Ne te vertete, {Tû} (» ty) ashte rranja dhe taj/toj-tej jane thjesht nyjetimet e ngłatuna [këhâ shkrova ł=lj si gl italiane ke gli agli, se asht nyjetimi i j-ës si ł, jo -L-ë e mirefillte; ktâ ndodh edhe me r-në qe nyjetohet dëndunazë si ř-ë ambłë, dënduřazë], pra taj/toj-tej jane thjesht nyjetimet e ngłatuna te {û}-së si aû/oû-ëû (» aŷ/oŷ/ëy, ku û-ja hûnnore (hundore), e silla shnderrohet çpesh nde ŷ, per veshtirsìne e shqiptimit a ban folesin me a shnderruo ndë » âi/oi-ëi e mond ti shkruanj adhe si aj/oj/ëj per theksin e çpejt ke û-ja (» ŷ-ja), shnderruor nde -i). Për û-në (e mirefillte) p.sh. me ngatërrû jane dy rruge: I. me ngatërrû ku û-ja nyjetohet e ngłatune si au/ou-ëu pra me ngatrraù me ngatrroù a me ngatrreù (e keto jane nder nyjetimet ma te herme te arb. {û} dhe keso dite jane bjerrune mbrej rruges se dyte qe jam ka u tham) - rasa te tjera te ketij nyjetimi te ngłatunë ashte p.sh. mīrë » mair/moir-mëir (qe tingellonjën, per shkak te theksit ke i-ja e głatë, si aj/oj/ëj, e per ktâ, shkruhen si majr/mojr/mejr --- ani ç'ka: majr/mojr/mejr teksa ruonjen i-në, janë mīrë, por vdjerrin saktesìnë kur lëbjerrin ì-në dhe shnderrohen nde mar/mor-mër) dhe II. me ngatërrû qe bahet togu ûo (uö-uoe » ue) e ua (dikur nje uò/uà e çpejt qe per ashtu shnderrohej nde -ò e -à e -è) per arsyenje si ç'thash sipërthi jonësore (melodike), me ngatërruo (me ngatërruö-ngatërruoe » ngatërrue, por -ue-ja gege s'asht një ue e thjesht por e rrëjedhune nga nje ngatrru-ö/oe, por dokhet -e e thjesht ne shkrim pasi u ba si ojtní (zakon) me mos u shenjuo ue pike per pike si uoe/uö, thuö = thuoe «» a thue, si ç'ndodh me rö (roe) » re, vö (voe) » ve, etj.), pra ngatrruo (» ngatr-u-(ö)oe»e) e ngatrrua, ka arsyenjet e saj kjo zgłidhje por nderlidhhet me harën (muzikën), ëndën (melodínë) e te folëthit [këhâ perdora -th zvogl. per foljet, krh. të banë-të (e banë-a) dhe të banëth-itë (bajtëzë-a) (si me thane e banë-a e vogel), të rrëjedhë-të dhe të rrëjedhunith-itë (si me thane te rrëjedhë-të e vogël), etj.].bardus wrote:Ne 'greq.e lashte ' shoh edhe dialekte te tjera cuditerisht.Me lejoni te shtoj edhe : TY. Ne trajtat dialektore kemi TÕJ Kukes 'ty', TĀJ Diber,Kercove 'ty', si dhe TĔJ. Le ti hedhim nje sy greq.lashte: τοι , Dor., Aeol., Ion., and Ep. Gjuhetareve tane sduhet tju vije rende te fusin keto thesare ne gjuhen standarte.
Pra, jane dy pothe (mendyra) nyjetimesh te arb. Û:
I. au/ou/ëu
II. uo/uö(ue)/ua
Arbarishtja andoj (annoj) kah rruga e dyte (u mendonj per arsye te jonevet (melodívet) qe jiphen), dhe per ktâ ndertoi fjale si uot a uöt (u_oe-t » uet) a uat [donjen me thane vet] prej Ût (e silla ashte 'vet' burimore, prej û dhe përapashtesën -t, andaj e banj û = e banj ût = e banj ûöt »u-v» vöt » vet), kurse nyjetimet e llojit te pare (te hershme) do t'a nyjetonjin ût si aut/out-ëut -- kjy nyjetim gjend'het ke helenishtja e vjeter αυτ-ος (self, one s'own), qe mendonj se u rruodh thjesht n'shqiptimit te û-së arbarore si au/ou-ëu të ngłatunë dhe n'bashkelidhjes se përapashtes -të [nderkaqa, deshta me dijtë nga helenet, në i'a dinë bunimin këtij au- te fjala αύτ:ος, se εγο s'u çtjell gja (ndoshti ελλ. εγο « *{ëho} krh. arb. {û dhe h} ke me {û-ba} a të {ba-H-ëm}, ku H- do me thane prej uetëHèsë a ueHtës me û ba, pra nje shtesë {H} fjalendertuose qe do me thanë {ûo, una} qe mond te përdorhet me ndertuom û-në si ûh, e pa û-ja hunnore shndërrohet ndë ë- dhe h-ja ndë k/g e ke εγ-), porsi çtjellhet arb. Û (eng. I) e nyjetuome si aû/oû/ëû e arb. uet (» vet), dhe kah e jatra andë, arb. û si ûa a ûo (a ŷo/ŷa) e it. io]. Kuor fëlasjëm per arb. û, na ndjete sikuor jemë e luzonjëm ndë mjetvis mo te thellavet ujëna t'Arbarishtës.
