Ancient Greek - Albanian Lexicon

[Zeus10]

Eshte nje fjale e vjeter:

BUNAR m. vjet.1. shih PUS,~I 1. Ujë bunari. Hapi një bunar.
2. Krua, burim; pellg që formohet nga grumbullimi i ujit të rrjedhshëm. Bunar i ftohtë. Bunar për ujitje.
* Sikur ra në bunar pa lënë asnjë gjurmë, sikur ra në pus (kur dikush zhduket papritur).

Ndoshta, qyteti e ka marre emrin prej ketej. Por mos te harrojme qe b-ja per nje kohe te gjate eshte shqiptuar si v-ë. Egziston ne Breg-Vlore, fshati i quajtur Vuno.

[bardus]

“Pella of Macedonia was formerly called Bounomos or Bounomeia . . .”

Pra maqedonet ja ndryshuan emrin ne Pella ,emer ky qe Stefan Bizanti e ka sjellur edhe si Balla.Helenet ua kane

ndryshuar formen shume fjaleve duke pershtatur me fonetiken e tyre,keshtu qe Balla me duket me i sakte sesa Pella.

Βάλλα, πόλις Μακεδονίας,ώς Πέλλα.ό πολίτής Βαλλαίος.

[bardus]

Nga Hesychius :

βδάλλε ί ,άμέλγε Eng.'milk' = Alb.DHALLË m , quhet "Pjesa që mbetet nga qumështi i ardhur, nga kosi ose nga ajka",origjina e kesaj fjale vjen nga

*δal- (Pok. 400) ,e dalura nga qumeshti, ajo qe mbetet(?).Gr. γάλα ‘milk’

βδάλλω milk

__________________


κάρφη ξυλα λεπτά χαϊ ξηρά -dru te holla e te thata -Albanian SHKARPË

SHKARPË I f. kryes.Degë të holla e të thata, që përdoren për të ndezur zjarrin a për të bërë zjarr me flakë; karthje. Shkarpa të thata.

Sh-, parashtese perforcuese ,khs. :

Alb. shkrep < krap ; krep

Alb. shtyp ‘to compress, crush, squash’ < PAlb. * tupi - Gr. τύππω ‘to strike, beat’

κάρφη = karthje, me alterimin th-f .

[bardus]

Nje fjale nga Hesychius per te cilen dyshonte se eshte e Maqedonishtes se lashte:

Hesych. βρεναιάται (Μacedones?) δuσχεραίνει ν.

Me leksemen δυσχέρεια , ἡ, e kunderta e εὐχέρεια, jemi marre edhe me pare dhe perkthimi im i kesaj fjale ka qene [χέρεια]Qehre-Keqja[δυσ] ,me qehre te prishur, e shkaktuar nga dicka ''disgust caused by a thing'' ,p.sh. nga ushqimi i keq ''unpleasantness, of food''τοῦ νοσήματος, ose i vrazhdet ,i vrenjtur, VRANËT mb.Shih VRENJTUR (i,e). Kohë e vranët. Mëngjes i vranët. Njeri i vranët; fig. Të qenët i vrenjtur në fytyrë, zymtësi. Vranësia[=βρεναιάται (Μacedones?)] e fytyrës.

prandaj βρεναιάται (Μacedones?) eshte kuptimi figurativ i Alb. VRENJT kal.2. fig. Rrudh vetullat, ballin, fytyrën, kur kam një shqetësim a hall, kur zemërohem ose bie në mendime, të thella; e bëj dikë të zymtohet; ngrys. Vrenjti ballin. Vrenjti vetullat. Vrenjti fytyrën. Lajmi që mori e vrenjti.

[bardus]

Ne fjalorin e Hesychius, gjejme edhe nje lekseme Spartane [Lakonian] dialekt i grupit Doriano-Ilir :

κάρουα Λάκωνες (= κάρυα) , perkthimi i kesaj fjale te perdorur edhe nga Theophrastus eshte dhene si : '' Περσική walnut, Juglans regia ''

Alb.arrë,ndersa tek dialekti Arberesh i Molises fjala arrë eshte gharré (=arrë) ''walnut'' pra me parashtesen grykore gh-
te shumepermendur ketu.Duket qarte se keto grykoret nistore gh-,kh-, jane shume te lashta, qekurse edhe Dorianet e Spartes i perdornin, d.m.th.

