Etimologjia e fjales.

[bardus]

NJËSOJ ndajf.
1. Në po atë mënyrë, në të njëjtën shkallë, pa dallim, pa ndryshim. Visheshin njësoj. E bëri njësoj. Ka marrë njësoj (për diçka që ngjyhet a lyhet). Veprojnë (punojnë, mendojnë, flasin) njësoj. Janë rritur njësoj. Gjithnjë njësoj.

Ne dialekt ne fakt thuhet edhe ISOJ qe vjen nga i + soj ,ku i_ja e vetmuar eshte numri një (1) i vjeter i gjuhes shqipe (Orakulli).


ἰσοδαίτης , dividing equally, giving to all alike, isoj-n`dajtës= ἰσο-δαίτης,ndaj njësoj.

δαίτης 'dajtës,daj-tës' mb. n`jësoj si mbajtës ,mbaj-tës.

[bardus]

Ketu po po rendis edhe disa perdorime te se njejtes lexeme ἴσος 'isoj' ne disa raste qe duken interesante

sidomos ne togfjalesha ku edhe gjymtyra tjeter gjendet gjithashtu ne gjuhen shqipe, e per tu dukur me

mire gjymtyret i kam ndare nga njera tjetra.


ἴσος equal 'njësoj' ; → ἰσόω make equal ,folje :njësoj

ἄϊσος unlike, unequal,'(p)a njësoj'

ἀνισοειδής → ἀ-νισο-ειδής , of uneven form,'(p)a-nisoj-njësia'

ἀνισογώνιος → ἀ-νισο-γώνιος , having unequal angles,'(p)a-nisoj-koni(kënd)

ἰσο-γώνιος → equiangular 'njësoj kënd (dial.kon)

ἰσοφανής → ,ἰσο-φανής , appearing like 'njësoj pa`mje'

ἰσομεγέθης→ ἰσο-μεγέθης , equal in size,'njësoj-madhesia'

ἰσοπαλής→ ,ἰσο-παλής , equal in the struggle, well-matched 'njësoj palë'.Ketu palë perdoret nen te njejten semantike specifike si ne shqip , p.sh. 'pala greke'etj.

ἰσοπληθής → ἰσο-πληθής, equal in number 'njësoj-m`bledhës'

ἰσότιμος → ἰσό-τιμος , equal in honour'njësoj cmosh' (me vlerë të njëjtë)

[Zeus10]

Ketu po po rendis edhe disa perdorime te se njejtes lexeme ἴσος 'isoj' ne disa raste qe duken interesante

sidomos ne togfjalesha ku edhe gjymtyra tjeter gjendet gjithashtu ne gjuhen shqipe, e per tu dukur me

mire gjymtyret i kam ndare nga njera tjetra.


ἴσος equal 'njësoj' ; → ἰσόω make equal ,folje :njësoj

ἄϊσος unlike, unequal,'(p)a njësoj'

ἀνισοειδής → ἀ-νισο-ειδής , of uneven form,'(p)a-nisoj-njësia'

ἀνισογώνιος → ἀ-νισο-γώνιος , having unequal angles,'(p)a-nisoj-koni(kënd)

ἰσο-γώνιος → equiangular 'njësoj kënd (dial.kon)

ἰσοφανής → ,ἰσο-φανής , appearing like 'njësoj pa`mje'

ἰσομεγέθης→ ἰσο-μεγέθης , equal in size,'njësoj-madhesia'

ἰσοπαλής→ ,ἰσο-παλής , equal in the struggle, well-matched 'njësoj palë'.Ketu palë perdoret nen te njejten semantike specifike si ne shqip , p.sh. 'pala greke'etj.

ἰσοπληθής → ἰσο-πληθής, equal in number 'njësoj-m`bledhës'

ἰσότιμος → ἰσό-τιμος , equal in honour'njësoj cmosh' (me vlerë të njëjtë)

Bardus, falemnderit qe e solle perseri kete fjale. Kjo sepse, kjo fjale ne vetevete eshte nje prove shume e forte, qe verteton qe gjuha e "grekeve te lashte", ka lidhje serioze me shqipen. Pse? Sepse ajo shfaqet e njejte me dy format e shqipes: njesoj dhe isoj(natyrisht me fundoren parazitare ς):



