojë dëshmohet me-të-jetë, ndë një fjaluorth të 1497’ës) a *{ëhj} (shih dhe mand-mond-mënd «a-o-ë---u» mund) prej këta *{ahj-të} dhe me përapashtesën -ull, jam e pandehnj se duolli kundnjë *{ahjull} e pa, me ndërrimin e h-së ndë k-g, u ba akull). Merrhet, pa u’a thonë u, që, në arbarisht, mond të ndërtonjëm fare leh e plo domethonie: kundnjë *{kriështall:osht} ~ κρύσταλλος.

Duo me iu shtuo edhe një fjalë, meqë u fol sipërthi për fjalës detar, për 'eng. rudder, timon', s'di a e gjifni:
DULFË.

Strokull, interpretim interesant dhe elegant nen nje kend te pa permendur me pare i fjales akull. Per prejardhjen e kesaj fjale ka patur shume diskutime nga shume etimologjiste dhe pak a shume, nuk eshte vendosur perfundimisht prejardhja e sakte e saj.Ata e kane spjeguar ne menyra te ndryshme, keshtu Jokli, e ndau ne a-kull, ku kull =kaliti 'ftoh' sll.vj.,Majeri e lidh me lat.aquilus 'era veriut'.Une nqs do te spekulloja per kete fjale do ta ndaja prapashtesen -ull te zakonshme ne shqip ashtu sic bere ti dhe sic ka bere edhe Julius Pokorny dhe mbetet ak- ne fillim, qe eshte nje rrenje e vjeter me kuptimin ' i mprehte ,me maje' .Sipas Pokornyt (qe e urrejne aq shume sllavet) eshte rrenje ilire dhe mendoj se akull ka ardhur nga pershkrimi specifik,fizik i asaj qe sot quajme 'kallam akulli' dhe se fjala pergjithesuese eshte ngrice, sic e spjegove me lart. Vlen te permendet edhe Old Norse jokull 'akull' .Megjithate une nuk e hedh poshte aresyetimin tend.

[Zeus10]

Kurse une mendoj qe fjala κρύ-ος eshte po ajo qe perdorim ne sot per fenomenin:

ngrij
jo me kot antonimi eshte shkrij, ku sh-ja e cben fenomenin nga ana gjuhesore sh-krij=sh-κρύ



por nuk e perjashtoj mundesine κρύστ mund te kete lidhje me fjalen shqipe kreshtë.

[Zeus10]

Nornishte e vjeter?! Cfare gjuhe eshte kjo?

Zeus m'lexo me kujdes. Nuk fola per huazime, shqipja ska huazu asigja, thash qi kjo fjal i ngjason (madje asht e njajta ne form e kuptim) me fjalen lodhr/lundr e nornishtes e vjeter (old norse, gjuha e vikingvet, si ka munsi qi nuk e njef??),qi asht trung pemet i perdorun si vark. Poashtu ne gjermanisht kena nji lund qi domethan pyll i vogel, pra perseri elementi dru/pem. Sic kam than nji here gjuha jon ka lidhje teper evidente me djalektet skandinave dhe gjermane, sepse simbas menimin tem ajo, si gjuha zanafillore e indoeuropjanvet, asht zhvillu ne ato ambiente primitive mes akujve dhe ambienteve te egra, para se shqiptart e lasht te zbrisnin ne zonat jugore dhe te zhvilloshin djalekte te tjera ( si djalektet italike, anatolik, hellenik etj). Asht thjesht nji teori.

Nese eshte keshtu, ajo ne shqip quhet Gjuha Norse e Vjeter. Po, e kam degjuar, por kurre nuk flas per gjuhe qe nuk i njoh ato vete apo gramatiken e tyre, sepse me duket nje spekulim. Per me teper me duket dhe romantizem i egzagjeruar paralelizmat me gjuhe te tilla shume te vecanta.

[Gardhi i Ondrrave]

Nese eshte keshtu, ajo ne shqip quhet Gjuha Norse e Vjeter. Po, e kam degjuar, por kurre nuk flas per gjuhe qe nuk i njoh ato vete apo gramatiken e tyre, sepse me duket nje spekulim. Per me teper me duket dhe romantizem i egzagjeruar paralelizmat me gjuhe te tilla shume te vecanta.