κάρουα Λάκωνες (= κάρυα) e njejte me Molisan Albanian gharré (=arrë) ''walnut''
Theophrastus '' Περσική walnut, Juglans regia'', Eng.walnut, Albanian ''arrë''.

Edhe njefare ilustrimi ne figuren e meposhtme:

[bardus]

Etimologjia e fjales sqepar ,Eng. adze.

SQEPAR m.
1. Vegël dore e zdrukthëtarëve dhe e muratorëve, e përbërë prej një pllake të metaltë me teh të kthyer nga njëra anë e me mykë si çekan nga ana tjetër dhe me bisht të shkurtër druri, që përdoret për të gdhendur, për të ngulur e shkulur gozhdë etj. Bishti i sqeparit. Gdhend me sqepar.
2. Lloj shati i vogël me teh të kthyer, që përdoret për të prashitur.
* Është më i rëndë bishti se sqepari (sëpata) shih te BISHT,~I.

Nuk kam dyshim se origjina e kesaj fjale lidhet me fjalen tjeter shqipe sqep ose skep sic shqiptohet akoma ne dialektet e Shqiperise ne Eng. pecker,beak .Ne leksikun e Homerit gjendet si :

σκέπαρνον ; the Homeric passages, Eng. carpenter's axe for hewing and smoothing the trunks of trees, adze, Albanian sqepar .
Pra eshte nje fjale mjaft e vjeter qe nga koha e Homerit ,σκέπαρνον sqepar Alb. dhe Homeri duhet ta kete ditur edhe fjalen skep (sqep) < kep.Nga fjala shqipe skep vjen edhe Lat.sceptrum .Me pare kemi pare edhe,τύπανον drum,Alb.tupan 'lodër,daulle' dhe δρέπανον, Eng.a sickle, reaping-hook, Il.: a pruning-hook, Hesych. Alb.drapen'drapër' (Cabej).

Ilustrim:

[Zeus10]

Etimologjia e fjales sqepar ,Eng. adze.

SQEPAR m.
1. Vegël dore e zdrukthëtarëve dhe e muratorëve, e përbërë prej një pllake të metaltë me teh të kthyer nga njëra anë e me mykë si çekan nga ana tjetër dhe me bisht të shkurtër druri, që përdoret për të gdhendur, për të ngulur e shkulur gozhdë etj. Bishti i sqeparit. Gdhend me sqepar.
2. Lloj shati i vogël me teh të kthyer, që përdoret për të prashitur.
* Është më i rëndë bishti se sqepari (sëpata) shih te BISHT,~I.

Nuk kam dyshim se origjina e kesaj fjale lidhet me fjalen tjeter shqipe sqep ose skep sic shqiptohet akoma ne dialektet e Shqiperise ne Eng. pecker,beak .Ne leksikun e Homerit gjendet si :

σκέπαρνον ; the Homeric passages, Eng. carpenter's axe for hewing and smoothing the trunks of trees, adze, Albanian sqepar .
Pra eshte nje fjale mjaft e vjeter qe nga koha e Homerit ,σκέπαρνον sqepar Alb. dhe Homeri duhet ta kete ditur edhe fjalen skep (sqep) < kep.Nga fjala shqipe skep vjen edhe Lat.sceptrum .Me pare kemi pare edhe,τύπανον drum,Alb.tupan 'lodër,daulle' dhe δρέπανον, Eng.a sickle, reaping-hook, Il.: a pruning-hook, Hesych. Alb.drapen'drapër' (Cabej).

Ilustrim:

Gjetje shume e mire kjo Bardus. Jam i cuditur dhe me linguistin e huaj, qe ka arritur ta identifikoje, kete fjale me ate shqip, ne menyre te padiskutueshme:


Une dua ta zhvilloj me tej kete gjetje, me nje analize pak me te detajuar. Fjala sqep, qe ne te gjithe e dime cdo te thote:

SQEP m.1. Zgjatim i gojës së shpendëve në trajtën e dy pjesëve të brirta, që vijnë zakonisht duke u ngushtuar në majë; qep. Sqep i kthyer (i mprehtë, i sheshtë). Sqepi i pulës (i pëllumbit, i shqiponjës). E çukiti me sqep. I ra me sqep.
2. Cep, skaj. Në sqep të arës. Rri në sqep.
3. Pjesë e skajit me majë a si trekëndësh e një rrobe, e një mbulese etj.; kind, skundill. Sqepat e xhamadanit. Sqepat e jorganit.
4. Pjesë e dalë, e zgjatur e me majë e një vegle, e një pajisjeje. Sqepi i çekanit. Sqepi i vinçit.