Sic e dime ndajfolja e menyres :njësoj

NJËSOJ ndajf.1.
Në po atë mënyrë, në të njëjtën shkallë, pa dallim, pa ndryshim. Visheshin njësoj. E bëri njësoj. Ka marrë njësoj (për diçka që ngjyhet a lyhet). Veprojnë (punojnë, mendojnë, flasin) njësoj. Janë rritur njësoj. Gjithnjë njësoj.
2. Barabar, në po atë masë, pa u dalluar njëri nga tjetri, si njëri tjetri; me po ato të drejta, detyra etj. I dua njësoj. I kam njësoj. Jemi njësoj. Paguhen (trajtohen) njësoj. Duken njësoj. Njësoj si të tjerët.
* S'janë të gjithë gishtërinjtë njësoj shih te GISHT,~I.

eshte nje fjale e perbere nga
numerori një
dhe
emri soj(sua)

SOJ m.1.
Fisi ose rrethi nga e ka prejardhjen dikush. Soj i mirë (i keq). Prej soji të lartë (të ulët). S'u shkon për soj. S'e kanë për soj.
2. Tërësia e njerëzve të afërt nga lidhjet familjare; farefisi, gjiria. Nga soji i babait (i nënës). Nga soji i nuses. Soji e sorollopi. mospërf. bised. farefisi i afërm dhe i largët. Janë soj. Një gjak e një soj.
3. vjet. Familje që quhej si më e mirë e më e fisme, derë e mirë. Nuse soji. Djalë soji.
4. Lloj, farë. Dy sojesh. Nga të gjitha sojet. Këto soj fletoresh.
5. biol. Grup organizmash të të njëjtit lloj, që dallohen për disa tipare të veçanta. Soj malor. Soj i ri. Soj me rendiment të lartë. Sojet e misrit.

ajo qe e ben kete fjale "greke" te vecante qe pervec formes arkaike identike me ate shqipe:

νῆσος(nēsos)=njësoj(ς)[ ndoshta ς e "greqishtes" eshte tingulli j ne fakt, vlen per diskutim)

forma me zakonshme eshte ajo dialektore e shqipes:
i-soj ku i=>një(nji)=i

Pyetja eshte: "Perse kjo fjale qe vjen qe nga lashtesia, shfaqet me nje fjale-formim kuptimplote ne shqip"?
Pergjigja eshte: "Sepse ajo nje fjale shqip, e mirefillte".

[Zeus10]

Ne kete kuader, eshte shume interesante fjala νησί(apo νήσος) qe do te thote ishull(island). Fare qarte ne ekuacionin gjuhesor νησί=ishull=island, ku s-ja sherben si kufiri i dy perberesve te fjales se perbere, do te kemi:

νή=i
njesoj si ne shqip:

një(letrarja)=nji(dialektore)=i(dialektore)

[Mallakastrioti]

Faleminderit Bardus dhe Zeus10.
Me te vertet shume interesante kjo fjale.
νῆσος(nēsos)=njësoj
Personalisht mendoj se pergjigjen si eshte krijuar kjo fjale duhet ta kerkojme pikerisht ne:

SOJ m.
1. Fisi ose rrethi nga e ka prejardhjen dikush.

Pra ne lashtesi ishe i njejte (sikurse edhe sot, pra vlen si percaktim llogjik) pikerisht sepse i perkisje te njejtit soj, apo te te njejtit grup etnik, e njejta prejardhje apo gjeneze...

[Zeus10]

Nganjehere, menyra se si shqiptohet fjala, na tregon menyren se si ajo eshte formuar, psh ne rastin e fjales(tashme te sjelle):

From Ancient Greek πᾶν (pan, “whole, all”)

konkluzioni eshte se ajo eshte shqiptuar:

(5th BC Attic): IPA: /páan/

kuptimin e saj : all, whole(pa kufij) e justifikon shprehja shqip:
pa-anë:

PAANË mb.1. Që shtrihet shumë sa nuk i duken kufijtë, që është pa anë e pa fund; shumë i gjerë, i pakufi, i pafund. Det i paanë. Fushë e paanë. Pyje të paanë. Hapësirë e paanë. Qiell i paanë.
2. fig. Që është shumë i fuqishëm, i pakufishëm, i pafund. Dashuri e paanë.
3. I paanshëm. Njeri i paanë.

shih fjalorin: http://www.fjalori.shkenca.org/

[bardus]

Hesychius ka dhene nga dialekti Aeolik :

μέσ uϊ --έν μέσω ,Αιολεις ;- shqip " mes hyj";

Kjo Aeolikja μέσ uϊ ne shqip eshte, "mes hyj " dhe nga kjo ka ardhur fjala tjeter gjymës,gjyms` "gjysmë" nga nje forme e njohur

tashme e fonetikes shqipe gh`hȳ-mes ,me vone gjymës ose Diber : xiims ,arberisht Rossi:Giys ,giymse,ku eshte e qarte se

gjyms→ gjysmë me metateze ,nga kjo forme hy-mes, dolen edhe ato latino-greket hemis,semis,semisos etj.dhe ka kuptimin

" hȳ në mes".