Po, perkthimi yt asht ma i mire. Gramatika e gjuhs norse nuk asht e komplikume, por nuk ka lidhje me ngjashmerit e fjalve. Psh.fjala jon akull, o okull, ne gjuhen norse asht Jokull, e njajta, panvarsisht se ne akusativ kjo asht jokull-i, dativ jokull-um etj etj. Perse te duket ekzagjerim romantik?? Muj me qit dhjetra fjal dhe ngjashmerite jan evidente dhe impresjonuse.

[Orakulli]

Mire.
Para se gjithash duhet te kemi parasysh qe Europa banohej nga gjuhetaret. Gjuhetaret mund te jene dyndja e pare drejt Europes nga kryeqendra , ose stacioni baze i rishperndarjeve te qenieve njerezore qe burimin e pare shume te vjeter kishin Afriken, vendi qe vone eshte quajtur Egjypt. Duke qene se qeniet njerezore nuk kane pas qene si mendojme ne sot paqedashes , madje nuk jane as edhe sot ashtu sic ne pelqejme t'mendojme se jemi, ose na mesojne se jemi, por ishin agresive, gjahetare jo vetem per kafshet. Gjahetaret njerezore pasi kaluan fazen e gjuetise se kafsheve per ushqim, ku perfeksionuan edhe veglat egjuhetise, e cila filloi reth 1 milon e gjysem vjet me pare, filluan edhe gjuetine ndaj specieve te njejtit lloj me vone. Ishte dyndja e tyre drejt Europes reth 50 mije vjet me pare qe zhduki Neanderthals. Dyndja e dyte e madhe eshte dyndja e popullsise qe zhvilloi bujqesine e para, ku edhe ketu mendohet se ata ishin gjithashtu paqesore. Ata ishin me agresive dhe me sofistikuar se gjahetaret sepse kishin zhvilluar veglat me shume dhe kishin organizimin e grupit me te persosur. Ekziston mundesi qe keta zhduken gjuhetaret , ose mund edhe te jene zantuar me ta, por ku perqindja e madhe i perket grupi te ri. Kjo ka ndodhur pas shkrirjeve te akullnajave te parafundit, reth 20 mije vjet me pare. Ka mundesi qe gjithe ai zhvillim dhe poppulsia u vrane dhe humben nga nen akullnajen e fundit qe zaptoi gjithe Europen, duke mbijetur vetem disa grupe per shkak se vendbanimet e tyre ishin ne periferi te syrit akullnajor, diku ne jug te tij, ku Ballkani-Anatolia dhe Egjypti eshte perseri toka e shenjte. Cdo gje me lart ngriu nen temperatura shume te ulta, midis tyre edhe lumenjte si nje g'burimet me te rendesishme te bujqesise se llojit te pare , ate primtive si dhe per pirje. Kjo u perserit, historia perseritet sepse natyra perseritet, pas shkrirjes se akullnajes se fundit reth 10 mije vjet me pare filloi. Perseri nga Egjypt-Anatoli u dynden gradualisht me shkrirjen drejt Europes. Ne fillim ata zaptuan truajet e quajtur me vone Iliri, ku per 1-2 mijevjecare t'ndejtjes u zhvilluan , nga ku prandaj kemi evidencen shume kumptiplote te Vinca, ku lindi edhe shkrimi per here te pare. Ne truajet qe sot jane Rumani_bullgari_Serbi_Kraoc_Slloveni_Kosove_Maqedoni-Shqiperi_Greqi perqendrimi i popullsise arriti