---------
Sa i nket, rrokjeve per taní-ën ato jane:
I. Ta (eng. now)
II. Ësht «» Shtì (now)
III. Na [«» nja]
IV. Ní (eng. nowadays)
V. Hë (Ja!)
VI. Njâ! (Ja)
VII. Qe
Qe kane dhane:
I. ta »» tash, tahì, etj. [ndoshta edhe tojë-tojë e toka-toka (hë hë, dalë-dalë, mbë-një mbë-një) nderlidhhen]
II. na [«»nja (»ja)] »» navoka (njavoka » javoka), namëta
III. ësht «» shtí »» ëshi, ishi, [ndoshti edhe ëshëh (po) dhe shtû (po), jo-shoh (jo) nderlidhhen], ishtës (i tanishëm) dhe shtihi, shtithi (-thi përapashtesë si fluruo, flurim » flurimthi, mbë flurë)
IV. hë » hë për hë (për pak kohë) [ndoshta edhe herë, hise nderlidhhen]
V. ni » ani (pastaj) (?) [ndoshta edhe nes (pastaj) nderlidhhet]
Vi. nja («» një), [ndoshta nderlidhhet me {NJ-} shprehëse ke nj'ajo, nj'aty (nj=q si q'ajo, q'aty), ndoshta edhe me numrin njae (ae/ä shkruor thjesht si ë, njä (njae) » një), nje-me-nje (dore-me-nje), nje (a nje-nje, menjehere), njize (pernjeheresh), me njëth me njëth (shpjert, shpejtazë), ora me një [ndoshta te {një-mënd} nderlidhhet edhe 'një me një', t'a pret mëndja, pa nje pa dy (pa dyshim), mbrej (karshì, kundrejt) "jam ndër domënë [dy mend?]" (dyshonj)] krh. edhe për-një-herë, mbë jih, çëk-fët, njëi-kryqi, njëi-kredhi, gjith-nji-bashku, një-rëndi, mbë-vend, flakë m'flakë, dhe tj.] [ndoshta me nje nderlidhhet edhe "nji si" (jo) (e silla ashte nje jo gumexuese, ironike), dhe ndoshta 'njish/njis' (por), thome "mos na kjellë ndë ngasje njish lirona gjithë së këqijashit" (ndoshta njish ashte thjesht nje ndajfolje numërore me num. një me -sh ndajshtesë, por e perdorunë si lidhëze 'por', a ndoshta â afër shprehjes "nji si" me thane 'jo' gati me të-perqellunë (me te perqeshunë)].
Rikthehena ke rrokjet per kohen, ato te-bashkelidhuna kane dhane:
I. ta + ní = taní
II. ta + shti = tashtí
III. na + ní = naní
IV. na + shtí = nashtí
V. hë + nja = hënjë (ja)
VI. njâ + mend = njëmend «» imênn (» ime') [krh. njemend=tani, pa nje pa dy (pa dyshim) por adhe 'kta ashte afër mëndësh' (e kłarte), dhe me e thane me gjithe tru (me thane te verteten, vertet=njemend, qysh ashte, me tanë mend -- mbrej me sa palë mend?!, si nuk e mendove mire?) kundrejt 'jam ndër domënë' (ndoshti « ndër do (disa) mënd?) (dyshonj)]
VII. njâ + ta = njôta (ja), njôtani (ja), njëtash (» 'itash) [krh. nj- shprehëse ke nj'ajo, nj'aty si q'ajo, q'aty dhe ndoshti nj- ke numri një]
VIII. qe + ta = qetash, qetahi
IX. qe + shtí = qeshtí
X. + mâ (eng. at this point, by now) = tash mâ, tanì mâ, rish mâ (rishtazë mâ, së voni mâ)