[illyrianboyful]

Ashtu si unë personalinshrt e shohë, " gjyms = gjymës" është e saktja që duihet përdorur edhe në shqipen moderne në vend të " gjysmë" që ka dalë nga shqipëtimi i rregullt.

Dhe gjysmë sipas meje është:

GJË+MES = mesi i gjëjës( kjo shprehje është gjenerale, për mesin e çdo sendi pa e cekur emrin e gjës).

pra nuk është HY MES

[Phoenix]

Ashtu si unë personalinshrt e shohë, " gjyms = gjymës" është e saktja që duihet përdorur edhe në shqipen moderne në vend të " gjysmë" që ka dalë nga shqipëtimi i rregullt.

Dhe gjysmë sipas meje është:

GJË+MES = mesi i gjëjës( kjo shprehje është gjenerale, për mesin e çdo sendi pa e cekur emrin e gjës).

pra nuk është HY MES

Doja të dija, nëse është e mundur, përse është GJË+MES dhe jo p.sh Djysem apo Djymes?!

[illyrianboyful]

Ashtu si unë personalinshrt e shohë, " gjyms = gjymës" është e saktja që duihet përdorur edhe në shqipen moderne në vend të " gjysmë" që ka dalë nga shqipëtimi i rregullt.

Dhe gjysmë sipas meje është:

GJË+MES = mesi i gjëjës( kjo shprehje është gjenerale, për mesin e çdo sendi pa e cekur emrin e gjës).

pra nuk është HY MES

Doja të dija, nëse është e mundur, përse është GJË+MES dhe jo p.sh Djysem apo Djymes?!

Sipas mendimit timë,
gjë nuk mund të ishte djy, sepse kjo nuk ka kurrënjëfar kuptimi.

Ashtu siç e kam konstatuar në disa raste gjerma GJË (në lashtësi G) përdoret për dezinjuar në mënyrë gjenerale, dhe pastaj fonkcioni i gjëjës, si për sshembullë në rastin KËMBA = KËMA ( me alterim G>K) = GAMBA = JAMBE(fr) në këtë shembullë GA ka kuptimin e njëjtë =GJË + MBA ( mba trupin), për shembullë këtu kuptojmë se ZH-ja e frengjishtës që askush nuk mund të i jepë një kuptimë, kur themi ZHË PARË = po shkojë, ZHË manzhë = po ha etj etj, gjenë kuptimin e sakt vetëm se në gjuhën shqipe shembullë, ZHË travaijë = po punoj, mund të shpjegohet: GJË-PUNOJ, ZHË MANZHË = po ha, mund të shpjegohet : GJË-HA dhe kështu me radhë.

[Zeus10]

Flm,Zeus,meqe ju sollem fjales njëjtë s`mund te le pa permendur edhe hel.vj. κασιγνήτα qe eshte nje lokucion,fraze e tere e ngjitur ne nje fjale, "ka -si -njëjtë?", κασιγνήτα ; κασιγνήτη,Homeri Il.4.441, "ka si njejta"sister,moter; κασίγνητος "ka si njejte?" brother 'vella',qe eshte si i njëjtë? ,vella,moter.Ka ndoshta nuk eshte folja ka,kam por duhet te jete kh` a " që është", latinet kane quasi "ku asht si ".

Ndersa etrusket kane patur cntnam "the same" e njejte, ata shpesh nuk i shkruanin zanoret.

Kam mendimin Bardus, qe mund te mos jete ashtu. Kur shoh sinonimin συγγονος=συν + γονος(γενος)=bashke +gjini(race)[ne kuptimin e njejti gjak, siblings], ne fjalen tone κασιγνήτη po te eliminojme prapashtesen dhe parashtesen perkatese, do kishim (κα)σιγνή(τη)---->σιγνή qe eshte e njejta gje me συγγονος.