deri ne 2000 veta ne nje fshat, kjo si rezultat ngritjes se bukqesise ne nje shkale me te larte prodhimi prej tyre, kalimin e bujqesise primitive, i bon-zoni. Duke u shkrire akujt ata rriteshin si numer dhe vazhdonin dhe popullonin gjithmone e me ne veri Europen qe po lirohej nga akujt, pergjate kohes dy deri ne tre mije vjet .Duke qene se u zhvilluan me shume dhe me shpejt se pjesa e popullisse nga nga ku kishin ardhur, ebonzoni qe njihni mire, u turren edhe mbrapa ne pushtimin te vete Anatolise dhe Egjyptit, sepse dy mije vjet kishin bere diferencen e gurpi, duhet te kete qene reth 5000 vite me pare. (Eshte riperseritur si histori shume me vone me Aleksandrin ne kohen e hekurit, te cilet Iliret perseri e zbuluan me vone, sepse atje ishte ne te vertet fuqia ekonomike e kohes).
Cdo qenie e njerezore e mbijetuar nga akullnaja e fundit brenda syrit te saj, qe mund t'jetonin ende, mundesi shume e vogel ndodhje kjo, duke perdorur si baze ekzistence gjuetine, popullsia e re i zhduki ose i skllaveroi, Bukqesia donte njerez-vegla pune tashme. Ndodhi njesoj sic kishin bere gjahetaret me Neanderthals. Keshtu qe ebiqendra ne aks gjithmone qendron Egjypt-Anatolia-Iliri, pjesa e Ilirise deri ne Athinen e sotme, si dhe brigjet veriore te Afrikes. Ky popull zhvilloi njekohesish e dhe lundrimin si rezultat e fuqise ekonomike qe moren prej bujqesise e cila bere te domosdoshem shperthimin jo vetem demografik, dhe bujqesor, por edhe pushtues. Popullsia qe ka zhvilluar bujqesisne e para, ka zhvilluar edhe lundrimin , dhe mjetet e punes, dhe mjetet (logjistiken) e luftes, te zaptimit, si dhe shkrimin. Shqiptaret jane pasardhesit e drejperdrejte te tyre.
Sekreti i gjuhes Europiane qendron tek gjuha Shqipe-Greke e vjeter dhe Latine. Gjuha Shqipe eshte shkuarja natyrore neper Europe ne harkun e reth 9 mije viteve, heren e fundit, e cila kishte ndryshim me gjuhen para saj, te akullnajes se meparshme, vetem ne elementet e rinj gjuhesore qe iishin ardhur prej zhvillim te bujqesise, dhe pasojes logjistikes se luftes dhe zaptimit. Ndersa ajo qe na serviret neve per e vertete, Gjuha e vjeter Greke dhe Latine jane vetem nje shkuarje Kishtare ne kohet moderne, dhe nuk kane asnje peshe ne gjuhen zemer te Europes. Rendesia e tyre eshte vetem e peshes kerkimore sepse ato jane nje rikombinim prifterinjsh per reth 1000 vjet njesive te gjuhes se par, gjuhes se vjeter Shqipe. Nepermjet tyre mund te zbulosh njesite e humbura te shqipes, por qe kane lidhje nje berthamen gjuheformuese vetem me njesite qe mbijetuan tek Shqipja. Shqiptaret kane qene dominuesit prandaj kane mbijetura deri me sot, perndryshe nuk do kiishin as gjuhe as emer, as toke, asgje. Humbesit nuk vijne dot ne ditet e sotme prej te shkuares.