Eshte e formuar nga fjala kep(ose cep) me nje nistore perforcuese "s", skep~sqep. Vete fjala kep, do te thote: e dale, e këp-utur, cep(i dale, zgjatim), dhe eshte nje forme tipike c-v-c:
kep(cep)----këp-us-----sh-këp-utje
Nje fjale e drejteperdrejte e prejardhur, eshte fjala kep= cape(english). Dhe ne fakt, kepi eshte nje cep i dalë, i sh-këputur,

KEP m.1. Shkëmb i madh dhe i thepisur, me majë ose me disa maja të mprehta; pjesa me majë e një guri, maja e një shkëmbi ose e një mali shkëmbor; thep, cep. Kep më kep. Në majë të kepit. Gurë (shkëmbinj) me kepa. Ra nga kepi.
2. gjeogr. Breg shkëmbor që zgjatet në det, hundë toke në det. Kepi i Rodonit. Kepi i Gjelbër.
3. Vegël bujqësore, me të cilën prashitin a capitin; shatë, capë; ana me majë e pjesës prej hekuri të kësaj vegle, të kazmës ose të një çekiçi. Prashit me kep. U thye kepi.
4. Çekiç i veçantë, majth për të kalitur gurin e mullirit, kosën etj.; çekiç me majë për të gdhendur gurë. Kalit gurin me kep.

Ilustimi, me poshte:

[bardus]

Jam i cuditur dhe me linguistin e huaj, qe ka arritur ta identifikoje, kete fjale me ate shqip, ne menyre te padiskutueshme.

Jo Zeus,s`ka te huaj eshte e imja ,ata te huajt s`ma do mendja se arrijne te depertojne thelle pa e ditur mire gjuhen shqipe
dhe jo vetem standartin por edhe dialektet.

[Phoenix]

:)

[Zeus10]

Jam i cuditur dhe me linguistin e huaj, qe ka arritur ta identifikoje, kete fjale me ate shqip, ne menyre te padiskutueshme.

Jo Zeus,s`ka te huaj eshte e imja ,ata te huajt s`ma do mendja se arrijne te depertojne thelle pa e ditur mire gjuhen shqipe
dhe jo vetem standartin por edhe dialektet.

Edhe njehere pergezime Bardus, sepse gjetje te tilla jane shume domethenese. Do ishte cudi nese kjo gjetje do ishte bere nga te huajt. Ja dhe pasazhi nga Odisea:

δῶκέν οἱ πέλεκυν μέγαν, ἄρμενον ἐν παλάμῃσι,
χάλκεον, ἀμφοτέρωθεν ἀκαχμένον: αὐτὰρ ἐν αὐτῷ
στειλειὸν περικαλλὲς ἐλάινον, εὖ ἐναρηρός:
δῶκε δ᾽ ἔπειτα σκέπαρνον ἐύξοον: ἦρχε δ᾽ ὁδοῖο


She gave him a great axe, well fitted to his hands,
an axe of bronze, sharpened on both sides;
and in it was a beautiful handle of olive wood, securely fastened;
and thereafter she gave him a polished adze.

[bardus]

Me pare i sollem tupanon-tupan,tiganon-tigan,skeparnon-sqepar tani po sjell edhe nje fjale tjeter nga Hesychius:

κόπανον ξΰλον όργανον πληκτικόν - mjet prej druri, rrahës

dhe ne shqip,

KOPAN m.1. Dru i gdhendur petashuq e me bisht që përdoret për të rrahur rrobat ,pallë. Rrah (rrobat) me kopan. 2.
Çekan druri për të rrahur mishin; * E la (e bëri) kopan dikë e rrahu shumë dikë.Gjithashtu edhe si folje;

κοπανίζω pound ''rrah, godas'' alb. kopanis.
KOPANIS kal.1. Rrah rrobat me kopan kur i laj. 2. bised. E rrah shumë dikë, e shtroj në dru.

per me teper, keto vijne nga e njejta rrenje si ne shqip edhe ne hel.vjet. *kop-, sikur