[faon perrovarri]

Kjo eshte nje reply te cilen e pata gatuar rreth diskutimeve per fjalen THERMO,nuk kuptoj arsyen per te cilen e keni shuar, apo mos keni mundesin e kontrollit te asaj se cfare une shkruaj njekohesisht dhe e bete qellimisht;
Djema, keto tre debatet e fundit jane thelbi i KOHEZIONIT EVOLUTIV NE GJUHE, i evolucionit te gjuhes permes divergjimit zanor(mutacionit fonetik) mbeshtetur ose duke ndjekur zinxhirin evolutiv te proceseve natyrale (determinizmi),duke pasur si ENDE NJE ,nje element te struktures evolutive kosmogonike
Gjithe gjuha sillet verdalle rreth 9-te koordinatave ,ose kodeve zanore -kuptim bartese.Dija apo NJOHJA nuk eshte kontakti optik me qeniet sendet,por i raporteve shkakesore midis tyre.Po te reshtoja fjalet perkatese te gjuhes Armane(vllahe) ,por dhe te tjera qe zgjerojne dimensionet e kesaj copeze te ketij zinxhiri evolutiv,ahere do kuptoni arsyen pse fjalet ARman dhe ARban (ARmen ARben) grafema AR bart te njejten kuptim ,por dhe histori evolutive ,si fjala ROMA ,dhe me c'farě ajo perfaqson nje evolucion mutativ te Kodit zanor-kuptimbartes AR.
Ahere mbi bazen e ketyre vargjeve evolutive natyrale ,do te shikoni se me cmenyre spekullative eshte ndertuar greqishtia dhe historia e antikitetit,duke futur germat Ξ,Ψ,me futjen e mutimeve spekulative Φ~θ,B~β,V~Υ ,ΜΠ~B , dhe rregulave te pafundeve gramatikore te cilat dhe ata vet nuk jane ne gjendje ti ndjekin.RREGULLA te cilat vecse jane nje sistem kriptografie te huazimeve te fjalve nga terreni i tyre natyral .Po te njejten menyre eshte ndjekur dhe nga slavishtja ballkanike,pamvarsisht se ne nje faze me te vote,qe percakton njekohesisht dhe dozen me te ulet spekulluse.
Nqs ekziston pei verteti historiagrafia antike(gje qe une nuk e besoj) ahere ajo eshte keq transkriptuar mbi bazen a perafersise tingullore,pa marre parasysh spekullimet e bartesve te saj deri ne shek e 17-te MURGJEVE.
ORAKULL !dua te te falenderoj per nderhyrjen ,per arsye se plotesove nje pazll ne aspektin praktik por dhe ate teorik,ne shembujt e mesiperm (per kemngulsit e forumit), u dhe ,Zeusit dhe te tjerve ne kete forum krikon qe u mungonte ne kontekstin e gjuhes shqipe ,te teorise se Kohezionit Evolutive mbi principin e te njejtes njesie fono-semantike.Dhe nga Ana tjeter te interesuarit ,do te kuptojne se cfare corbe eshte greqishtia.

[bardus]

Ja dhe nje nderhyrje tjeter e gjuhes shqipe ne greqishten e lashte,

νῶε νώ , νῶε ,A.v. ἐγώ " UNË

Per.vet. UNË (dhan., kallëz. MUA, tr. e shkurt. MË; rrjedh. MEJE) vetor, eshte teper specifik qe

ka kaluar zhvillime te vecanta fonetike dhe s`mund te dyshohet aspak per huazim,me afer ka

vetem Hititen UUK "UNË".

[bardus]

ἦλιψ, a Dorian shoe "opinge"

Lexo: jalips dhe me pare jam munduar te argumentoj se gjalper vjen nga gh`jal_pen, ku rrenja eshte *jal =perdredh,lakoj,nen kete futet edhe

GJALMË m.2. Pe, fije.GJALMOJ kal.Thur diçka me gjalma, e bëj me gjalma. Gjalmoj një palë opinga. nga << g`jal_ma, si dhe

GJALMËZEZË f zakon.1. Gratë labe, të cilat lidhnin opingat pas këmbëve me gjalmë të zi. Gjalmëzezat e Labërisë.

pra Dorianja ἦλιψ, eshte e njejta rrenje me Laben gjalme,"lloj opinge me lidheza".(gjalpse=ἦλιψ)

[Mallakastrioti]

GERMË=Shkronjë
---
Kur Germa u kthye ne Shkronje.