[Gardhi i Ondrrave]

Kurse une mendoj qe fjala κρύ-ος eshte po ajo qe perdorim ne sot per fenomenin:

ngrij
jo me kot antonimi eshte shkrij, ku sh-ja e cben fenomenin nga ana gjuhesore sh-krij=sh-κρύ

fjala greke krio asht fjala shqipe ngri, ngric. Ngri ka prodhu "krio" ne greqisht, ka prodhu "griet" ne anglishten e lasht, qi asht toka e ngrin, "grud" ne serbisht, met njajtin kuptim e kshu me rradh.
Orakull nji analiz shum interesante. Edhe vet besoj qi gjuha jon ka rujt ne mnyre perfekte elemente te lashtsis ma t'heret, qi prej kohs akullnajvet. Pranaj ne kena berthamat gjuhsore ne gjuhen tone te cilat kan "cel" ne gjuht e tjera dhe kan prodhu fjalt e tyne. Kena lujt nji rol parsor ne zhvillimin e gjuhve evropjane, ska diskutim!! Por mase kjo na la demtu, sepse me ken kaq "universal" skena kanalizu fuqit tona ne nji aspekt kultunor te percaktum. Dhe ky asht edhe problemi qi kena sot e ksaj dite.

[bardus]

Disa fjale me shume nga 'greqishtja' e lashte:

ἄλκαρ safeguard, defence.
Kjo fjale lidhet me fjalen shqipe hark, e ardhur nga ark, ku L dhe R jane te nderrueshme edhe ne shqip(krh.lecke,rrecke,etj.) Shqipja vj.ne nje stad te saj ,shtoi para fjaleve qe fillonin me zanore laringialen H e cila me vone ne shume raste dha S me vone q dhe gj , p. sh.
ark - hark -sark -qark
prandaj fjala gjarpen -sarpen shq.vj., pas sa=gja , nuk vjen nga latinishtja serpent.
ἄσκυλτος not pulled about, kjo vjen nga folja shkul ku a mohorja pa.
ἀγριολάχανα wild pot-herbs. Lakna te egra.
ἀλαπαδνός easily exhausted, nga llapa, qe i del llapa kur vrapon.

Fjalet e meposhtme jane kombinime te nje fjale mjaft interesante κανθά, qe eshte e njejte me fjalen ganxhe.Kjo fjale eshte e formuar nga rrenja AK- si k`aka qe ne shqip dha kaca- qe do te thote me maje.Derivat i saj eshte edhe folja kacavjer ,kacadren kacarrum,etj.Me vone pas krijimit te digrafes ne rrenjen ak- kemi nk-nz , tek fjalet anza , arez. Fjala ganxhe edhe nqse eshte turke eshte formuar nen te njejtin rregull dhe se kaca eshte me e vjeter.

κανθάρεως vine ,kacarrem
κάνθαρος dung-beetle, Scarabaeus pilularius,kanxharosh
ἡλιοκάνθαρος the dung-beetle, sjello-kanxharosh, buburreci qe formon topa nga bajgat

[Strokulli]

Shqipja vj. ne nje stad te saj, shtoi para fjaleve qe fillonin me zanore laringialen H,
e cila me vone ne shume raste dha S,
me vone q dhe gj,
p. sh. ark - hark - sark - qark

Qe {H-Hj/J} u kthyo nde {S}, sikur {H-Hj/J} nde {Th-F}»{S-C}{Z-X}, per muo s'ka te nderdyem. Por per disa {Gj-Q} shqipe (ne mos kjofshin po bunimore, si ndoshti Gjí, Gjym, dhetj., pra ndryshej prej {Gj/Q « Xh/Ç » Zh/Sh} tingulluore e {Gj « Gł/G-j}{Q « Kł/K-j}), pra per disa {Gj-Q} mendonj se duhet pare edhe mondesía e rrejedhjes prej ndonjei shtim te parashtesave {Ke-}{Ge-} para disa foljeve qe nisin me {H-Hj/J}; ka rasa kur {Gj-Q} u kthyo nde {S}; andaj {S} «» {Gj-Q} duhet ra ne te me rrenje.

Pra, *{Gjarpen « Sarpen}?
Apor *{Gjarpen « Gë-jarpen « Hjarpen/Harpen »» Sarpen}?
Apor thjesht {Gj-Q} jane bunimor nde arbarisht, si {G-K} te nyjetuom tuke mbeshtetune shpinen e głuhes te qiellza e forte, pra keme te benjem me tinguł e pothe nyjetimi te motshme, te bjerrune nde te tjerat głuhe europiane dhe shnderruor per shembell si *{Gjarpen » Sarpen}?

Kur dyshon tuke drashte na thome: hjindillohem, banj shupë, rri si maçi bishtdjeguni, rri si zogëza m'fill të barit.
Dyshimit i thome: Hjindill, Ëndë, Shupë. Me ngjall dyshimin a me dyshuo, i thome: me hjindilluo, vë m'shupë, vëhem me vetëhenë.

Le t'a Magullojme (prospektojme) kahdalez ket gja, e pa, le te mondohemi me e thane me gjithe Tru, si mond'het me kłane kłanune me te jete, nderkohe mond te vëshdonjëm edhe ça ka shkruor Çabej per gjërpanjet, ne se s'e ka xjerre si te marrune hua arb. gjarpen n'kahë latinoja...

Mire mbe pune.

[Strokulli]

Fjala greke krio...

S'u kłe kłane as me ngri [«ng-nk» n'kri] as me shkri [« ç'kri], por po folja: me {KRI}.
N'kaha u rruodh'hen folje si me ngërla [n'kërla] dhe t.tj., ndoshti edhe fjala {gur--gër} ashte ne ket çerdhje.

Kur bon te ftohet i madh thome: bien zoq me likurë..
Per gjagje gur e ftohet thome adhe: e ngërlarë posi rbora..