κοπίς ,μερϊς,piece ,alb.copë

κόπτω cut, alb.coptoj

__________


Nga Hesychius :

άρδάλους είκαίους''purposeless 2. of persons, rash, hasty, alb. HARDALL

κόρυνθος μάζης ψωμος ,''therrime buke'' alb. Krunde


Edhe Kalabrezet i therrisnin barbare : Καλάβρία ν τήν Μεσαπίαν χώραν ;καλαβρός βάρβαρος 'Kalabria ,toke Messape,Kalabrez-barbar''

[illyrianboyful]

Me pare i sollem tupanon-tupan,tiganon-tigan,skeparnon-sqepar tani po sjell edhe nje fjale tjeter nga Hesychius:

κόπανον ξΰλον όργανον πληκτικόν - mjet prej druri, rrahës

dhe ne shqip,

KOPAN m.1. Dru i gdhendur petashuq e me bisht që përdoret për të rrahur rrobat ,pallë. Rrah (rrobat) me kopan. 2.
Çekan druri për të rrahur mishin; * E la (e bëri) kopan dikë e rrahu shumë dikë.Gjithashtu edhe si folje;

κοπανίζω pound ''rrah, godas'' alb. kopanis.
KOPANIS kal.1. Rrah rrobat me kopan kur i laj. 2. bised. E rrah shumë dikë, e shtroj në dru.

per me teper, keto vijne nga e njejta rrenje si ne shqip edhe ne hel.vjet. *kop-, sikur

κοπίς ,μερϊς,piece ,alb.copë

κόπτω cut, alb.coptoj

Jo, KOP-an, sh'KOP nuk ka të bëj me copë që ka të bëj me skep = scepë = cepë = sh'kepë, shkepë copë copë!

Mendoj se Sh'kop = KOP = KOPIT, ia KOPI = ia KUPI llos, merrë burimë nga tingulli që prodhon e m'shguarja me SH'KOP

Pëndryshe për gjetjen e fjalës bravo

[bardus]

αuς. αυτός Κρήτες καϊ Λάκωνες Alb. ay,ai


Andej nga Korca pr.vet. ai e shqiptojne ay, por edhe Spartanet dhe Kretasit i thonin αuς ,Eng.he ,alb ai ,ay

Duket qe spartanet nuk parapelqenin atik-joniken αυτός qe greket e sotem e thone aftos ,por Korcaren ay.

[bardus]

Hesychius:

Nje interpretim i etnonymit Fenikas mund te nxirret nga cka sjelle Hesychius.

κλάρας φοίνιξ
κατεφοίνιξας εβαψας ''I painted'' βάψιμος ''to be dyed'',

Ketu duket se tek κατεφοίνιξας [ κατε+φοίνιξας] -φοί- eshte fjala boje
per te cilen thone se eshte turke!.Kjo fjale gjendet edhe me e paster tek

ποικιλία ''marking with various colours, embroidering'' qe ne shqip mund ta perkthejme ''bojelie'' , me ngjyra/bojra, gjithashtu,

ποικιλοδίνης whirling in various eddies,ποικιλο+δίνης ,kjo δίνης eshte e njejte me foljen gege dinoj 'perzjej'.

κλάρας , [=φοίνιξ ], fjale me parasht. κ`-λάρας ' = LARË f.1. Pullë a shenjë me ngjyrë tjetër nga ngjyra e përgjithshme; LARA-LARA,ne thelb lara eshte ngjyre.
Arbereshet e perdorin edhe si ''zog'' dhe perkthimi i emrit te Larises pellazge si ''Vend i Zogjve'' me duket se e ka bere V.Dorsa.
Prandaj si perfundim Fenikas φοίνιξ ''Boje-nik'' ,njerez qe lyhen me boje.

Ndersa shpendi phoenix ''Laraman,me shume ngjyra''

______________

[bardus]

κοσύμβη shepherd's coat= Alb. gozhup . GOZHUP m.1. Një lloj qyrku pa mëngë,
i bërë me lëkurë deleje të paqethur, që e veshin zakonisht malësorët; delesh; lëkurçe.


σμάω wipe, Alb. dial. mshaj , fshij


φάρυγξ throat, Alb. grykë

Ketu ka nje K > P [ -F] ne helenishte qe eshte e njohur.