Fjala Germe, etimologjikisht jo vetem ka te bej me imitimin natyror, apo tingullin, i cili leshohet kur nje metal gedhend gurin, por prej kesaj fjale lindin shume te tjera duke permendur disa:
Ger-moj, Ger-mine (Gremine), Ger-vish, Gerr-ile (gur i gerryer nga uji/humnere), Gerr-ane (vend i gerryer nga ujerat), Gerr-elle (shpelle e hapet me strehe nga siper, kryesisht buze lumenjve), Gerr-ese (vegel metalike qe sherben per te gerryer diçka=gerryes) etj...
Pra, siç shohim ne shembujt me siper, rrenja e fjales eshte pikerisht G(E)R/G(E)RR, ku fillimisht kjo rrenje duhet te kete qene bashkimi i dy bashketingelloreve --->G+R(R) dhe me vone shtohet zanorja "E".
Pra ketu shqipja verteton qe si gjuhe imiton tingujt natyror.
Por ne se shqipja nuk eshte shkruar neper gure apo pllaka guresh, atehere si ka mundesi qe shqiptaret prodhuan kete fjale qe ka lidhje drejt per drejt me gervishtjen e nje siperfaqe te ngurte (gurin)?
Si ka mundesi qe nje vegel metalike quajtur Gerrese(Gerryes) te kete lindur thjesht per te gerryer siperfaqe guresh vetem per ti skalitur apo perpunuar ato? A do ishte racionale qe shqiptaret e lashte te kene perdorur kete vegel vetem per te perpunuar apo per tu dhene forma te caktuara gureve dhe per te mos shkruar asgje mbi keto siperfaqe?
Ne se eshte e vertet qe fjala GERME ka lidhje te drejtperdrejt me gurin, pra imiton zhurmen apo tingullin qe leshon ky i fundit mbasi preket prej nje metali, atehere do ishte e llogjikshme qe kjo fjale lind me shkrimin dhe jo thjesht me punimin e gurit.
Pra shqiptaret e lashte sigurisht qe shkruanin neper pllakat e tyre te gurta, ndryshe nuk do krijonin kete fjale.
Vet fakti qe me vone kjo fjale shnderrohet ne SHKRONJE, le te kuptosh qe dale nga dale po kristalizohej apo po lindte nje imitim tjeter, apo tingull i ri, pikerisht tingulli qe leshon nje siperfaqe pergamene (pergamena kryesisht pregatitej me lekure kafshe ) e cila duke u prekur prej nje elementi tjeter (kryesisht plumbi),krijon nje tingull.
Pra si rrenje paraqitet vet shkronja "S/SH" (shembull:imitimi i nje lapsi mbi nje leter). Pra ne nje siperfaqe me delikate nuk mund te gerryejme apo gedhendim siç vepronim me pare, por shkruajme, pra perdorim nje element shkrues i cili eshte "shkaktari" i leshimit te tingullit "sh-sh-sh..." mbi siperfaqen e pergamenes apo edhe letres (kartes) me vone.

SHKRUAJ kal.
1. edhe jokal. Paraqit tingujt e ligjërimit a ngulit fjalët me anë shenjash të posaçme grafike (me shkronja, me numra etj.) mbi sipërfaqen e diçkaje.
---
Konkluzion:
Nje popull nuk mund te prodhoj fjale, te cilat jane imitime tingujsh, pa i praktikuar (apo verejtur dhe imituar) veprimet, qofshin veprime artificiale, qofshin veprime natyrore. Nuk mund ti huazoj keto fjale prej te tjereve, pikerisht sepse keto fjale ngelen gati unike aty ku lindin. Prej ketyre fjaleve prodhohen apo lindin edhe fjale te tjera, apo prej se njejtes rrenje linden fjale te tjera (fjala Germe ne shqip ngelet unike dhe ka prodhuar dhjetra fjale te tjera te perbera dhe jo ). Pra ne se shqiptaret e lashte prodhuan kete fjale ne gjuhen e tyre, pa tjeter qe duhet te kene kryer veprimin, pra gervishtjen ne siperfaqe guresh. Ngelet thjesht puna e arkeologeve ti zbulojne keto shkrime, pasi popujt asnjehere nuk tregohen jo racional kur lindin fjale qe imitojne tingujt e natyres.
---
(Imazhi bashkangjitur me shkrimin shkeputur prej "'Directorium ad passagium faciendum' me autor Guillelmus Adam / Guillaume Adam,,,
Teksti i nenvizuar:"Shqiptarët me të vërtetë kanë një gjuhë krejt të ndryshme nga latinishtja. Megjithatë ata përdorin shkronja latine në të gjitha librat e tyre", viti 1332)